نام نویسنده: دکتر کاظم معتمدنژاد
ایران و جامعه اطلاعاتی – پيشرفت پرشتاب و گستردة فناورى‌هاى نوين، فرارسيدن نوعى انقلاب جديد ارتباطى و پديد آمدن يك عصر تازة اطلاعاتى، كه جوامع صنعتى كنونى را به سوى جوامع اطلاعاتى و معرفتى گرايش مى‌دهد، ضرورت و اهميت مطالعات و تحقيقات علمى در زمينه چگونگى گذار به اين دگرگونى‌ها را بيش از پيش افزايش داده است.
پژوهش‌ها، سياست‌گذارى‌ها و برنامه‌ريزى‌هاى مربوط به بزرگراه‌هاى اطلاعاتى، زير ساخت‌هاى اطلاعاتى و ايجاد جوامع اطلاعاتى در سطح‌هاى ملى و جهانى، كه در دهة 1990 در كشورهاى پيشرفته غربى طرف توجه قرار گرفتند و با تدارك برگزارى كنفرانس‌ها و سمينارهاى منطقه‌اى و بين‌المللى مربوط به جامعه اطلاعاتى همراه گرديدند، توجه اكثر كشورهاى در حال توسعه را نيز به لزوم آينده‌نگرى‌هاى اطلاعاتى و ارتباطى جلب كرده‌اند. به طورى كه از اواخر دهة مذكور، به دنبال كوشش‌هاى كشورهاى صنعتى براى جهانى‌سازى تكنولوژى‌هاى نوين اطلاعات و ارتباطات و تشكيل كنفرانس‌هاى سران گروه 8 كشور بزرگ صنعتى و كشورهاى اتحاديه اروپايى در مورد جامعة اطلاعاتى جهانى و تصويب منشورى اجع به آن، بسيارى از كشورهاى آسيايى و آفريقايى و آمريكاى لاتين هم براى جبران عقب‌ماندگى‌هاى اطلاعاتى و ارتباطى خود، به تكاپو پرداختند و علاوه بر طراحى و اجراى برنامه‌هاى پژوهشگرى و سياست‌گذارى و برنامه‌ريزى ملى در اين زمينه‌ها، در برگزارى « اجلاس جهانى سران دربارة جامعه اطلاعاتى»، كه در آذر ماه 1382 در ژنو تشكيل گرديد نيز نقش مهمى ايفاد كردند و توانستند در سندهاى نهايى مصوب آن، كه با عنوان‌هاى «اعلامية اصول و برنامة عمل» صادر شدند،بسيارى از هدف‌هاى مشترك خود در مورد برابرى ارتباطات و تعادل اطلاعات را بگنجانند.
خوشبختانه، در ايران هم در چند سال گذشته ه فناورى‌هاى نوين اطلاعات و ارتباطات توجه خاصى مبذول گرديده است. پيش‌بينى قبلى برنامة سوم توسعه اقتصادى، اجتماعى و فرهنگى جمهورى اسلامى ايران در زمينة پيشرفت و گسترش اين فناورى‌ها و اشارة صريح آن به ضرورت «حركت به سوى جامعه اطلاعاتى» و نيز جايگاه برجستة اين فناورى ها در اقتصاد دانش محور و ساير زمينه هاى مورد توجه در برنامة چهارم توسعة كشور، مويد آن است كه كشور ما نيز مانند بسيارى از كشورهاى در حال توسعه به ويژه هند، چين، مالزى، مصر، آفريقاى جنوبى و برزيل، براى پيشرفت و گسترش سخت‌افزارها و نرم‌افزارهاى اطلاعاتى و ارتباطى، اهميت فراوان قائل شده‌است. بهترين نمونة آن، تدوين و تصويب طرح « توسعه و كاربرد فناورى‌هاى اطلاعات و ارتباطات» (تكفا) است كه از سه سال پيش به وسيلة «شوراى عالى اطلاع‌رسانى» به اجرا گذاشته شده است.
در سال‌هاى اخير، با ايجاد « مركز پژوهش‌هاى ارتباطات» با همكارى دانشگاه علامه طباطبايى و وزارت ارتباطات و فناورى اطلاعات و برگزارى دو « سمينار ميان منطقه‌اى كشورهاى آسياى مركزى- غربى و جامعة اطلاعاتى» در شهريور ماه 1380 و شهريور ماه 1382 و همچنين تشكيل « همايش علمى ايران و جامعة اطلاعاتى در سال 1400 هجرى شمسى»، كه به ابتكار اين مركز و همكارى يونسكو، شوراى عالى اطلاع‌رسانى،وزارت علوم، تحقيقات و فناورى، وزارت ارتباطات و فناورى اطلاعات و وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامى ترتيب يافتند گام‌هاى مهمى در راه پيشرفت و گسترش مطالعات و تحقيقات مربوط به جامعه اطلاعاتى در ايران برداشته شده اند.
در عين حال، با توجه به اهميت روز افزون آينده‌نگرى ارتباطى در سطح‌هاى ملى منطقه‌اى و جهانى و كوشش‌هاى بيش از پيش بسيارى از كشورها براى ايجاد نهادها و به ويژه انجمن‌هاى پژوهشى در زمينه اختصاصى جامعه اطلاعاتى، ضرورى است هرچه زودتر در مورد تأسيس «انجمن ايرانى مطالعات جامعة اطلاعاتى»، كه با شركت گروهى از استادان و متخصصان علوم ارتباطات دانشگاههاى مختلف كشور به فعاليت خواهد پردخت، اقدام شود.
تأسيس اين انجمن در شرايط حساس كنونى، كه باتوجه به جايگاه فناورى‌هاى نوين اطلاعات و ارتباطات در برنامة چهارم توسعه كشور، بايد چگونگى توسعة اين فناورى ها و نقش و كاربرد آن ها در اين برنامه مشخص شود و مقدمات مشاركت فعال ايران در دومين مرحله «اجلاس جهانى سران دربارة جامعه اطلاعاتى» در پاييز سال 2005 در تونس فراهم گردد، بدون ترديد گام بسيار مهمى در پيشبرد پژوهش‌هاى ارتباطى و اطلاعاتى، به منظور تدارك سياست‌گذارى‌ها و برنامه‌ريزى‌هاى توسعة كشور، خواهد بود.
