نام نویسنده: آزاده عصاران
بخش کامپيوتر روزنامه آسيا – دكتر “مصطفى رونقى” به دليل تاسيس بنياد رونقى در آمريكا و اهداى جايزه “رونقى” به برترين طرح هاى تجارى-صنعتى در ايران نامى براى خود دست و پا كرد. وى پژوهشگر ارشد دانشگاه استنفورد و داراى مدرك دكتراى بيوكنولوژى است و تاكنون 12 حق ثبت را در موضوعات بيوتكنولوژى و hi-tech به خود اختصاص داده است.
“رونقي” با تاسيس بنياد رونقى در سال 2000 در عملى بى سابقه به راهنمايــى دانشجويان و جوانانى مى پردازد كه در دانشگاه هاى ايران، ايده و طرح هاى خاص صنعتى و تجارى دارند و براى به ثمر رساندن آن نيازمند پشتيبانى مالى و فكرى هستند.
اعضاى “بنياد رونقى” در آمريكا و ايران با راهنمايى و ارائه مشاوره رايگان و همچنين اهداى مبلغى پول نقد به توسعه يافتن طرح هاى دانشجويان كمك كرده و آنها را براى رسيـــدن به هدف نهايى تشويق مى كنند.
مراسم اهداى جايزه بنياد رونقى امسال در دانشگاه صنعتى اصفهان انجام شد و طى آن فرصت كوتاهى براى گروه كامپيوتر “آسيا” ايجاد شد تا با دكتر مصطفى رونقى گفت و گويى را ترتيب دهد كه حاصل آن را در زير مى خوانيد:
بنياد شما ايده هاى خاص در زمينه Hi-tech را حمايت مى كند. سوال اينجاست كه در نهايت پس از اخذ جوايز نقدى و معنوى چه اتفاقى مى افتد؟ طرح ها در همان مقطع باقى مى مانند يا برنامه خاصى براى آنها در ادامه در نظر مى گيريد؟
كار اين بنياد بر محورهاى آموزش و تربيت نيروى جوان و دانشجو متمركز است و تـــــا امروز تلاش كرده ايم تا گروه هاى كارى و تحقيقى را كه با حضور اين جوانان شكـــــل مى گيرد، به سرمايه گذاران معرفى كنيم. براى كسنى كه به دنبال سرمايه گذارى اساسى و پايه اى هستند و با روش هاى علمى آن هم آشنايند، هيچ مرزى در سرمايه گذارى وجود ندارد و مى توانند تا بى نهايت به اجراى ايده ها كمك كنند. من معتــــقدم اگر كسى به يك ايده علاقه مند باشد و تحقيق كافى كرده باشد، سعى مى كند با سلاح خلاقيت، سرمايه كم را جبران كند. اگر ايده اى به مرحله سرمايه گذارى نرسد و كسى براى اين كار پيشقدم نشود، يا ايده درست نيست و يا گروه مناسبى براى آن وجود ندارد و افراد نمى توانند از پس آن برآيند.
بحث ايجاد و گسترش انكوباتور، اين روزها در ايران خيلى داغ است و يكى از دلايل آن هم كمك به همين جوانان و گروه هاى نوپاى تحقيقى است. فكر مى كنيد روش موثرى باشد؟
در همه جاى دنيا انكوباتورها تنها در خود دانشگاه ها تشكيل مى شوند و نهايتا به شكلى مستقل در صنعت. ولى در دانشگاه هاى ما، تحقيق به روشى صحيح انجام نمى شود و صنعت و دانشگاه با وجود چنين مشكلاتى نمى توانند نقش انكوباتور را ايفا كنند. بنابراين ايجاد انكوباتور به شكل مستقل يك امر ايده آل است و مى تواند باعث پرورش ايده هاى افراد دانشگاهى و غيردانشگاهى شود. در واقع وجود انكوباتور براى كشورهايى مثل ايران نه تنها لازم، بلكه بسيار ضرورى هم است و براى پيشرفت تكنولوژى لازم است.
اينكه در كشورهاى ديگر وضعيت دانشگاه ها براى انجام تقيقات دانشگاهى بسيار عالى است، ناشى از چه عاملى است، پول يا توجه بخش دولتى؟
ميزان بودجه اى كه سالانه در آمريكا براى تحــقيقات كنــار گذاشته مى شود 90 ميليارد دلار و در اتحاديه اروپا حدود 18/6 ميليارد دلار است، در حالى كه بودجه اى كه در ايــران به برنامه هاى تحقيقاتى اختــصاص داده مى شود اولا آنقدر ناچيز است كه به انجام هيچ كارى نمى ارزد و ثانيا آنقدر مرز و موانع وجود دارد كه با ايجاد مشكلات متعدد براى محققان، آنها را از ادامه راه منصرف مى كند. طرح “تكفا” كه مدتى است در ايران مطرح شده و مورد توجه سازمان ها واقع شده، براى رسيدن به اهدافش به يك برنامه منسجم و مديريت بــه معنــاى واقعى نياز دارد. نكته اى كه در تحقيق اهميت دارد، وجود گزارش تفضيلى در محدوده هاى مختلف و تصميم گيــرى براساس گزارش هاى آنهاست. صد البته كسانى كه در اين بخش استخدام مى شوند، بايد سابقه درخشان علمى داشته باشند. اين افراد بايد با تهيه طرح هاى هر بخش و با لحاظ كردن جزئيات و آينده نگرى و ارزيابى امتيازها و رتبه بندى افراد اين موضوع را بررسى كنند كه چه زمينه و بخش هايى در سطح كشور نياز به تحقيق و گسترش عميقى دارد تا بودجه بيش ترى به آن اختصاص يابد. اين الگو در حال حاضر در آمريكا پياده مى شود و بيش ترين پيشرفت صنعت و اقتصاد اين كشور مديون همين روش است، ولى با وجود شرايط و تقسيم كار دولتى كه به شكل مخرب و منفى در سازمان ها انجام مى شود، اگر قرار است اين الگو در كشور پياده شود، بهتر است كه داورها از خارج انتخاب شوند تا اين روش به شكل واقعى پياده شود.
بنابر اين به نظر نمى رسد كه شما ديدگاه چندان مثبتى نسبت به روند پيشرفت فناورى در ايران داشته باشيد؟
در سال هاى اخير يك سرى كارهاى بنيانى صورت گرفته و تعداد زيادى مركز تحقيقاتى ايجاد شده است، ولى مشكل اصلى در ايران، امر مديريت و اداره كردن، است. مساله فقط ايجاد يك مكان با هر عنوانى نيست، بلكه نكته مهم، اداره كردن تقويت و پيش بردن امور است. متاسفانه تعدادمحققان شايسته در اران براى كارهاى مربوط به ICT بسيار اندك است كه به هيچ وجه جوابگو نيست.
محقق خوب، زياد داريم ولى محقق شايسته در يك رشته خاص تقريبا وجود ندارد، چـــون همه آنها ايران را ترك كرده اند. تصور من اين است كه دولتمردان و مسوولان بايد درك كنند كه بزرگ ترين سرمايه ايران، نفت نيست بلكه علم ايرانيان خارج از كشور است. در حال حاضر ايران براى اولين بار در طول تاريخ چند صد ساله خود، نيازى به مستشار خارجى ندارد و بايد از اين موقعيت نهايت استفاده را ببرد و ديگر بر نفت تكيه نكند. ايران بين كشورهاى مطرح دنيا موقعيتى بسيار نامناسب دارد و از جايگاهى پايين برخوردار است. براساس آخرين آمار تا سال 2001 نامى از ايران در ميان 50 كشور اول دنيا در عرصه هايى چون رقابت، سلامت محيط تجارى، هزينه براى تحقيق و توسعه، حق ثبت، استراتژى IT، عدم وجود فشار اقتصادى و عــــدم وجود رشوه ديده نمى شود. اين موارد نشان مى دهد كه براى از ميان برداشتن و ريشه كن كردن موانع به زمان زيادى نياز است كه اين امر در روزگار تكتازى تكنولوژى اصلا منطقى به نظر نمى آيد.
عده اى معتقدند كه افت صنعت و تكنولوژى در آمريكا و اروپا براى رشد كشورهاى خاورميانه و ايران يك فرصت طلايى به شمار مى آيد. گويا شــــما هم با اين نظر هم عقيده ايد؟
وضعيت Hi-tech و صنعت فناورى اطلاعات در آمريكا و اروپا به حد اشباع رسيده و اين شرايط تا دوسال آينده طول مى كشد. براى ايران كه 20 سال است صحبت از Hi-tech مى كند، اين يك فرصت بسيار عالى است تا در عرض 2 سال خود را بالا بكشد. سقوط اكثر شركت هاى عظيم Hi-tech در آمريكا پس از فاجعه 11 سپتامبر ، شانس بزرگى را براى كشورهاى ديگر به وجود آورد كه بايد از آن استفاده كند.
ايران براى استفاده از اين موقعيت به چه شرايطى نيازمند است؟
ايران نياز به تحقيق ، قانون ، سرمايه گذارى، جهانى كردن و محققان متخصص دارد تا Hi-tech در آن جهانى شود و تحقق پذيرد. اولين كارى كه در ايران بايد انجام شود، ايجاد قانون سرمايه گذارى، كپى رايت و برنامه هاى تحقيقاتى و همزمان مل و اجراى اين قوانين به شكل جدى است.
براى شروع هم بايد تعريف درستى از وظايف مديرعامل و هيات مديره ارائه شده و مرز فعاليت ها روشن و شفاف شود. مرحله بعدى خريد شركت هاى خارجى با وضعيت نابسامان مالى در مدت زمانى 2 يا 3 ساله و دوباره سازى آنها به روش علمى و جهانى است. در كنار اين فعاليت، دولت بايد ماليات را حذف كرده و با ارائه تسهيلات، شركت ها را تشويق كند. قدم ديگر هم تعليم و تربيت سرمايه گذار ريسك پذير است. اين اقدامات باعث شكل گيرى ،ساماندهى شركت ها و امر اشتغال زايى و شكل گرفتن دقيق مفهوم تحقيقات در سطح دانشگاهى مى شود.
با اين اوصاف و با شناختى كه شما از حركات لاك پشت و ار در كشورمان داريد، آيا ايران مى تواند Hi-tech شود؟
ايران محكوم به Hi-tech شده است و براى آن دو راه 20 ساله و 60 ساله وجود دارد. اگر دولت در اين مراحل دخالت نكند، راه اول را طى خواهيم كرد و با شناسايى هدف ، قدم هاى بعدى را برمى داريم. مشكل واقعى، بازى خطرناكى است كه دولت سال هاست در پيش گرفته است. اما اگر مى خواهيد در اين زمينه كمكى بكند، بايد خود را كاملا كنار بكشد.
