نا نویسنده: محمدرضا شاهينى (دانشجوى دكتراى مديريت استراتژيك)
همكاران سيستم – زبان يكپارچه‌ى مدل‌سازى يا “يوامال” محصول جريانات يكپارچه‌سازى است كه به دنبال “جنگ متدها” آغاز شد. Rumbough، طراح متدلوژى OMT به شركت Rational كه متعلق به Booch بود پيوست و آن‌ها تلاش خود را براى ايجاد يك زبان مدل‌سازى شى‌‌گراى متحدالشكل به كار گرفتند. تركيب دو متدلوژى و ايجاد زبانUML اعتبار ويژه‌‌اى به آن بخشيد.
درسال 1995، شركت Rational آماده بود تا اولين مستندات UML (نسخه 0.8) را ارايه كند، اما در يك اقدام ناگهانى امتياز شركت Jacobson را كه مالك Objectory بود، خريدارى كرد. پس از اين اقدام، شركت Rational با تركيب سه متدلوژى سطح بالا قادر به ارايه‌ى يك استاندارد در روش‌هاى شى‌‌گرا بود. اين نوشتار به بررسى مبانى فلسفى و عملياتى اين زبان مى‌پردازد. متاسفانه هنگاهى كه از “يوامال” سخن به ميان مى‌آيد صحبت‌ها با يوزكيس دياگرام و ساير نمودارهاى آن آغاز و به پايان مى‌رسد و به مبانى فلسفى و اساسى آن توجهى نمى‌شود. از اين رو در اين مقاله پيش از معرفى نمودارهاى اين زبان به بررسى مفروضات اساسى اين زبان پرداخته مى‌ود.
مبانى فلسفى و معمارى UML
“يوامال” چارچوب مفهومى مدل‌سازى است كه از چهار لايه و يا چهار سطح تجريد و انتزاع تشكيل شده است:
1- لايه ماوراى ماوراى مدل‌ها[1]
اين لايه شامل عناصر اصلى و اساسى يوامال مى‌شود. مفهوم “چيز[2]” نشان‌دهنده هر چيزى است كه قابل تعريف است و اين سطح تجريد براى رسمى‌سازى نشانه‌هاى زبانى يك مفهوم و تعريف زبان براى مشخص ساختن ماوراى مدل‌ها به كار مى‌رود.
2- لايه ماوراى مدل‌ها
اين لايه عناصر سازنده “يوامال” را دربرمىگيرد شامل مفاهيم پاراديم‌هاى شى‌گرايى و كامپوننت‌گرايي. هر مفهوم در اين سطح يك “نمونه[3]” از مفهوم چيز در ماوراى ماوراى مدل‌هاست و اين سطح تجريد براى رسمى‌سازى نشانه‌هاى زبانى يك مفهوم و تعريف زبان براى مشخص ساختن مدل‌ها به كار مى‌رود.
3- لايه مدل‌ها
اين لايه مدل‌هاى “يوامال” را دربرمىگيرد. اين سطح، سطحى است كه در آن مسايل و راهكارها ويل سيستم‌ها شكل مى‌گيرند. هر مفهوم در اين سطح يك “نمونه” از سطح ماوراى مدل‌ها است و اين سطح تجريد براى رسمى‌سازى نشانه‌هاى زبانى يك مفهوم و تعريف زبان براى بيان عبارت در مورد يك موضوع به كار مى‌رود. اين سطح، سطح كلاس يا سطح نوع ناميده مى‌شود.
4- لايه مدل‌هاى كاربر
اين سطح شامل عناصرى مى‌شود كه مدل‌هاى “يوامال” را تمثيل مى‌كند. هر مفهوم در اين سطح يك نمونه از سطح مدل‌هاست. اين سطح، سطح شى يا نمونه نيز ناميده مى‌شود.
نماهاى معمارى در UML
هنگامى كه براى يك ساختمان نقشه‌اى طراحى مى‌شود برحسب ضرورت اين ساختمان از زواياى مختلف به تصوير كشيد مى‌شود. براى مثال در نقشه نماى بيرونى غربى، نماى بيرونى شرقى و نظاير آن طراحى مى‌شود و يا نقشه‌ى اسكلت فلزى آن ترسيم مى‌شود. مدل‌سازى و طراحى سيستم نيز از اين قاعده مستثنا نيست. در زبان مدل‌سازى “يوامال اين امكان وجود كه سيستم را از زواياى مختلف مورد تجزيه و تحليل قرار دهيد. در يو ام ال به هريك از اين زواياى ديد نما و نماى معمارى گفته مى‌شود. يا نماهاى معمارانه مدل‌ها و دانش مربوط به سيستم را از زواياى مختلف نمايش مى‌دهند. هر ديدگاه از لحاظ معمارى نشان‌دهنده‌ى تمركز بر جهت خاصى است. زبان “يوامال” نماى معمارانه زير را شامل مى‌شود:
1- معمارى از ديدگاه كاربر
اين ديدگاه نشان‌دهنده‌ى مساله و يا راهكار از زاويه‌ى ديد كسى است كه مساله متعلق به اوست. اين نما را نماى سناريو و يا نماى يوزكيس نيز مى‌نامند.
2- معمارى با ديدگاه ساختارى
اين نماى ابعاد ساختارى مساله را نمايش مى‌دهد و به نماى استاتيك و يا نماى منطقى نيز شهرت دارد.
3- معمارى با ديدگاه رفتارى
اين نماى ابعاد رفتارى مساله و راهكارى را نمايش مى‌دهد و به نماهاى پويا، هم‌زمان، مشاركتى و فرايندى نيز شهرت دارد.
4- معمارى از ديدگاه پياده سازى
اين نما ابعاد رفتارى و ساختارى مساله و راهكارى را نمايش مى‌دهد و به نماهاى كامپوننت و توسعه نيز شهرت دارد.
5- معمارى از ديدگاه محيطى
اين نماى ابعاد رفتارى و ساختارى مساله و راهكارى را در جايى كه سيستم بايد محقق شود، به نمايش مى‌گذارد و به نماهاى كامپوننت و توسعه نيز شهرت دارد.
6- ساير ديدگاه‌ها
ديدگاه‌هاى ديگر نيز در صورت لزوم قابل تعريف و قابل به كارگيرى هستند. ديدگاه‌هاى معمارى، نشان‌دهنده‌ى تمركز بر زواياى خاصى از مساله يا راهكار (به ويژه از ديدگاه ذى‌نفعان) است.
——————————————————————————–
[1] meta-metamodel [2] Thing [3] instanceمنبع : (www.ComputerWorld.com)
