نئوبانک‌ها به زودی جایگزین بانک‌های سنتی می‌شوند
برنامه‌های بانک مرکزی برای حذف کارت‌ها از شبکه بانکی
آیا می‌دانستید تا چند سال آینده نئوبانک‌ها و بانک‌های مجازی شما را از داشتن کارت بانکی بی‌نیاز می‌کنند، این موضوعی است که معاون فناوری‌های نوین بانک مرکزی چندین بار در سخنرانی‌های متعدد به آن اشاره کرده است. جدیدترین خبرها حاکی از آن است که مدیران مربوطه در تلاشند تا در چند سال آینده این طرح را اجرا کنند. به گفته مهران محرمیان، معاون فناوری‌های نوین بانک مرکزی تا یکی دو سال آینده طرح نئوبانک‌ها در کشور اجرا خواهد شد. او در یک برنامه تلویزیونی با اشاره به اینکه نئوبانک‌ها نوعی از بانکداری دیجیتال هستند که با اجرا شدن آن‌ها بانک‌ها شعبه نخواهند داشت و به صورت کاملا مجازی اداره می‌شوند، گفت: «بانک مرکزی درصدد حذف فیزیکی کارت‌های بانکی است که اطلاعات روی موبایل قرار گرفته و دیگر نیازی به حمل آن نیست. او این طرح را راه‌حلی برای جلوگیری از فعالیت سودجویان و کلاهبرداران دانست و اعلام کرد که با اجرای رمز پویا بعضی از جرایم به صفر رسیده و مابقی هم تا ۹۵ درصد با کاهش فیشینگ همراه بوده است.
در حالی که محرمیان وعده دو ساله برای تحقق بانک‌های مجازی و بدون شعبه می‌دهد، محمد صادقی، معاون فناوری اطلاعات بانک اقتصاد نوین در گفت‌وگو با آی‌تی‌ایران با اشاره به بعدهای زیرساختی و فرهنگی برای اجرای این طرح معتقد است که بیشتر از اهمیت بود و نبود شعبه‌های بانک موضوعاتی چون فرایندها و فرهنگ سازی و مسائل حقوقی مطرح هستند که هنوز آماده نیستند. او در این‌باره توضیح می‌دهد: «با توجه به اینکه بانک‌ها با ارگان‌های دیگری چون قوه‌قضاییه، ثبت احوال و اسناد و… که باید زیرساخت این نهادها هم آماده و پذیرش این فضا را داشته باشند. در نتیجه برای داشتن یک بانک مجازی که توانایی ارائه خدمات کامل را داشته باشد و همچنین افرادی که بتوانند از آن به راحتی استفاده کنند بیش از دو سال زمان برای راه‌اندازی نئوبانک‌ها لازم است.» او در ادامه تاکید می‌کند که در حال حاضر ایران از تکنولوژی‌های لازم مانند تحلیل داده، ماشین لرنینگ و هوش مصنوعی که برای ایجاد فضای کاملا هوشمند نئوبانک‌ها در رابطه با تعامل مجازی با مشتریان لازم است، بسیار عقب است.
به گفته او در فضای دیجیتال فقط بانک بازیگر نبوده و صنایع دیگری به همین اندازه مهم بوده و باید حضور فعالی در این حوزه داشته باشند. او خدمات مجازی فعلی بانک‌ها با خدماتی که نئوبانک‌ها قرار است ارائه بدهند، را متفاوت می‌داند و توضیح می‌دهد: «زمانی که از نئوبانک‌ها صحبت می‌کنیم باید به دو نکته توجه کنیم. یکی آموزش کار کردن با بانک‌های مجازی به کارکنان سازمان‌ها و دیگری فرهنگ سازی استفاده از آن به مشتریان است. نکته حائز اهمیت شرکای تجاری هستند که باید با این فرهنگ آشنا باشند و به این فضا ورود کرده و زیرساخت لازم برای تعامل همکاری از هر دو طرف فراهم باشد.»
به گفته او آموزش و فرهنگ‌سازی کاری پرهزینه و زمان‌بر است. او در ادامه با یادآوری ورود عابربانک‌ها به کشور و ایجاد فرهنگ استفاده از آن توضیح می‌دهد: «زمانی که کارت‌ها به جای پول نقد آمدند، زمان زیادی صرف شد تا مردم بتوانند به درستی از آن استفاده کنند که در واقع هنوز هم در بسیاری از موارد رد پایی از استفاده غلط و اشتباه به چشم می‌خورد. پس بیش از هر چیزی باید فرهنگ‌سازی مناسب انجام شود.»
صادقی با بیان اینکه هنوز خدماتی که برای دولت الکترونیک درنظر گرفته شده است، فراگیر نشده‌اند، می‌گوید: «هنوز سازمان‌های آی‌تی و زیرساختی قادر به ارائه خدمات به صورت کامل و بدون نقض نیستند و دلیل آن نبود استانداردها است. استانداردها از این رو اهمیت پیدا می‌کنند که هر کسی با یک روش جداگانه برای فرهنگ‌سازی و آموزش اقدام نکند و یک رفتار واحد برای همه بانک‌ها در سراسر کشور بر اساس استانداردها وجود داشته باشد.» به گفته او برای تحقق این فرایند یک برنامه‌ریزی کلان و مناسب مورد نیاز است که آن هم به زمان زیادی نیاز دارد.
این خدمات شاید تسهیل کننده باشند اما باعث ایجاد تحول نمی‌شوند
او با تاکید بر این موضوع که دیجیتال بانک‌ها موضوع جدیدی نبوده و مدت‌ها است که برای ایجاد آن بحث است، می‌گوید که نئوبانک‌ها و حدف فیزیکی کارت‌های بانکی جزوی از این تکنولوژی بوده و توضیح می‌دهد: «قرار بر این بود که با استفاده از فضای دیجیتالی که در سراسر دنیا فراگیر شده، مانند شبکه‌های اجتماعی، تبادل داده‌ها، ابزارهای ارتباطی راحتتر، دسترسی به اینترنت پرسرعت و… خدماتی را در قالب سرویس‌های پیوسته به مشتریان بدهیم. به این صورت که مشتری برای انجام کار خود درگیر سازمان‌های مختلف و کاغذبازی‌ها نشود. این موضوع هم باعث صرفه‌جویی در زمان و ارائه خدمات سرویس‌های بهتر به کاربران می‌شود و هم اینکه در قالب کارمزدها می‌تواند باعث درآمدزایی غیرمستقیم برای همه سازمان‌ها منتفع شود.»
او می‌گوید: «نئوبانک‌ها یکی از زیرشاخه‌های بانکداری دیجیتال بوده و به تنهایی نمی‌توانند ارزش افزوده‌ای داشته باشند زیرا که در حال حاضر بسیاری از بانک‌ها نیمی از خدمات خود را به صورت مجازی ارائه می‌دهند. درباره کارت فیزیکی هم من معتقدم که در حال حاضر مردم می‌توانند بیتشر فعالیت‌های خود را بدون کارت و با اپلیکیشن‌های موبایلی خود انجام دهند. این دو فقط بخشی از یک قسمت بزرگ است که شاید تسهیل کننده باشند اما تاثیر زیادی ندارند. با در نظر داشتن اینکه برای ایجاد همه این موارد همان‌طور که قبلا هم اشاره کردم نیاز به یک زیرساخت مناسب است که تا آن فاصله زیادی داریم.» او معتقد است که این خدمات شاید تسهیل کننده باشند اما باعث ایجاد تحول نمی‌شوند. او در پایان با اشاره به تاثیر این خدمات به کسب‌وکارهای آنلاین می‌گوید که این کسب‌وکارها بیش از هر چیزی به یک قانون‌گذاری مناسب نیاز دارند، شاید ایجاد این فضاها و به دنبال آن قوانین‌های که گذاشته می‌شود بتواند شامل کسب و کارهای آنلاین هم شده و برای آن‌ها فعالیت را آسان‌تر کند.
نئوبانک چیست و چه مزایایی دارد؟
نئوبانک نوعی از بانکداری دیجیتالی است که به صورت کاملا مجازی اداره می‌شوند. به گفته کارشناسان، نداشتن شعبه فیزیکی و بهره‌مندی از نرم‌افزارهای فضای ابری از مزیت‌های این نوع از بانک‌های مجازی به شمار می‌آید. برای مثال شعب و کارمندان هر بانکی نیمی از هزینه‌های آن بانک را به خود اختصاص می‌دهند که اگر بانک‌ها همچنان به روش سنتی خود ادامه بدهند باید سه چهارم بودجه خود را به فعالیت‌هایی مانند پرداخت قبض برق و آب اختصاص دهند و این واقعیتی انکار ناپذیر است. اما به یاد داشته باشید زمانی نئوبانک‌ها در سراسر جهان کارایی خواهند داشت که مشتریان به آن‌ها اعتماد داشته باشند و این در صورتی اتفاق می‌افتد که بانک مربوطه کارمزدهای فریب‌کارانه وضع نکند.
نئوبانک در کشورهای دیگر
بریتانیا از کشورهای پیشرو در نئوبانک‌ها بود، برای مثال «بودن» یکی از بانک‌هایی بود که از سال ۲۰۱۶ روی به بانکداری دیجیتالی آورد و نئوبانک خود را با نام استارلینگ راه‌اندازی کرد. در حال حاضر ۵۲۰ هزار حساب شخصی در این بانک افتتاح شده است. بر اساس نظر سنجی که سایت فاندر انجام داده، ۹ درصد بزرگسالان و ۱۵ درصد افراد رنج سنی ۱۸ تا ۲۳ سال از نئوبانک استفاده می‌کنند. «مونزو» یکی دیگر از نئوبانک‌های بریتانیایی است. تاکنون ۱۵ موسسه در انگلیس مجوز نئوبانک را دریافت کرده و یک سوم درآمد در این کشور مربوط به آن‌ها است. آمریکا و هند هم از بانکداری دیجیتالی جا نمانده و در کشور خود چندین نئوبانک دارند.
هنوز مشخص نیست که هزینه‌های این تغییرات و توسعه شامل چه چیزهایی خواهد شد و تا چه میزان باعث سود و زیان کسب‌وکارها می‌شود. از سوی دیگر کشور چین به تازگی اعلام کرده بود که قصد دارد تا ارز دیجتال را جایگزین پول نقد کند، به این صورت که یوآن دیجیتال به شماره موبایل دارنده آن متصل خواهد شد و تراکنش‌ها از طریق یک اپلیکیشن صورت خواهد گرفت. برای نقل و انتقال این پول نیازی به بانک‌ها به عنوان واسطه نخواهد بود. محدودیت سایز تراکنش‌ها بر اساس تأیید هویت افراد متفاوت خواهد بود.
به نظر شما کدام از این اقدامات هزینه‌های کمتری در برداشته و مفیدتر هستند؟
