نام نویسنده: فرزاد دانش
شرق – بدون ترديد شما هم مجبور شده ايد در كامپيوتر شخصى تان همه چيز را از اول شروع كنيد. به هزار و يك دليل ممكن است كامپيوترتان بالا نيايد يا آن كه ويروسى تمام دارايى هاى الكترونيكى تان را به باد دهد، به بيان ديگر بعيد نيست شما هم فايل هاى ارزشمندى را به دلايل مختلف از دست داده باشيد. در اين صورت مطلبى كه توماس فيتز جرالد در روزنامه نيويورك تايمز به رشته تحرير درآورده، ممكن است براى شما هم جالب باشد. خلاصه مقاله فيتز جرالد از اين قرار است:
كامپيوترهاى شخصى زندگى انسان را از جهات مختلف آسان تر كرده اند اما به هرحال خالى از كار، گل و كار پرزحمت نيستند. يكى از واضح ترين مثال هاى آن تهيه نسخه پشتيبان از پوشه ها و پرونده هاى مهم است. هيچ كس نيست كه از اهميت اين كار مطلع نباشد اما در اكثر موارد اغلب مردم، پشت گوش مى اندازند. تا زمانى كه فايل ارزشمندى را از دست نداده باشيد تهيه نسخه پشتيبان را جدى نخواهيد گرفت. اين روزها مردم، ميليون ها نوع مشغله و درگيرى فكرى دارند و معمولاً خود را درگير پيچيدگى هاى نرم افزارها و سخت افزارهاى مخصوص تهيه نسخه پشتيبان نمى كنند.
اما بايد اين مژده را به شما بدهيم كه حداقل در يك مورد وضع فرق كرده است و آن اين كه عده اى جمع شد اند و سختى و زحمت را به جان خريده اند و برنامه اى نوشته اند كه كار تهيه نسخه پشتيبان از فايل ها و فولدرهاى مهم را به سادگى آب خوردن، يعنى فشردن يك دكمه تبديل كرده اند. وقتى كاربر اين دكمه را مى فشرد، آن برنامه در پس زمينه و بدون مزاحمت براى كاربر كار پرزحمت پشتيبان يا به اصطلاح كارشناسان كامپيوتر، بك آپ، را انجام مى دهد. در حين انجام كار هم تداخلى در كار كاربر ايجاد نمى كند. به علاوه اين برنامه و ابزارهاى مخصوص آن طورى طراحى شده اند كه نصب آن بسيار ساده است و به محض نصب شدن كار خود را به صورت خودكار انجام مى دهند و نياز بسيار كمى به نگهدارى و توجه دارند.
شايد براى ما هم وقتش رسيده باشد. هر چه هاردديسك هاى كامپيوتر پيشرفته تر مى شوند و امكان انباشتن عكس، موسيقى، نامه هاى الكترونيكى و اسناد شخصى ديجيتالى افزايش مى يابد، ارزش اين داده ها و اطلاعات نيز افزوده شده و نياز به يك استراتژى موثر براى حفظ اين اطلاعات از اهميت بيشترى برخوردار مى شود.
يكى از ساده ترين گزينه هاى موجود دستگاه مخصوصى است كه اندازه آن در حدود يك كتاب است و از طريق پورت USB يا از طريق پورت FireWire قابل اتصال به كامپيوتر است. وقتى شما اين دستگاه را خريدارى مى كنيد همراه آن يك نرم افزار هم در اختيار شما قرار مى گيرد، به طورى كه بعد از نصب آن نرم افزار روى كامپيور ديگر واقعاً تهيه نسخه پشتيبان از كليه فايل ها و فولدرها به سادگى فشردن يك دكمه خواهد شد.
در حال حاضر در بازار، سخت افزار و نرم افزارهاى مخصوص اين كار انواع مختلف دارد و براساس قيمت، قابليت هاى متفاوتى مى توان از آنها انتظار داشت. يكى از اين سخت افزارها كه نام بسيار طولانى دارد Western Digital Media Center with Dual-option با نرم افزار Retrospect Express كار مى كند. ويژگى اين ابزار اين است كه دو حالت دارد: يا آن كه اين نرم افزار را به حال خود مى گذاريد تا به طور خودكار وظيفه اش را انجام دهد يا آن كه آن را به صورت دستى درمى آوريد و همه وظايف را خود برعهده مى گيريد.
نكته اينجاست كه بعد از نص اين نرم افزار فقط بار اول يك ويزارد [Wizard يا جادوگر در اصطلاح كامپيوتر به برنامه از پيش نوشته شده اى مى گويند كه طى مراحلى كاربر را هدايت مى كند تا به هدف خود برسد. در هر مرحله ويزارد از كاربر سئوال مى پرسد و پاسخ ها كاربر را به نتيجه مى رسانند] احضار مى شود، با پاسخ هايى كه كاربر به ويزارد مى دهد نوع تهيه نسخه پشتيبان را تعيين مى كند. از آن پس كارها به صورت خودكار انجام مى شود.
كاربر مى تواند تعيين كند چه چيزهايى بايد حفظ شوند. مى توان دستور داد كه از كليه فايل ها و فولدرهاى مورد نياز نسخه پشتيبان تهيه كند و مى تواند فقط بعضى از فايل ها مثلاً موسيقى ها را حفظ كرد. وقتى نسخه پشتيبان براى اولين بار كامل شد از آن پس انتخاب هاى شما به عنوان پيش فرض در نظر گرفته مى شود مگر آن كه آن را تغيير دهيد. حتى مى توانيد به اين نرم افزار برنامه اى بدهيد كه به طور مرتب مثلاً هفته اى سه بار از فايل هاى شما پشتيبان تهيه كند.
سرعت تهيه پشتيبان بستگى به قدرت پردازش كامپيوتر دارد. بزرگى فايل ها هم موثر است. به هر حال يك فيلم از لحاظ حجم بزرگ تر از يك فايل موسيقى و يك فايل موسيقى به مراتب بزرگتر از يك متن است. طبيعى است كه تهيه پشتيبان از متن سريع تر از فايل موسيقى و فايل فيلم ويديويى صورت مى گيرد. از سويى گرفتن پشتيبان از يك فايل سريع تر از چند فايل با همان حجم انجام مى شود. پورت USB هم تاثير دارد نوع قديمى آن۱.۱ است كه سرعت انتقال داده از آن كمتر از پورت هاى USB كنونى است كه به USB ۲.۰ معروفند. به عنوان مثال گرفتن پشتيبان از اطلاعات به حجم ۶/۱ گيگابايت كه تعداد ۱۲ هزار و ۹۵۴ فايل باشد با پورت۰.2 USB حدود ۱۴ دقيقه و ۴۲ دقيقه طول مى كشد!
كارخانه هاى سازنده اين ابزارهاى حافظ اطلاعات ارزشمند، معمولاً اين وسايل را در ظرفيت هاى متنوع مى سازند تا هر كاربر براساس بودجه و نيازش تصميم بگيرد. به عنوان مثال يك مدياسنتر با ظرفيت ۱۶۰ گيگابايت ۳۰۰ دلار ارزش دارد و ظرفيت ۲۵۰ گيگابايتى آن ۴۰۰ دلار به فروش مى رسد.
كارخانه اى به نام Maxtor نيز ابزارى مشابه مدياسنتر ساخته است. سخت افزار آن OneTouch ناميده مى شود. اين اسم هم به اين دليل انتخاب شده كه كاربر با يك اشاره مى تواند فايل هاى ارزشمند خود را تكثير كرده و به عنوان نسخه پشتيبان در حافظه اين دستگاه ذخيره كند. اين سخت افزار نيز مانند مدياسنتر كه در بالا به آن اشاره شد با نرم افزار Retrospect Express (كه به آن هم در بالا اشاره شد) كار مى كند. نصب و تنظيمات آن نيز مشابه وسترن ديجيتال مدياسنتر است. كمپانى مكستور نيز مانند وسترن ديجيتال مدياسنتر، محصولات خود را در تنوع بسيار زياد عرضه كرده است. ۱۶۰ گيگابايتى آن ۲۰۰ دلار و ۳۰۰ گيگابايتى آن ۴۰۰ دلار مى ارزد.
جاب اينجاست كه هر دو كمپانى ياد شده محصولات خود را طورى ساخته اند كه هم با كامپيوترهاى شخصى با سيستم عامل ويندوز كار مى كند هم با كامپيوتر اپل با سيستم عامل مكينتاش يك كمپانى ديگر هم وجود دارد كه به حفظ اطلاعات ارزشمند مردم فكر كرده و ابزارى به نام هارد درايو Seagate توليد كرده است كه مانند وان تاچ مكستور از خارج به كامپيوتر وصل مى شود (قطعه اى داخلى به حساب نمى آيد). نرم افزار آن هم فرق دارد. نام نرم افزار آن Bounce Back Express است. نرم افزار آن را كمپانى CMS Products نوشته است. سيگيت ۱۶۰ گيگابايتى ۲۵۰ دلار قيمت دارد. سيگيت هم مانند دو ابزار قبلى هم با PC سازگار است هم با Mac [منظور مكينتا]. فرق آن با دو مدل قبلى در اين است كه اندازه آن بسيار كوچك تر است و بدون آن كه كارايى كمترى داشته باشد جاى كمترى اشغال مى كند.
اين ابزارها كار انسان را راحت تر مى كنند اما معنى آن اين نيست كه به دقت كمترى نياز دارند. به هر حال بين اين ابزارها تفاوت هاى ظريف و حساسى وجود دارد. به عنوان مثال در سخت افزار ساخت مكستور پيش فرض اين است كه اگر كاربر فايلى را روى كامپيوترش به طور ارادى پاك كرد همان فايل در نسخه پشتيبان نيز حذف خواهد شد مگر آن كه كاربر به طور ارادى تنظيمات نرم افزار آن را تغيير دهد و اجازه پاك كردن فايل هاى ذخيره شده در مكستور را ندهد.
با همه اين كه متخصصان كامپيوتر هر روز برنامه هايى نويسند كه كاربر را راحت تر كنند اما يك كاربر هوشمند هرگز افسار خود را به دست مشتى سخت افزار يا نرم افزار نمى سپارد. گاهى بعضى از اسناد و متون براى كاربران به قدرى اهميت دارند كه نمى توان به سادگى از كنار آن گذشت. بنابراين توصيه مى شود كاربران حتماً چك كنند نسخه پشتيبان درست تهيه شده باشد و تنظيمات نرم افزار به هم نخورده باشد.
رويكرد ديگرى هم براى حفظ دارايى هاى الكترونيكى ارزشمند وجود دارد. به بيان ديگر راه حل ديگرى براى حفظ فايل هاى كامپيوترى انديشيده شده است. در اين روش از خواص شبكه ها استفاده مى شود. ابزارى به نام Mirra Personal Server ساخه شده است كه به طور دائم از محتوا و تمام مضامين ويندوز xp و همچنين ويندوز ۲۰۰۰ در شبكه كامپيوترى منزل يا محل كار نسخه پشتيبان تهيه مى كند. ميرا Mirra كه از كلمه Mirror به معنى آينه گرفته شده است، از تكنيكى استفاده مى كند كه شباهت زيادى با كار آينه دارد. در اين تكنيك از صفحه هاى وب نسخه پشتيبان تهيه مى شود.
كمپانى ميرا نرم افزارى توليد كرده است كه با سيستم عامل لينوكس كار مى كند. از زمانى كه اين نرم افزار نصب مى شود كافى است فايل يا فولدر روى شبكه انتخاب شود. آن فولدر با يك نقطه قرمز رنگ از ساير فولدرها متمايز شده و از آن به بعد فرآيند روزمره تهيه پشتيبان روى شبكه به طور خودكار انجام مى شود. هر فايلى كه به اين فولدر اضافه شود يك نسخه پشتيبان روى شبكه براى آن ساخته خواهد شد.
به بيان ساده تر اگر روى كامپيوتر خود يك فايل موسيقى ضبط كنيد روى بعد آن را به اين فولدر منتقل كنيد و كامپيوتر تان به شبكه متصل باشد، به هر دليلى اگر كامپيوتر تان خراب شود به گونه اى كه مجبور باشيد دوباره كامپيوتر خود را فرمت كرده و از ابتدا آغاز كنيد ديگر لازم نيست نگران از دست رفتن آن فايل موسيقى باشيد چون اين نرم افزار از شبكه بودن اين كامپيوتر ها بهره گرفته، نگهدارى و صيانت از فايل ارزشمند شما را انجام مى دهد. از خواص اين نرم افزار اين است كه تمام تغييرات را به روزرسانى مى كند. تا هشت بار اگر يك فايل تغيير كند روى سرور ذخيره مى شود و كاربر مى تواند هر فايل را تا هشت مرحله به حالت قبل بازگرداند. اين نرم افزار امكان مرور مراحل تهيه پشتيبان را نيز فراهم آورده است.
نقطه ضعف نرم افزار ميرا، سرعت آن است. پشتيبانى يك گيگابايت اطلاعات با اين نرم افزار نيم ساعت طول مى كشد. (تقريباً دو برابر زمانى كه براى انتقال همان مقدار اطلاعات از پورت يواس بى كامپيوتر به ابزار هاى ديگر لازم است.) اشكال ديگر اين نرم افزار اين است كه فايلى كه از اين پشتيبان تهيه شده اگر از دست برود، فايل پشتيبان را نمى توان مستقيماً بازكرد بلكه ابتدا بايد به كمك نرم افزار ميرا آن را روى يكى از كامپيوتر هاى شبكه انتقال داد (دان لود كرد) بعد از آن استفاده كرد.
اما به هر حال مزيت آن است كه تعداد كامپيوتر هاى شبكه هيچ محدوديتى براى آن ايجاد نخواهد كرد. عوامل محدود كننده آن پهناى باند مخصوص انتقال داده ها و فضاى روى هارد ديسك كامپيوتر است.
نكته اينجاست كه اگر در اثر آتش سوزى، سيل يا زلزله كامپيوترتان از دست برود طبيعى است كه سخت افزار هاى پشتيبان و اطلاعات درون آن هم از دست خواهند رفت، چون اين دو در كنار هم قرار گرفته اند بنابراين پيشنهاد مى شود كاربران ارزشمندترين فايل هاى خود را در نقطه اى ديگر نيز نگهدارى كنند و ي نسخه پشتيبان از آن در جايى ديگر بسازند. شايد حفظ آن اطلاعات روى DVD و نگهدارى آن در يك مكان ديگر يك راهكار مناسب باشد. البته در اينترنت سايت هايى مى توان پيدا كرد كه فضاى خالى به كاربر اختصاص مى دهند.
مهم ترين استراتژى در تهيه نسخه پشتيبان و حفظ آثار ديجيتالى ارزشمند اين است كه كاربر بداند چه چيزى را نياز دارد و اينكه كجا آن را قرار دهد كه براى پيدا كردنش دچار دردسر نشود.
