نام نویسنده: شهرام شريف
بخش مقاله ITIRAN -وضعيت ورشكستگى شركت تله گلوب (TeleGlobe)، كه بعضاً به عنوان تأمين كننده ارتباط اينترنتى شركت مخابرات ايران مطرح بوده، در روزهاى اخير مورد توجه رسانه هاى جهانى و كشورمان قرار گرفته است. با توجه به جهت گيرى مديران IT كشور به سمت تأمين حداكثر نياز اينترنتى از طريق شركت مخابرات، و در حاليكه برخى از بخشهاى دولتى ديگر و يا حتى بخش خصوصى اكنون در اين امر از شركت مخابرات پيشى گرفته اند، لازم است به ابعاد مختلف اين ورشكستگى مرورى شود تا صحت تصميمات آتى در خصوص ارتباطات اينترنتى كشور تضمين گردد.
مقدمه
روابط عمومى شركت مخابرات در جوابيه اى كه مورخ 30/3/1381 (20 ماه ژوئن 2002) در ابرار اقتصادى به چاپ رسيد ادعا نموده است كه”كمپانى تله گلوب با ارسال نامه اى در تاريخ 15 ماه مه 2002 (25/2/1381) به مشتريان خود اطمينان داده است بدون وقفه و كاهش كيفيت به ارائه خدمات ادامه خواهد داد …“] 1[. اين در حالى است كه خبرگزارى رويتر خبر اعلان رسمى ورشكستگى كامل تله گلوب را در تاريخ 28 ماه مه (7/3/1381) مخابره نموده است ]2[. در عين حال بخش كانادايى اين كمپانى قبل از اين رسماً ورشكستگى خود را اعلان كرده بود. جالب اينجاست ه رأى دادگاه كانادا مبنى بر به رسميت شناختن ورشكستگى اين كمپانى در همان تاريخ 15 ماه مه (25/2/1381) صادر شده است ]3[.
قوانين
اعلان ورشكستگى در امريكا تحت عناوين ”فصل“ 7 ، 11 ، و يا 13 (chapter 7, 11 or 13) صورت ميپذيرد. فصول 7 و 13 در موارد محدودى، و فصل 11 بصورت جامع تر در اين خصوص اعمال ميگردند.
در اين حالت دادگاه با تعيين قيم، شركت ورشكسته را وادار به اجراى راهكار خاصى جهت انحلال و توزيع اموال به طلبكاران بر اساس الويت مينمايد و در عين حال طلبكاران را نيز ملزم به پيروى از راهكار فوق مى كند. شرايط تحميلى دادگاه به كلية امور بعدى شركت حتى بدهى مالياتى آن اطلاق دارد ]4[.
ورود به شرايط فصل 11 ميتواند مانند مورد تله گلوب اصالتاً توسط شركت در شرف ورشكستگى صورت پذيرد، و يا طلبكاران مى توانند از دادگاه در خواست تعيين قيم قانونى براى شركتى كه از آن طلبكار هستند بنمايند.
از آنجا كه قوانين فصل 11 تنها به امور شركت مربوطه پرداخته و مديران از مسئوليت شخصى رهائى ميابند، لذا در بسيارى از موارد محبوبيت داشته و مورد استفادة مديران شركتهاى سهامى مواجه با مشكل قرار ميگيرد. در هر صورت آينده تله گلوب با توجه به اعلان داوطلبانه ورشكستگى تحت قوانين فصل 11 در امريكا اكنون بستگى به تشخيص دادگاه و قيم تعيين شدة آن خواهد داشت و به سوى انحلال و تقسيم دارائى اداى ديون پيش ميرود.
اجراى قوانين ورشكستگى در كانادا در چارچوب ”مصوبه ورشكستگى و انحلال“ (Bankruptcy and Insolvency Act) و يا ”مصوبه نظام طلبكاران شركتها“ (Companies Creditors Arrangement Act) كه از قوانين دولتى كانادا ميباشند صورت ميپذيرد.
تله گلوب كانادا اعلان شرايط اول در كانادا را پيش از ورود به فصل 11 در امريكا به انجام رساند زيرا اگر بخش امريكايى پيشتر از بخش كانادايى وارد بخش 11 ميشد، در آن صورت قسمت هشتم قانون ورشكستگى كانادا كه مربوط به شركتهايى است كه بخشهاى بين المللى آنها ورشكست شده اند قابل اطلاق بود، كه كنترل امر را مشكل تر مى نمود ]5[. قسمت هشتم اين قانون صريحاً ورشكستگ بخشهاى خارجى يك شركت فعال در كانادا، ويا حتى شكايت طلبكاران خارجى از يك شركت كانادايى را زمينه كافى در ورود به شرايط ورشكستگى شركت كانادايى ميداند.
در هر صورت قوانين كانادا نيز برنامة خاصى را براى نجات شركت در شرف ورشكستگى و اداى ديون آن به طلبكاران تعيين نموده، و در ضمن طى مدت زمان خاصى دستور حمايت (protection) در جلوگيرى از به اجرا گذاشتن مطالبات طلبكاران را صادر مينمايد، كه هم اكنون در خصوص تله گلوب اين امر واقع شده است. كارشناسان دادگاه در مقاطع معين نسبت به انطباق عملكرد شركت با شرايط دادگاه نظر داده، و دادگاه مراحل بعدى كه يا نجات از ورطة انحلال و يا انحلال كامل باشد را، تعيين مينمايد.
در هر صورت طبق قوانين كانادا نيز آيندة شركتى كه وارد ورشكستگى شده در اختيار مراجع قضائى بوده و از روند طبيعى آن خارج است.
تاريخچه ] [6
تله گلوب ريشة خود را از دهة 1950 و در”كمپانى مخابراتى ماوراء بحار كانادا“ (Canadian Overseas Telecommunications Corporation-COTC) كه يك شركت كاملاً دولتى بوده مى داند.
COTC خدمات وسيعى در كانادا ارائه نموده و بخش عمده اى از زير بناى مخابراتى اين كشور را با بودجة دولتى تا نيمه دهة 1970 به انجام رسانده. در سال 1975 اين شركت انحصار خطوط تلفن كانادا با بسيارى از نقاط جهان را در اختيار گرفت و به تله گلوب تغيير نام داد.
رشد اين كمپانى در دهة 1980 نيز ادامه يافت و به عنوان يك شركت دولتى، عضويت رسمى كانادا در Inmarsat نيز به عهدة آن گذاشته شد. در 1987 و در پى موج خصوصى سازى در كانادا، تله گلوب نيز با حفظ قرارداد انحصارى پنج ساله در خصوص تأمين بخشى از مخابرات بين الملل كانادا به اين روند پيوست. در ابتدا سهام تله گلوب توسط يك شركت سازنده تجهيزات مخابراتى خريدارى شد و حتى شركت خريدار، نام تله گلوب را نيز به خود اختصاص داد.
در پى افزايش فعاليت در بازارهاى جهانى و ورود به صنعت مخابرات ماهواره اى، تله گلوب در سال 1996 با گشايش دفترى در واشنگتن دي. سي. هويت دو مليتى كسب نمود و سپس در نيمة دوم دهة 1990 نيز داتر بسيارى در اروپا و خاور دور توسط تله گلوب تأسيس گرديد.
در فورية 2000 كمپانى Bell Canada Enterprises-BCE كه هنوز يكى از بزرگترين كنسرسيوم هاى خدمات مخابراتى در كانادا مى باشد، 95 درصد سهام تله گلوب را خريدارى نمود.
در اين زمان مشكلات مالى تله گلوب با حركات حساب نشده اى از جمله ورود به بازار ماهواره هاى LEO و نيز سرمايه گذارى پنچ ميليارد دلارى در شبكة ادغام اينترنت، صوت وداده شروع شده بود. هدف BCE از خريد تله گلوب حول محور استفاده از بستر و شوارع مخابراتى آن براى ارائه محتوى (content) بود.
ارزش مالى بازار محتوى در دنيا عمدتاً ده ها برابر ارزش بازار شارع مخابراتى اعم از فيبر يا ماهواره ميباشد.
اين برنامه ها هيچگاه به وقوع نپيوست و در واقع سر آغاز از هم پاشيدگى تله گلوب و نهايتاً منجر به ورشكستگى آن شد. تله گلوب نيز قربانى ”پديدة حباب دات نت“ (dot-net bubble phenomena) گرديد. همچنين مواضع شركت مادر، يعنى BCE، از وضعيت تله گلوب فاصله گرفت و در واپسين ساعات از حمايت آن دست شست.
ورشكستگى
فعاليت شديد BCE و ساير شركتهاى هم خانوادة تله گلوب براى نجات آن از ورشكستگى در سال 2002 بى نتيجه ماند.
تله گلوب در هنگام ورشكستگى 6/2 ميليارد دلار امريكا بدهى خالص داشت كه از باز پرداخت آن عاجز بود. اين در حالى است كه BCEدر سال 2000 مبلغ 8/4 ميليارد دلار امريكا هزينه خريد سهام تله گلوب نمود و در دو سال اخير نيز 3/1 ميليارد دلار امريكا به آن تزريق كرد ]7[. تنها بخش كانادايى تله گلوب تا ماه مه 2002 نيمى از نيروى كار تقريباً 2000 نفرة خود را اخراج كرده بود. در اين وضعيت تنها كمكى كه كمپانى مادر يعنى BCE حاضر به انجام آن شد عبارت بود از اعطاء كمى بيش از 100 ميليون دلار بابت بيمة بيكارى اين كارمندان ]8[. ورشكستگى تله گلوب يكى از بزگترين ضربه هاى اقتصادى در تاريخ بازار مخابراتى كانادا مى باشد.
مشخصه ها
از آنجا كه BCE و تله گلوب كمپانيهاى سهامى عام مى باشند، كلية اطلاعات گردش مالى مربوط به آن ها در دسترس عموم قرار دارد. آخرين گزارش مالى تله گلوب مربوط به ربع سوم سال 2001 منتشره در 23 اكتبر 2001 (1/8/ 1380) است.
كمپانى مزبور در ربع آخر سال 2001 با توجه به عدم بازپرداخت بدهى هاى خود گزارش مالى نداد كه نهايتاً منجر به ورشكستگى آن تا آخر ربع اول سال 2002 يعنى اوائل سال 1381 گرديد.
البته كمپانى BCE كه بسيار عظيم تر از تله گلوب مى باشد كماكان به حيات خود ادامه داده و در تاريخ 24 آوريل 2002 (4/2/1381) گزارش مالى ربع اول سال 2002 را ارائه كرده است.
با اينكه BCE در اين گزارش رويهم سوددهى نشان مى دهد، جالب توجه اين است كه عدم شمول زيان تله گلوب در اين گزارش صريحاً ذكر گرديده است ]9[. اين بدان دليل مى باشد كه تله گلوب در زمان چاپ اين گزارش تحت قيوميت دادگاه بوده و بنا بر شنيده ها، BCEنتايج مالى خود را دقيقاً در زمانى ارائه داده كه قانوناً مى توانسته ضرر تله گلوب را از دفاتر خود حذف نمايد. قابل ذكر است كه حتى BCE در نيمة دوم سال 2001 با توجه به شمول تله گلوب در دفاترش در كل متضرر شده، و تنها با خروج تله گلوب از محاسبات نيمة اول سال 2002، از ساير بخشهاى خود به سود دهى مجدد رسيده است.
آخرين گزارش مالى تله گلوب مربوط به ربع سوم سال 2001 (ربع دوم1380) به دو بخش تله گلوب امريكا و تله گلوب كانادا تقسيم شده است. تله گلوب كانادا در اين مدت بالغ بر 302 ميليون دلار امريكا متضرر شده است، در حاليكه تله گلوب امريكا 286 ميليون دلا امريكا ضرر نموده است ]10 .[زيان اين دو بخش تله گلوب براى مدت مشابه در سال 2000 (يعنى سه ماهة سوم 1379) به ترتيب مبالغ 364 و 298 ميليون دلار امريكا گزارش شده است ]11.[ ضرر بخشهاى امريكايى و كانادايى تله گلوب در سال 2001 مشتمل برهر كدام حدود 2 ميليارد دلار امريكا يعنى روى هم نزديك به 4 ميليارد دلار امريكا بر آورد شده است. اين رقم براى سال 2000 در كل مشتمل بر 5/1 ميليارد دلار امريكا بوده است.
آينده
شوك ورشكستگى تله گلوب به حدى بود كه مدير عامل و رييس هيئت مديره كنسرسيوم مادر يعنى BCE در 25 آوريل 2002 (5/2/1381) در پى اعلان اين ورشكستگى از مقام خود استعفا داد و مسئوليت آن را نيز به عهده گرفت ]12[.
بسيارى از زير مجموعه هاى تله گلوب در حال حاضر براى فروش به بازار ارائه شده اند و به مشتريان سرويسهاى تله گلوب نيز توصيه شده است كه بى جهت به هراس نيافتند ولى در عين حال به دنبال راه حل هاى جايگزين در صورت عدم موفقيت تله گلوب به بازيافت موفقيت آميز زير مجموعه هاى خود باشند]13 .[آنچه مسلم است، BCE و دادگاه هاى امريكا و كانادا به دنبال راههاى بهينه براى بازسازى زير مجموعه هاى تله گلوب و پيدا كردن مشتريان مناسب و يا ادغام بخشهايى از آن در ساير فعاليت هاى BCE خواهند بود. از جمله ابزار مفيد در اين راستا، عقد قراردادهاى جذاب خارجى، ولى تهى يا زود رس ميباشد.
ضربه عمده به تله گلوب هنگامى وارد شد كه كمپانى مادر يعنى BCE حاضر به پيشتيبانى از آن و تقبل بدهى هاى بلند مدتش نشد. برنامه پيشنهادى مديريت تله گلوب در بدو ورشكستگى عبارت از تغيير ساختار و بهينه سازى فعاليت با هدف رسيدن به توازن گردش كار مالى، يعنى رساندن تزايد ضرر روزانه به صفر بود. انتظار مديريت شركت هم آن بود كه BCE در نهايت بدهى هاى بلند مدت تله گلوب را تقبل نمايد، كه هيچگاه عملى نشد.
حتّى انتظار مى رود كه BCE در نيمه دوم 2002 ضررى معادل 8 ميليارد دلار امريكا از بابت اختلاط آن با تله گلوب در دفاتر خود بگنجاند كه در اين صورت لااقل تا حد زيادى از معافيت مالياتى بهره ببرد ]14.[
تيجه
آنچه كه مسلم است، اعلان برد مناقصه يا عقد قرارداد جديد در يكى از فعاليتهاى بين المللى تله گلوب ورشكسته، مانند ارائه اينترنت به شركت مخابرات ايران، ميتواند برگ برنده اى براى مديريت تله گلوب در قبال كمپانى مادر و نيز دادگاههاى رسيدگى كننده به وضعيت ورشكستگى آن باشد. اين ترفند امرى عادى در اصول ورشكستگى و قوانين تجارى غرب است كه حتى خدمات را گاهى از قيمت تمام شده پايين تر ارائه مى دهندتا فقط قراردادى به كف آمده، ادعاى لفظى درآمدهاى آتى براى مديريت هاى مربوطه فراهم گردد، و فرجه اى در انحلال كامل آن پيدا شود.
اما سئوال اساسى اينجاست كه آيا با اين وضعيت مى توان بدون درايت تصميم گيرى نمود و تأمين نياز اينترنتى كشور را در گرو تصميمات مراجع قضائى امريكا و كانادا گذاشت، يا خير؟
مراجع :
1- ابرار اقتصادى ، مورخ پنجشنبه 30 خرداد 1381
2-Reuters Company News – Teleglobe’s U.S Unit Seeks Bankruptcy Protection 2002
3- همان مرجع
4- Feinstein, Sattle:2002 Bankruptcy , Larry B.Feinstein, Vortman and
5- Canadian Government Judiciary Documents,R.S.C.25 And B3
6- The History Of Teleglobe :www.Teleglobe.com
7- Reuters Company News – Teleglobe Faces U.S Legal Hurdle On debt Plan 27 May 2002
8- Teleglobe Inc.Press Release, 24 April 2002
9-Bell Canada Enterprise – BCE Reports Firs Qurter Results 2002, Investor Breafing
10- Teleglobe Inc.third Qurter Report(U.S GAAP)
11-Teleglobe Inc2001 third Qurter Report(Canadian GAAP)
12- No covery For The Telecom Sector – By D.Pappalardo And M.Martin Network World Fusion:25 April 2002
13- BCE Cease Long – term Funding To teleglobe, BCE Inc, Press Release Toronto:24 April 2002
14- همان مرجع
