ایسنا – دكتر كاظم معمتدنژاد، پدر علوم ارتباطات ايران، داراى درجه دكتراى دولتى علوم سياسى و دكتراى تخصصى روزنامه‌نگارى از دانشكده حقوق و انستيتوى «مطبوعات و علوم ارتباطى» دانشگاه پاريس و ديپلم عالى تدريس روزنامه‌نگارى از مركز «تعليمات عالى روزنامه‌نگارى» دانشگاه استراسبورك است.
عضو كميته ارتباطات كميسيون ملى يونسكو در ايران، هم اكنون تنها دغدغه خود را تاسيس دانشكده مستقل علوم ارتباطات مى‌داند و معتقد است عرصه مطبوعاتى كشور از دو مشكل اساسى «كمبود متخصص» و «عدم توجه مسؤولان به تحقيقات ارتباطى» رنج مى‌برد.
دكتر معتمدنژاد اگرچه تاكنون بسيارى از پايان‌نامه‌هاى كارشناسى ارشد و دكتراى علوم ارتباطات را به همراه دكتر بديعى و دكتر محسنيان‌راد راهنمايى كرده است، اما نسبت به كمبود «استاد» كافى در اين رشته در سطح دانشگاههاى كشور نگران است و ابراز اميدوارى مى‌كند كه فارغ‌التحصيلان دوره دكترى داخل و خارج از كشور بتوانند اين مشكل را حل كنند.
پدر آموزش روزنامه‌نگارى ايران همچنين با اشاره به لزوم حفظ استقلال حرفه‌اى روزنامه‌نگاران، اعتقاد دارد كه روزنامه نگاران بايد همانند پزشكان و وكلاى دادگسترى، داراى سازمان نظام حرفه‌اى خاص خودشان باشند و قانون نيز بايد اين نظام را به رسميت بشناسد.
سرويس آموزشى خبرگزارى دانشجويان ايران (ايسنا)، در سلسله ديدارهاى خود با استادان پيشكسوت دانشگاهها، اين بار به ديدار دكتر كاظم معتمدنژاد، پدر علوم ارتباطات ايران رفته است كه مشروح اين ديدار به شرح ذير است.
دكتر كاظم معتمدنژاد 21 ارديبهشت ماه سال 1313 در يك خانواده فرهنگى در بيرجند متولد شد و اگر چه تحصيلاتش را تا سال پنجم متوسطه در اين شهر گذراند، اما ديپلم خود را در سال 1332 در دبيرستان مروى تهران اخذ كرد و بلافاصله به دانشكده حقوق دانشگاه تهران راه يافت و توانست در سال 1339 شهاد‌نامه‌هاى دوره تحصيلات دكتراى حقوق را از اين دانشگاه دريافت كند.
وى با كسب دكتراى دولتى علوم سياسى از دانشكده حقوق و علوم اقتصادى و دكتراى تخصصى روزنامه‌نگارى در سال 1343 از انستيتوى «مطبوعات و علوم خبرى» دانشگاه پاريس و ديپلم عالى تدريس روزنامه‌نگارى از مركز «تعليمات عالى روزنامه نگارى» دانشگاه استراسبورك، شايستگى كسب لقب استاد دانشگاههاى ايران و فرانسه را از آن خود كرد.
دكتر معتمدنژاد در اين ديدار درباره چگونگى تاسيس اولين دانشكده روزنامه‌نگارى در ايران، مى‌گويد: در سالهاى پايانى دهه 30 در روزنامه كيهان مشغول به كار بودم و از طريق روزنامه كيهان، از دولت فرانسه بورس تحصيلى گرفتم و با استفاده از آن براى تحصيل در رشته‌هاى حقوق و روزنامه نگارى در سال 1340 به فرانسه رفتم و تا سال 1344 به تحصيلاتم ادامه دادم.
مولف كتاب اجلاس جهانى سران درباره جامعه اطلاعاتى، مى‌افزايد: تاسيس اولين دانشكده روزنامه‌نگارى در ايران در سال 1343 آغاز شد. در تابستان آن سال پس از بازگشت از فرانسه با همكارى مدير روزنامه كيهان، كنكورى در قالب دوره عالى روزنامه نگارى طراحى كرديم و از بين 600 داوطلب 25 نفر را از ميان افراد ليسانسيه و ديپلمه انتخاب نموديم كه اين افراد پس از دو سال آموزش در روزنامه كيهان به عنوان كارآموز پذيرفته شدند.
دكتر معتمدنژاد ادامه مى‌دهد: پس از برگزارى اين دوره در سالهاى 1343 تا 1345، چون به نتايج خوبى دست يافتيم، فكر كرديم وقت آن است كه امتياز تاسيس دانشكده روزنامه‌نگارى را از شوراى مركزى دانشگاهها بگيريم. پس از تلاش فراوان در اسفند 1345، اجازه تاسيس دانشكده را البته نه با نام دانشكده و نه با نام عنوان روزنامه نگارى، بلكه با عنوان «موسسه عالى مطبوعات و روابط عمومى» گرفتيم و اين مؤسسه عالى در مهر ماه سال 1346 با چهار رشته روزنامه‌نگارى، روابط عمومى و تبليغات، عكاسى و فيلمبردارى و مترجمى داير شد و در سال 1350 نيز اولين فارغ‌التحصيلان را در حالى كه نام آن به دانشكده علو ارتباطات اجتماعى تبديل شده بود، به جامعه تحويل داديم.
عضو هيات امناى دانشگاههاى منطقه مركزى كشور در ادامه با ابراز تاسف از انحلال دانشكده علوم ارتباطات اجتماعى در سال 1359، مى‌گويد: انحلال اين دانشكده لطمه بزرگى به كار روزنامه‌نگارى و ساير رشته‌هاى ارتباطى وارد كرد به گونه‌اى كه تا سال 1368 يعنى حدود 10 سال اين رشته تخصصى را نداشتيم، ولى از آن سال به بعد بار ديگر توانستيم استقلال اين رشته را تامين كنيم و رشته علوم ارتباطات اجتماعى با دو گرايش روزنامه نگارى و روابط عمومى را تاسيس كنيم، در همان سال دوره فوق ليسانس علوم ارتباطات اجتماعى را هم ايجاد كرديم و در سال 1375 موفق شديم دوره دكترى علوم ارتباطات را داير كنيم كه تا كنون سه دوره فارغ‌التحصيل داشته است.
عضو كميته ارتباطات كميسيون ملى يونسكو در حال حاضر تاسيس دانشكده مستقل علوم ارتباطات را مهمترين دغدغه فكرى خود بيان مى‌كند و اميدوار است كه بعد از 40 سال كه از تاسيس دانشكده علوم ارتباطات اجتماعى سابق مى‌گذرد، دانشكده علوم ارتباطات مجددا افتتاح شود و نواقص و مشكلات كار از ميان برود.
وى ادامه مى‌دهد: با مستقل شدن دانشكده علوم ارتباطات، تصميم داريم كه بعد از برگزارى كنكور سراسرى، كنكور اختصاصى را با امتحان تخصصى تشريحى برگزار كنيم، طبيعتا اين آزمون بايد آن چيزى كه يك روزنامه نگار ملزم است بداند اعم از نويسندگى، ذوق خبرنگارى، عكاسى، فيلمبردارى و مصاحبه، را در خود داشته باشد.
پدر علوم ارتباطات ايران در ادامه دو مشكل اساسى در عرصه مطبوعات را كمبود متخصص و عدم توجه مسئولان بخشهاى مختلف به ضرورت تحقيقات مى‌داند و از اينكه در سالهاى اخير با تاسيس دوره دكتراى علوم ارتباطات و فارغ‌التحصيل شدن عده‌اى از دانشجويان آن، هيات علمى اين رشته تقويت شده، خوشحال است.
دكتر معتمدنژاد در 10 سال اخير با ايجاد مركز پژوهشهاى ارتباطات به كمك دانشگاه علامه‌طباطبايى و وزارت ارتباطات و فناورى اطلاعات، به پيشرفت تحقيقات ارتباطى در كشور نيز توجه خاصى داشته است.
پدر آموزش روزنامه‌نگارى ايران همچنين استقلال حرفه‌اى روزنامه‌نگاران را از جمله مسائل بسيار مهم مى داند و خاطرنشان مى‌كند: روزنامه‌نگاران بايد همانند پزشكان و وكلاى دادگسترى داراى نظام حرفه‌اى خاص خودشان باشند و قانون نيز بايد اين نظام را به رسميت بشناسد.
وى تاكيد مى‌كند كه ما بر خلاف شرايط گذشته كه به روزنامه‌نگارى به عنوان يك كار فرعى و كم‌اهميت نگريسته مى‌شد، به افراد تمام وقتى نياز داريم كه تحصيلات تخصصى داشته باشند و كار روزنامه‌نگارى را به عنوان كار اصلى خود انتخاب كنند.
اين استاد پيشكسوت دانشگه علامه‌طباطبايى از جمله اقدامات صورت گرفته براى تحقق استقلال روزنامه نگاران را تدوين پيش‌نويس قانون استقلال حرفه‌ى روزنامه‌نگارى و پيمان كار دسته‌جمعى روزنامه نگاران و همچنين پيش‌نويس قانون شوراى مطبوعاتى و ميثاق اصول اخلاقى حرفه‌روزنامه‌نگارى، كه به كمك وى و همكاران، با حمايت مركز مطالعات و تحقيقات رسانه‌هاى معاونت مطبوعاتى و تبليغاتى وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامى صورت گرفته است، معرفى مى كند.
همچنين استاد تدوين پيش‌نويس قانون جديد رسانه‌ها را در دستور كارهاى پژوهشى جديد گروه همكاران خويش قرار داده است.
پدر علوم ارتباطات ايران در پايان اباز اميدوارى مى‌كند كه با وجود فارغ التحصيلان دوره دكترى بتوان در سالهاى آينده شرايطى را براى تقويت دانشگاههاى ديگر ايجاد كرد تا علاوه بر دانشگاه تهران كه از چند سال پيش اين رشته را داير كرده و به سطح فوق ليسانس رسانده است، در ساير مراكز استانهاى بزرگ كشور هم مانند مشهد، اصفهان، شيراز، تبريز و اهواز اين رشته داير شود.
گفتنى است، دكتر معتمدنژاد داراى دو فرزند (دختر و پسر) است كه هر دو در دانشگاه پاريس فارغ‌التحصيل شده‌اند. دختر وى استاديار حقوق ارتباطات در دانشكده حقوق دانشگاه علامه طباطبايى است و پسر او دانشيار اقتصاد بين‌المللى در دانشگاه پاريس است. همسرش هم مانند خود او فارغ التحصيل دانشكده حقوق تهران و وكيل دادگسترى است.
گفت‌وگو: طيبه حيدرى
