نام نویسنده: عليرضا کاشيان
بخش مقاله ITiran – مدت زيادى است که تعدادى از دوستان من در رابطه با معضلات سرويسهاى مربوط به ثبت دامين خودشان و يا حتى مشکلاتى که در زمينه تهيه فضا براى آنها بوجود آمده است، با من مشورت مى‌کنند و من مشاهده مى‌کنم که اين مشکلات اغلب از يک منابع مشخص و تکرارى بوجود مى‌آيند و شايد در برخى از رسانه‌ها و سايتهاى خبرى، اطلاعاتى در اين زمينه مطالعه کرده باشيد. مفهوم کلى سرويس فضا در طول اين مقاله، همان مفهمو رايج WebHosting مى‌باشد.
از آنجا که حدود 2 سال در رابطه با سرويس فضا با مشتريان متعددى، صحبت کرده‌ام و اغلب مشاهده نموده‌ام که سلسله مشکلات متعددى که شايد عمدتا از نا آگاهى سرويس گيرندگان آغاز مى‌شود، گريبانگر خود مشتريان شده است، تصميم گرفتم به پيشنهاد يکى از دوستان، مقاله‌اى در اين باب بنويسم.
من سعى مى‌کنم در اين مقاله در حد ممکن تجربيات و اطلاعات فنى خود را در اختيار خوانندگان قرار دهم و شخصا از اين خوشحال خواهم شد که شاهد کمتر شدن اين مشکلات در جامعه نوپاى الکترونکى ايران باشيم.
بسيارى از مشتريان از بدو تصميم به تهيه سايت و داشتن آدرس اينترنتى، اطلاعات اندکى در مورد مسائل فنى و يا حقوقى دارند. حتى ما شاهد بوده‌ايم که مشتريان زيادى حتى پس از اينکه راهنمايى شده و سرويس مطلوب خود را دريافت داشته‌اند، باز هم در يک گمراهى عجيب به سر مى‌برند. به نظر من، کلا مشتريان به 2 دسته عمده در سرويسهاى فضا، تقسيم مى‌شوند: يک دسته به شدت از سايت خود استفاده مى‌کنند و آن سايت براى آنها اعتبار و ارزش فراوانى دارد. يک دسته تنها به داشتن يک COM و يک ايميل مخصوص خود، جهت درج در سربرگهاى شرکت و موسسه يا درج در کارت شخصى خود اکتفا مى‌کنند.
اصولا طريقه راهنمايى هر 2 دسته براى گرفتن سرويسهاى اينترنتى کاملا متفاوت است. مواقعى بسيارى بوده است که من شاهد بوده‌ام، يک شرکت با درآمد بالا و داشتن سرمايه فراوان، به چنگ يک فروشنده فضا که از ناآگاهى مشترى استفاده مى‌کند، گرفتار شده است. به عنوان مثال يک شرکت شايد تنها با داشتن شايد 10 مگابايت فضا و تعدادى فايل اندک، سايت خود را بتواند مهيا کند، با اينحال مشاور و بازارياب مربوط، با ايراد مسائلى همچون توسعه در آينده و يا اينکه شرکت شما بزرگتر از آن است که اين حجم اندک را تهيه کند، مديران شرکت را ترغيب مى‌کند که حجم فضاى بالا، در حدود 200 يا 500 مگا بايت خريدارى کنند و آنها نيز غافل از اصل قضيه، به اين اقدام دست مى‌زنند. بطور نمونه در موارد فراوانى مشاهده ميکنيم که حتى اين شرکتها پس از تهيه 500 مگابايت فضا براى يکسال و پرداخت مبلغى بالا، تا 5 ماه طول مى‌کشد يک سايت ساده را طراحى و آماده کنند و پس از آماده شدن، مى‌بينيم که کل فايلها بيش از 2 مگابايت هم نمى‌شود ولى شما 498 مگابايت فضا بيشتر در اختيار داريد. ضمنا فراموش نکنيد که تنها 7 ماه به پايان سرويس‌دهى باقى مانده است.
اين سناريو شايد زياد دردناک نباشد، چون شرکتى که هزينه بالايى براى 500 مگابايت پرداخته است، خم به ابرويش نخواهد آمد زيرا اين مبلغ، عدد بزرگى محسوب نمى‌شود و حى سال بعد نيز اين سرويس را مجددا تمديد مى‌نمايد. در مجموع شايد نتوان براى اين چنين شرکتهايى دلسوزى کرد چون خودشان بدون مطالعه و حتى با نشان ندادن علاقه نسبت به اين موضوع، خود باعث مى‌شوند که فرصت براى فرصت طلبان ايجاد شود. اما يک بخش ديگرى هستند که سناريو دردناکى را دارند. اين بخش افرادى هستند که واقعا هزينه سرويس فضا براى آنها هنگفت است و اغلب قشر جوان، تازه کار و دانشجو را تشکيل مى‌دهند. اين افراد قطعا بايد خيلى دقيق‌تر سرويس خود را انتخاب کنند.
بياييد سرى بزنيم به تبليغات رسانه‌اى چه در مطبوعات و چه در سايتهاى اينترنتي. شايد ديده باشيد که شرکتها به طرق مختلف سرويس گيرندگان را به سمت خود جذب مينمايند. عده‌اى مى‌گويند که بهترين سرور را دارند.
عده‌اى مى‌گويند که سرعت سرورهاى آنها بسيار بالاست. بعضى مى‌گويند، امنيت سرورهاى ما بسيار عاليست. دسته‌اى به قيمتهاى اندک خود مى‌بالند و دسته‌اى به داشتن سرويس پشتيبانى خوب مفتخرند. اگر خوب دقت کنيد، هيچ شرکتى به شما نخواهد گفت که ما از شما پشتيبانى نخواهيم کرد و يا مثلا هيچ شرکتى ادعا نخواهد کرد که سرعت سرورهايش اندک است. حتى بارها شده است که من ديدهام، با تبليغات سوء، مشتريان را به دريافت حجم نامحدود پهناى باند، ترغيب مى‌کنند. احساس مى‌کنم، مشتريان نيز با خوش باوى و عدم اطلاعات دقيق از شرايط سرويسها، اقدام به خريد سرويس مى‌کنند و تازه نه آنکه آغاز يک تعهد جديد باشد، بلکه آغاز يک سلسله مشکلات متعددى است که در طول يکسال در پيش خواهد بود.
بياييد قدرى بيشتر به جزئيات نگاه کنيم. بهتر است از همين ابتدا، تکليف خود را با دو واژه فضاى نامحدود و پهناى باند نامحدود مشخص کنيم. تصور شما از اين 2 واژه چيست؟ قطعا به اين واژه ها برخورد کرده‌ايد. آيا شما مى‌دانيد فاصله بى نهايت در دوربين عکاسى چيست؟ در دوربين‌هاى عکاسى با لنز معمولى، فاصله بيش از 8 متر يا کمى بيشتر را بى‌نهايت اطلاق مى‌کنند. يعنى شيئ در يک فاصله 500 مترى، در حقيقت د بى‌نهايت قرار گرفته است. در سرويسهاى فضا، اين واژه‌ها مشابهت يکسانى با فاصله بى‌نهايت در عکاسى دارند. يعنى اگر کسى به شما بگويد پنهاى باند نا محدود، منظورش آن است که پهناى باند نسبتا خوب و بالا به شما مى‌دهد و نه آنکه بدون حد و حدود.
ولى باز متاسفانه بايد بگويم، تعدادى از شرکتها، باز هم از سادگى مشتريان سود جسته و هنگامى که مشترى مجددا مى‌پرسد که آيا واقعا نامحدود است، پاسخ مى دهند : بله !!! حتى شرکت فروشنده مى‌داند که مشترى چه تعبير غلطى از نامحدود در ذهن خود دارد ولى او را روشن نمى‌سازد. چه کسى گفته است منابع سرورى که شما در اختيار داريد، نامحدود است؟ کدام شخص متخصص و با اطلاعى چنين تصديقاتى ارائه کرده است و چرا بايد از گمراهى مشتريان به اين نحو سود جست ؟؟ اين سوالات براى سرويس دهندگان بود. ولى بيايد کمى فنى‌تر وارد قضيه شويم. يک سرور نرمال، معمولا حجمى ما بين 400 تا 700 گيگا بايت ترانسفر ماهانه مطلوب را دارد.
البته اين عدد مى‌تواند بسته به نوع اتصال سرور به ستون فقرات اينترنت و همچنين سرعت سخت افزارها، فرق کند. ما فرض را بر يک عدد نرمال امروزى مثل 600 گيگا بايت مى‌گذاريم به اين مفهوم که يک سرور 600 گيگابايت اطلاعات را در يکماه جابجا مى‌نمايد (جه بداخل خود و يا بخارج خود) حال اگر مثلا شرکتى با دارا بودن اين سرور، 400 سايت را بر روى آن قرار دهد، بطور حدودى واضح است که اگر همه سايتها يکسان از منابع استفاده کنند، چيزى در حدود يک و نيم گيگابايت پهناى باند مجاز خواهند داشت. حال بياييد به اين فکر کنيم که يکى از سايتها، مثلا به 10 گيگ در ماه نياز داشته باشد، در نتيجه به نظر مى‌رسد، ساير سايتها براى حفظ تعادل بايد، بايد حجم کمترى را بردارند تا سهميه بيشترى به يک سايت ديگر برسد و در عمل نيز اغلب به همين صورت است، زيرا از اين 400 سايت، شايد 350 عدد از آنها سايتهاى فعالى نباشند و لذا 50 سايت فعال مى‌توانند از يک سهم بالاترى استفاده کنند. حالا فرض کنيد شما يک سايت با حجم ترافيک 60 گيگ بخواهيد راه اندازى کنيد. يعنى شما بطور نرمال 40 برابر يک سهميه منطقى، استفاده خواهيد برد. شرکت سرويس دهنده، در اينجا شما و ساير مشتريان را به واژه پهناى باند نامحدود به اين سرور آورده است و حال مشاهده مى‌کند که واقعا شما يک سايت پر ترافيک داريد و احتمال دارد حتى در آينده ترافيک شما بالاتر برود. تصميم منطقى چيست؟ آيا آنها براى حفظ شما، بايد فضا را براى 399 سايت ديگر تنگ تر کنند؟ آيا واقعا شما هزينه هنگفتى بيشتر از 399 مشترى ديگر پرداخت مى‌کنيد، که آنها شما را در اولويت اول قرار دهند؟ قطعا اين طور نيست و شما نيز با يک قرارداد معمولى به اين سرور آمده‌ايد و بزودى عذر شما را خواهند خواست. مبلغ اندکى که شما براى سايت خود پرداخته‌ايد در قبال منافع کلى يک شرکت در سرويس دهى به 399 سايت ديگر، مبلغ ناچيزى است و آنروز است که شما معناى واژه تبليغاتى نا محدود را خواهيد فهميد. اين داستان براى فضاى نامحدود نيز صدق مى کند.
حال بياييد قدرى به تعدادى از آگهى‌هاى روزنامه‌ها توجه کنيم. در يکى از روزنامه‌ها و به تعداد بالا در روزنامه‌هاى ديگر، مشاهده کردم، که بعضى شرکتها، با قيمتهايى که کاملا غير منطقى است مشتريان را به سمت خود جذب مى‌کنند. بعنوان مثال اين تبليغ را ببينيد: 10 مگابايت فضا، ترانسفر نامحدود و ثبت دامين دلخواه شما فقط 10 هزار تومان.
آيا احساس مى‌کنيد اين تبليغات، خيلى عجيب و شفاف با روان منطقى مشتريان مبارزه مى‌کنند؟ خيلى خيلى ساده است. شما به عنوان يک مشترى ناآگاه بخاطر قيمت اندک، فريب خواهيد خرد. من در اينجا با قيمت پايين بحثى ندارم و هيچ قصد رو در رويى با شرکتهاى ارزان قيمت ندارم، بلکه مى‌خواهم يک قصه منطقى را بازگويم. شرکتهاى ايرانى، با خريد حجم تعداد دامين بالا، تخفيف خوبى دريافت خواهند کرد. بطور نمونه قيمتى مشابه 7 دلار براى ثبت دامين شما که حدودا برابر 5800 تومان است، اين شرکت خواهد پرداخت. حال اين شرکت چيزى در حدود 4200 تومان در جيب خود براى يک سرويس يکساله در اختيار دارد. حال بياييد به ادامه داسان نگاه کنيم. اين شرکت علاوه بر پرداخت هزينه‌هاى متعدد براى نگهدارى از سرور در يک کشور خارجى و درگيريهاى فراوان براى تبديل ريال ايران به دلار و ارسال آن به خارج، وارد يک بازى تعهد آور خواهد شد. براى مثال من هفته گذشته، ايميلهاى يکى از مشتريان شرکت را که در طول يکسال از ما سرويس گرفته بود، بررسى مى‌کردم. چيزى در حدود 18 ايميل از طرف او ارسال شده بود و 16 پاسخ به او داده بوديم.
هنگامى که پاسخهاى متنوع خودمان را به آن مشترى مرور مى‌کردم، بطور تخمينى چيزى در حدود 1 ساعت و نيم در مجموع يکسال براى ما هزينه زمانى و فکرى داشته است که به 18 ايميل او بطور کامل و دقيق، طورى که او را راضى نگه دارد، پاسخ دهيم. در ايران حقوق نسبى يک مهندس کامپيوتر که بتواند به عنوان يک کارشناس فنى، به سوالات مشتريان پاسخ دهد، ساعتى 2000 تومان خواهد بود. يعنى ما چيزى در حدود 3000 تومان براى سرويس آن مشترى از نظر زمانى هزينه کرده‌ايم و در انتها، 1200 تومان باقى مانده است که پس از کسر هزينه اجاره سرور و ساير موارد، اين مبلغ سود، بازهم کاهش مى‌يابد. حال با اين ديدگاه، اگر اين شرکت، 1000 مشترى را بخود جذب کند و حتى آن 3000 تومان هزينه پاسخگويى به مشتريان را هم نپردازد و ايميل هيچ کدام از 1000 مشترى را پاسخ ندهد، چيزى در حدود 4 ميليون تومان سود خواهد کرد. آيا شما منطقى مى‌بينيد، شرکتى خود را براى چنين سود اندکى، سرويسى چنين تعهد آور به 1000 مشترى بدهد که هر کدام از آنها به نوبه خود به سبب مبلغى که پرداخت کرده‌اند، خود را صاحب حق دانسته و در صورت کوچکترين اشتباه از جانب سرويس دهنده، به سمت او سرازير مى‌شوند؟ تا اينجا با يکديگر يک موضوع نسبتا منطقى را مرور کرديم. من اين نظريه را قبلا در بين دوستان همکار مطرح کرده‌ام و پاسخ‌هايى شنيده‌ام. مثلا عده‌اى مى‌گويند که همه 1000 مشترى که اين همه ايميل ارسال نمى‌کنند و يا مثلا مى‌گويند که تعداد مشترى زياد، مى‌تواند هزينه سرويس را کاهش دهد. ولى بهتر است باز هم بهتر به الگوهاى شرکتهاى خارجى نگاه نيد.
شايد ديده باشيد که شرکتهاى آمريکايى و اروپايى نيز، چنين سرويسهايى ارائه مى‌کنند. يعنى قيمتهاى بسيار اندک. ولى بياييد به بدنه و سيستم اصلى اين شرکتها توجه کنيم. بطور نمونه يکى از اين شرکتها، تنها حدود 85000 مشترى در سرور خود دارد و تيمى در حدود 15 نفر براى پشتيبانى 24 ساعته از اين 85000 نفر استخدام کرده است. در نتيجه اگر شما نيز مشترى اين شرکت شويد و مبلغ اندکى بپردازيد، در هر ساعت شبانه روز در طول يکسال مى‌توانيد زنگ بزنيد وايميل ارسال کنيد و مشکل خود را بپرسيد. درکمتر از يک يا دو ساعت پاسخ خود را خواهيد گرفت. ولى بياييد به بدنه شرکتهاى ايرانى نگاه کنيم.
عمده روشنده‌ها که عمدتا پايگاه مشخصى ندارند و حتى شايد شما مشخصات حقوقى و واقعى سرويس دهندگان را ندانيد. بسيارى از اين سايتها، حتى معلوم نيست يک فرد 15 ساله پشت آن قرار دارد که با اطلاع از تکنيک‌هاى جذب مشتريان، تجارت ميکد و يا يک شرکت معظم با تعداد فراوانى از مهندسين متخصص. من شخصا معتقدم که هيچ ايرادى در سن و يا حجم و بزرگى فيزيکى سرويس دهنده نيست. ولى معتقدم که نبايد مشتريان را با تبليغات دروغين گمراه کنيم. مثلا من ديدهام که يک فرد 14 ساله، يک سايت اينترنتى که فضا مى‌فروشد طراحى کرده است و سپس شروع کرده است به فروش فضا از طريق آن و تبليغ‌هايى بصورت مجازى در اينترت و رسانه‌ها منتشر کرده است. حال ببينيد در اين تبليغات چه نوشته شده است: پشتيبانى 24 ساعته در تمام ساعات شبانه روز، دهها متخصص مجرب در پاسخگويى، ضمانت بازگشت پول شما، پهناى باند نا محدود. اگر دقت کنيد قطعا اين حرفها از يک نفر و آن هم يک پسر 14 ساله که به مدرسه مى‌رود، قدرى دور به نظر مى رسد؟ آيا دهها متخصص مجرب در منزل آنها ساکن هستند و يا ايشان شخصا 24 ساعته بيدار و حاضر به پاسخگويى؟ شايد افرادى با خواندن اين مقاله بر من خرده بگيرند که چرا بايد اين تجارت را محدود کنيم و چرا بايد در تبليغات حتما واقعيات را ذکر کرد. يکى از اصول تبليغات، بزرگنمايى و بهتر جلوه نمودن است حى اگر به بهاى دروغ پردازى باشد. اغراق در معرفى، يک فن تبليغاتى است. همه خوشحال مى‌شديم که جوانان ما مى‌توانستند از طريق مسيرهاى منطقى به تجارت در اينترنت بپردازند و همان جوان 14 ساله نيز به بيان توانايى‌هاى واقعى خويش، سهم حقيقى و منطقى را بخود اخنصاص مى‌داد.
بطور نمونه در سال گذشته بسيار شاهد بوده‌ايم که شرکتهايى به علت رقابتهاى غلط، با پايين آوردن قيمت سرويسهاى خود تا سطح بسيار نازلى، مشتريانى به خود جذب نموده‌اند. بطور مثال هم اکنون در خارج از ايران شرکتهايى هستند که 10 مگابايت فضا را ساليانه 80 دلار هزينه سرويس دريافت مى‌دارند، و يا شرکتهايى هستند که 500 مگابايت فضا را ساليانه 30 دلار مى‌فروشند. آيا اگر معيار قيمت واقعى و درست بود، کسى 10 مگابايت فضا را 80 دلار خريدارى مى‌کرد؟ من مى‌خواهم متوجه شويد که مشتريان نبايد بخاطر تنها يک معيار و آن هم قيمت، سرويس دهنده‌اى را انتخاب کنند. اين جا کالا و سرويسهاى ارائه شده و شآن و منزلت سرويس دهندگان در يک رتبه يکسان نمى‌باشد. پس دقت کنيد. فکر نکنيد کالاى يکسانى مى‌خريد، و هر جا ارزانتر بدهد، پس بهتر است.
من امروز به همه دوستان، تعدادى از معيارهاى واقعى انتخاب يک سرويس دهنده خوب و منطقى را معرفى مى کنم بر اساس تجربياتم معرفى مى‌کنم:
1- سعى کنيد چند سايت نمونه از آن شکت را مشاهده کنيد و در طول 48 ساعت، آنها را تست نماييد که آيا سرورهاى آنها هميشه سرويس دهى مى‌کنند يا خير.
2- سعى کنيد از سوابق شرکت سرويس دهنده مطلع شويد.
3- سعى کنيد از شرکتهايى که تبليغات گول زننده و واهى مى‌کنند مثل مبالغ اندک در ثبت دامين و فضا، بپرهيزيد.
4- سعى کنيد همواره منطقى به جايگاه سرويس دهنده نگاه کنيد.
5- اگر فايلها و بانک اطلاعاتى حساسى داريد، اين حساسيت شما در انتخاب سرويس دهنده حتما بايد دو چندان شود.
6- قيمت سرويس دهنده تنها بخشى از معيار انتخاب شما است. پس بهتر است بخاطر قيمت‌ها، منطق خود را فراموش نکنيد و با طناب قيمت به داخل چاه نرود.
7- سعى کنيد با سرويس دهنده در طول يک هفته تماسهايى از طريق ايميل بر قرار کنيد. لحن پاسخگويى و سرعت و نوع پاسخ آنها، بزرگترين کمک را به شما در شناخت اعتبار و توان آنها خواهد کرد.
8- سعى کنيد بررسى کنيد که آن شرکت در چه حد توانمندى پاسخگويى به سوالات شما را دارد.
9- از تبليغاتى همچون فضاى نامحدود و پهناى باند نامحدود تا حد امکان دورى کنيد. گرچه شايد يک شرکت خوب نيز چنين تبليغاتى انجام دهد.
10- اگر از يک واسطه (Reseller) سرويس را خريدارى مى‌کنيد سعى کنيد آن واسط و شرکت اصلى و مادر را حتما شناسايى کنيد.
11- سعى کنيد امکانات سرور را بدقت از سرويس دهنده جويا شوي. تنها با مطالب مندرج در سايت آنها اکتفا نکنيد. بسيارى از آنها مى‌تواند غلط باشد.
12- سعى کنيد در صورتى که احساس مى‌کنيد، سرويس دهنده، متعهد به پشتيبانى دقيق از مشتريان نيست و اهميت ويژه قائل نمى‌شود، از آنها دورى کنيد.
به نظر من، مهمترين اصل در سرويس دهى اينترنتى در سالهاى اخير، پشتيبانى دقيق از مشترى و سهل الوصول بودن براى مشتريان است. اين امر را شما مشترى گرامى در بدو انتخاب خود به دقت رعايت کنيد.
حرفهاى ناگفته فراوانى در پس اين مقاله باقى مانده است که سعى خواهم کرد در مقاله ديگرى، مشکلات حقوقى سرويس گيرندگان، روشهاى حل اختلاف و همچنين مسائل فنى ترى از دنياى دامين ها را بازگو کنم.
از شما خوانندگان عزيز و همکاران محترم خواهشمندم در صورتيکه نظرات متضاد و عقايد متفاوتى داريد حتما به آدرس پست الکترونيک من ارسال داريد تا بتوانم حتما در مقالاتى که در امتداد اين مقاله خواهد بود، همه آنها را مطرح نمايم. حتى در صورت داشتن پيشنهاد در مورد محورهاى گفتگو، از تماس شما خوشحال خواهم شد.
a_kashian@iranservers.biz
. *** بهره برداى و نقل از مطالب اين مقاله آزاد و تغيير و تلخيص در آن، خارج از مسووليت نويسنده است
