نام نویسنده: *احمد طالب‌زاده
بزرگراه فناوری – در اکتبر 1957 زمانی که موشک حامل اسپوتنيک با غری سهمگين دروازه‌های فضا را می‌گشود، بشر هرگز تصوری از حجم بالای تاثيرات سفر به فضا در زندگی خود نداشت.
دسترسی به فضا امروزه بهانه‌ای برای حرکت سريع و باورنکردنی مرزهای دانش و فناوری به جلو شده است. يافته‌های جديد در حوزه‌های گوناگون دانش فضايی چنان نگرش انسان را به گذشته، حال و آينده خود تغيير داده است که به‌درستی عصر و زمانه کنونی را عصر فضا ناميده‌اند.
مواد جديد، سيستم‌هايی با راندمان بيشتر، فناوري‌های نوين در حوزه‌های مهندسی و پزشکی و از همه مهم‌تر تغيير ديد انسان به محيط اطرافش از دستاوردهای واضح سفر و اقامت در فضا بوده است. ديد از بالا، هديه ارزشمندی برای نوع بشر بوده است که باعث شده حجم اطلاعات او از زمين زير پايش با سرعتی باورنکردنی افزايش يابد. ارتباطات سريع و ارزان راه دور نيز از دستاوردهای سفر به فضا بوده است. از آن‌سو منظره آسمان از فضا روشن‌تر و واضح‌تر است. از زمانی که بشر کاوشگرانی را عازم فضا کرده است، دانايی ما از منظومه شمسی و کهکشانی که در آن منزل داريم و هر آنچه در همسايگی کهکشان زيبايمان قرار دارد به‌طور کامل دگرگون شده است.
همه انواع گوناگون بهره‌برداري‌هايی که از فضا مي‌شود، مستلزم هزينه‌های بسيار زيادی است که تنها در سايه حمايت‌های مالی و معنوی دولت‌ها قابل اجراست. در سال‌های اوليه عصر فضا که با تزريق اسپوتنيک-1 به مدار زمين آغاز شد، گروه‌ها و اقشار مختلف مردم نسبت به هزينه‌های سرسام‌آور فعاليت‌های فضايی اعتراضات زيادی داشتند. بيشتر اين اعتراضات به‌دليل عدم آگاهی مردم نسبت به منافع سفر به فضا شکل می‌گرفت.
سازمان ملل متحد از اين‌رو هفته‌ای را به ترويج و تبيين نقش فضا در زندگی انسان‌ها اختصاص داد که در سالروز پرتاب اسپوتنيک-1 آغاز مي‌شود. هدف از اختصاص چنين هفته‌ای به فضا آشنا ساختن مردم عادی و به‌خصوص کودکان، دانش‌آموزان و دانشجويان با منافع و امتيازات سفر به فضا و اقامت در آن بوده است.
در سال جاری موضوع هفته فضا ه نقش فضا در نجات جان انسان‌ها اختصاص دارد. هنوز مدت‌زمان زيادی از فاجعه سونامی در شرق آسيا نگذشته است. خاطره زلزله بم نيز همچنان قلب و روح ما را می‌آزارد. در چنين شرايطی که قهر خدا، از سر مصلحت گاهواره امن بشر را به قتلگاهی خانمان‌سوز تبديل کرده است، فناوری فضايی ابزاری مناسب و مطمئن برای اطلاع‌رسانی و مشاهده منطقه آسيب ديده است. بسياری از بلايای طبيعی مانند طوفان‌های استوايی، سونامی‌ها و باران‌های سيل‌آسايی که می‌توانند منجر به سيل شوند، توسط داده‌ها و تصاوير ماهواره‌ای قابل پيش‌بينی هستند.
شناسايی راه‌ها و پل‌های سالم، روستاهای دورافتاده‌ای که ويران شده‌اند و تجمعات انسانی پس از يک فاجعه به امدادرسانان کمک شايانی خواهد کرد تا نيرو و توان امدادی محدود خود را به‌درستی بين نيازمندان توزيع کنند.
اگر به آينده دورتری نگاه کنيم، زندگی بشر و حفظ تمدن بشری به‌شدت به پيشرفت فناوری سفر به فضا نياز دارد. منابع زمين به‌شدت محدود است و جمعيت بشر در حال ازدياد. دانش اندک بشر در استفاده از اين منابع خداداد در سال‌های گذشته علاوه بر تخريب و غارت آن‌ها محيط زيست زمين را نيز به‌شدت آلوده کرده است. “زمين گاهواره بشر است، اما انسان برای ادامه بقا بايد قدم از گاهواره خود بيرون نهد.” کنستانتين تسيلوفسکی اين جمله را سال‌ها قبل از اينکه رويای بشر برای سفر به فضا صورت واقعيت به‌خود گيرد، بيان داشته است. منابع عظيمی از مواد و انرژی در ورای مرز فضا انتظار انسان‌های جسوری را مي‌کشند. شکی نيست که آينده از آن کسانی است که توانايی برداشت از اين منابع را داشته باشند.
* رییس سازمان فضایی کشور
