نام نویسنده: شهرام انسان
در تاريخ جمعه دوم ماه نوامبر گذشته، وزارت دادگسترى آمريكا با شركت مايكروسافت، شركت بزرگ نرم‌افزارى دنيا در مورد پرونده‌اى سه ساله به توافق دست يافته است.
هدف از تشكيل اين پرونده جلوگيرى از فعاليت‌هاى نقص كننده قوانين ضد انحصار آمريكا ميباشد. شركت مايكروسافت كه در زمان ارائه ويندوز 95 به علت عرضه رايگان نرم افزار Internet Explorer با شكايت شركت Netscape روبه‌رو شده بود با ادامه رفتار احصارطلبانه و وارد شدن به حوزه هاى مختلف در نرم افزار با دشمنان جديد و متعددى روبه رو گشت.
در اين بين هر روز شكايت جديدى عليه مايكروسافت در دادگاه‌هاى مختلف كشورى يا ايالتى مطرح و حساسيت‌ها در مورد عملكرد غول نرم‌افزارى دنيا افزايش مى‌يافت. در نهايت زمزمه‌هايى مبنى تقسيم ميكروسافت به دو يا چند شركت كوچك‌تر در دادگاه به گوش رسيد و مايكروسافت محكوم شناخته شد.
در حالى كه تقاضاى مايكروسافت براى به تأخير انداختن حكم نهايى تا زمان ارائه ويندوز XP پذيرفته نشده بود جلسه 2 نوامبر تشكيل و وكلاى مايكروسافت و ايالت‌هاى شاكى روبه‌روى هم قرار گرفتند.
در اين جلس كه به صدور توافقنامه‌اى مابين مايكروسافت و وزارت دادگسترى آمريكا انجاميد، تصميم اوليه دولت مبنى بر تجزيه شركت مايكروسافت به شركتهاى كوچك‌تر مطرح نشد ولى به جاى آن قرار شد شمارى از محدوديت‌هاى شديد عليه اين شركت اعمال شود.
توافق حاصل شده بين طرفين به مايكروسافت اجازه ادامه فعاليت و نوآورى مى‌دهد و توليدكنندگان نرم‌افزارهاى رقيب از اين بابت همچنان دچار مشكل خواهند بود. بنابراظهارات بيل گيتس رئيس شركت مايكروسافت اين توافقنامه باعث تغييرات عمده‌اى در چگونگى ارائه نرم‌افزارها خواهد شد و نوآورى‌هاى مهم در صنعت كامپيوتر و نرم‌افزار با سرعت بالا ادامه پيدا خواهد نمود.
توافقنامه ترديدهاى موجود در آينده دعوى را برطرف نموده و مايكروسافت را قادر به تمركز در تكنولوژى آينده مى‌سازد.
وى مى‌افزايد مايكروسافت مصمم به بهره بردارى كامل و مؤثر از فرصت پديد آمده مى‌باشد.
از طرف ديگر توافقنامه پيشنهادى به ارمغان آورنده آزادى عمل و قدرت مانور در بازار نرم‌افزار براى رقيبان مايكروسافت نيز خواهد بود و قدرت انتخاب متنوع‌ترى را براى مصرف كنندگان درپى خواهد داشت و نتيجه نهايى براى مصرفكنندگان، بازار، اقتصاد و البته دولت آمريكا خواهد بود.
توافقنامه مذكور به عنوان يك راه‌حل نهايى و كامل براى دعوى مطرح شده و اعا مى شود كه مانع رفتار غيرقانونى مايكروسافت در آينده خواهد شد. در صورت تأييد نهايى قاضى دادگاه Kollar- Kotelly توافقنامه به مدت پنج سال اجرا خواهد شد.
مواد توافقنامه شامل گشايش برخى از تكنولوژى‌هاى مايكروسافت از جمله ويندوز به شركتهاى ديگر است، به طورى كه فرصت همكارى سازندگان كامپيوتر با رقيبان مايكروسافت فراهم شود.
مايكروسافت ملزم است اطلاعات لازم براى توليد محصولات نرم افزارى هماهنگ با سيستم عامل ويندوز را دراختيار شركتهاى رقيب قرار دهد. همچنين شركت مايكروسافت بايد از انجام اقدامات تلافى جويانه عليه توليدكنندگان محصولات رقيب خوددارى كند.
از جمله ماد اين توافقنامه تشكيل هيئت سه نفره ناظران از متخصصين مستقل كامپيوتر براى نظارت بر نحوه عملكرد شركت مايكروسافت مى‌باشد. اين تيم در محل دفتر مركزى مايكروسافت مستقر خواهد شد و قدرت دسترسى به منابع، كتب، پرسنل و همچنين سورس كد برنامه‌ها براى بررسى توليد نرم‌افزار براساس مفاد توافقنامه خواهد داشت.
اعضاى هيأت شامل يك نفر نماينده مايكروسافت، يك نفر نماينده دادگاه و يك نفر سوم كه با نظر هر دو طرف معين ميگردد، خواهد بود. مايكروسافت از زمان صدور حكم دادگاه يعنى 2 نوامبر به مدت 45 روز مهلت دارد كه با توافقنامه مربوطه موافقت نمايد.
مرحله بعد جلسه اظهارنظر ايالت‌هاى طرف دعوى با مايكروسافت بود.
اين جلسه كه در سه شنبه هفته بعد يعنى 6 نوامبر به وقوع پيوست شاهد اظهارات موافقان و مخالفان توافقنامه دادگسترى و مايكروسافت بود. در اين جلسه علاوه بر دولت فدرال ايالات متحده، ايالت‌هاى نيويورك، اوهايو، ايلينويز، كنتاكى(لوييزيانا)، مريلند، ميشيگان، كاروليناى شمالى و وسكانسين با شركت مايكروسافت به توافق دست يافتند. ساير ايالت‌ها نيز توافقنامه را عادلانه ندانسته و ادامه طرح دعوى عليه مايكروسافت را راه‌حل نهايى براى مشكلات خود برشمردند.
پس از جلسه روز سه شنبه دادگاه تا 15 نوامبر به طرفين فرصت داد تا پيشنهادهاى نهايى و نكات ضدونقيض احتمالى در توافقنامه را ارائه دهند. پس از آن پرونده مفاد پيشنهاد نامه دادگاه تا 60 روز پس از انتشار در نشريات اصلى آمريكا مثل نيويورك تايمز، واشنگتن پست و سانجوزمركورى نيوز بازخواهد ماند.
در اين ايام عموم آزاد خواهند بود كه نظرات و يادداشت هاى خود را در اين باره ارائه دهند. در پايان اين دوره دادگاه موظف است در جلسات تشخيص وضعيت درباره نياز به صدور حكم مجدد تصميم‌گيرى نمايد.
ايالت هاى مدعى در پرونده براى بررسى و ضبط هر نوع حركت، قدرت دنبال نمودن جريان توافقنامه را حداقل تا تاريخ 22 فوريه سال 2002 ميلادى خواهند داشت.
دقت در جزئيات توافقنامه نكات جديد را آشكار مى سازد. اولين نكته اين است كه مايكروسافت هنوز مجبور به حذف كاوشگر وب خود از سيستم عامل ويندوز نشده است. البته در اين مورد اختيارات لازم به شركت هاى سازنده كامپيوتر داده شده است كه در صورت نياز محصول رقباى مايكروسافت جايگزين IE گردد. دوم اين كه مايكروسافت ملزم است API خاص خود (توابع برنامه سازى مخصوص ويندوز كه قابليت هاى خاص ويندوز را دراختيار برنامه سازان قرار ميدهد) را براى شركتهاى رقيب قابل استفاده سازد. هر دو نكته فوق تا حدى غيرقابل اجرا و مشكل ساز خواهد بود و حد و مرزها به خوبى تعيين نشده است.
David Dwight آناليز شركت Summit Strategies در واشنگتن، توافقنامه را يك پيروزى براى ويندوز و يك شكست براى توسع هدهندگان جاوا عنوان نمود.
به عقيده وى بسيارى از نكات توافقنامه به طور ماهرانه اى بدون بررسى رها شده است. توافقنامه به مايكروسافت اجازه مى دهد كه تكنولوژى اصلى خود را با جا زدن در دل سيستم عامل در بالاترين حجم به فروش برساند. دقيقاً همان رفتارى كه با ميان افزارهاى معروف خود مثل Media Player پيشتر نيز انجام داده بود.
علاوه بر آن نرم افزار Internet Explorer نيز به طور كامل به عنوان يك بخش كليدى سيستم عامل باقى مانده است و تنها سازندگان كامپيوتر مى توانند از كاوشگرهاى رقباى مايكروسافت استفاده كنند. مايكروسافت همچنين بر توزيع كد برنامه هايش بين رقبا نظارت دارد و مى تواند توسعه دهندگان اصلى نرم افزارهاى رقيب را به خوبى شناسايى و بر تكنولوژى آنها دست يابد.
علاوه بر اينها در صورتى كه قبول كنيم سازندگان كامپيوتر نسخه هاى متفاوتى از ويندوز همراه با ميان نرم افزارهاى مختلف ارائه نمايند، به طور مثال ويندوزهاى ارائه شده در كامپيوترهاى Gateway با نسخه هاى Dell يا Compaq متفاوت باشد، بحث يكپارچگى و خدمات پس از فروش نرم افزارها چه مى شود. آيا كارايى ويندوز با IE,MicrosoftMedia Playdr همانند ويندوز همراه با Real Player و Netscape خواهد بود؟ مايكروسافت تكليف باگ هاى ظاهر شده در بحث يكپارچگى با سيستم عامل را چگونه براى نسخه هاى متوع ميان افزارهاى موجود حل خواهد نمود؟ علاوه بر آن آيا ممكن نيست افراد هيئت نظارتكننده به علت كم بودن تعداد نفرات به يكى از جناح ها كشيده شده و كار اجراى دقيق توافقنامه را مشكل سازند؟
در زير نگاهى خواهيم داشت به خلاصه مفاد اصلى توافقنامه مطرح شده با مايكروسافت:
– تعريف گسترده از همه چيزهايى كه ميان افزار (Middleware) ناميده ميشوند. مايكروسافت بايد تمام تكنولوژى هايى را كه قابليت تبديل شدن به ابزار كمكى انحصارى در سيستم عامل مايكروسافت را دارند تعريف نمايد.
اين تعريف شامل كاوشگرهاى وب، ابزار پست الكترونيكى، ابزار پيام رسان اينترنتى و هر ابزار كمكى كه در آينده توليد شوند، خواهد بود.
– فراهم نمودن امكان به كارگيرى رابط هاى به كار رفته در محصولات ميان افزار مايكروسافت براى ساير توليدكنندگان نرم افزار. اين بند، رقباى مايكروسافت را قادر خواهد ساخت كه محصولاتى قابل رقابت و يكپارچه با ويندوز كه قابليتهاى سيستم عامل مايكروسافت را داراست، ارائه دهند.
– نرم افزارهاى سرويس دهنده (Server) غير مايكروسافتى، قابليت كار كردن با ويندوز را مانند Serverهاى خود مايكروسافت داشته باشند و سيستم عامل عملكرد آنها را محدود نكند.
– قابليت تعويض و جايگزينى ميان افزارهاى مايكروسافت با محصولات رقبا توسط شركت هاى سازنده كامپيوتر ايجاد شود.
– جلوگيرى از اقدامات تلافى جويانه مايكروسافت عليه سازندگان كامپيوتر و يا توليدكنندگان نرم افزارى كه محصول قابل رقابت با محصولات مايكروسافت به بازار ارائه مى كنند.
– كنترل صدور امتياز ويندوز براى پنج سال به خاطر پيشگيرى از اعمال تلافى جويانه احتمالى مايكروسافت در آينده.
– مقيد نمودن مايكروسافت به پشتيبانى از توليدكنندگان محصولات رقيب، به طورى كه توسعه دهندگان و فروشندگان نرم افزار قادر به انجام معامله و رقابت با مايكروسافت بوده و همزمان از پشتيبانى آن نيز بهره مند گردند.
– مايكروسافت بايد حق امتياز و نوآورى معنوى را براى سازندگان و توليدكنندگانى كه به طور مشخص دادگاه تعيين كرده است محترم شمارد و قوانين كپى رايت مربوطه را اجرا نمايد.
– يك هيئت سه نفره از متخصصين مستقل كامپيوترى به طور تمام وقت بر اجراى احكام دادگاه نظارت مى كنند. مايكروسافت موظف است اجازه دسترسى كامل اين هيئت را به تمامى كتب، اطلاعات، سيستم ها و افراد پرسنل و سورس كد برنامه ها بدهد. اين هيئت وظيفه بررسى مايكروسافت و تطبيق آن با مفاد توافقنامه را برعهده خواهد داشت.
