نام نویسنده: شهرام شریف
موضوع رفع تحریم از کالاهای آی تی مانند موبایل و لپتاپ این روزها در بازار سروصدای زیادی ایجاد کرده است. از طرفی بسیاری از خریداران انتظار دارند که قیمت این محصولات کاهش پیدا کرده و دایره خدمات آنها شکل و شمایل رسمی پیدا کند و از طرف دیگر شاهد هیچ‌گونه تغییر قیمتی و خدماتی در بازار نیستیم. به بهانه این موضوع با علیرضا پورنقش‌بند مدیرعامل شرکت نقش و از فعالان بازار کامپیوتر به گفت‌وگو نشستیم در میانه گفت‌وگو بحث به انتظارات فعالان بازار از نهادهای فعال در این عرصه هم کشید موضوعی که به گفته پورنقش‌بند بیش از تحریم موضوع و مشکل این روزهای شرکت‌های واردکننده و خدمات‌دهنده است.
در خبرها می‌بینیم که تحریم‌ها در حوزه کامپیوتر و موبایل لغو شده، این موضوع ظاهرا باعث استقبال چندانی در بازار نشده، شما فکر می‌کنید لغو این تحریم‌ها چه تاثیری در وضعیت بازار دارد؟
این خبر صرفا یک تاثیر روانی و یک انتظار در فضای بازار ایجاد کرده و این انتظار حتی به رکود بازار منجر شده است.
بسیاری فکر می‌کنند با برداشته شدن تحریم‌ها حالا باید قیمت لپتاپ نصف شود در واقع همه به اشتباه فکر می‌کنند افزایش قیمت لپتاپ وابسته به تحریم آن بوده است، اما واقعیت این است که لپتاپ در کنار جاروبرقی، خودرو و دیگر وسایل همه تحریم بوده‌اند، اما مشکل اصلی در افزایش قیمت ارز از یک سو و تحریم عمومی و ممانعت از نقل وانتقال پول است. اینکه که ما برای هیچ کشوری نمی‌توانیم LC باز کنیم و بانک هیچ نقل و انتقال پولی انجام نمی‌دهد.
هیچ درخواست یا اطلاعیه‌ای از طرف شرکت‌های خارجی مبنی بر اینکه این تجارت موبایل یا لپتاپ آزاد شده دریافت نکرده‌اید؟
در خواست از چه سمتی ؟
از سمت شرکت‌های خارجی تولید یا توزیع کننده؟
نه. فکر نمی‌کنم هیچ اثری یا تحرکی در این موضوع در آینده نزدیک شاهد باشیم. تحریم کالاهای آی تی بسیار عمیق و ریشه‌دار است. شروع آن از ریاست‌جمهوری بیل کلینتون بود که CPUهای ۴۸۶ را به عنوان کالای Hi Tech تحریم کردند. این شرکت‌ها بر اساس ضوابط خودشان عمل می‌کنند و نه بر اساس اخبار رسانه‌ها. روندها و محدودیت‌های فعلی در طول سال‌ها شکل گرفته و من که باور نمی‌کنم قبل از آنکه بقیه تحریم‌ها لغو شود چنین اتفاقی بیفتد.
الان وضعیت موجود واردات چگونه است و کالاهای آی تی چگونه وارد کشور می‌شود؟
مثل بقیه چیزها . تمام این کالاها با یک شیوه و با نقل و انتقال پول وارد کشور ثالث می‌شود از آنجا دوباره ترانزیت می‌شود به ایران.
این هزینه تمام شده را افزایش می‌دهد؟
بله هم‌زمان را بالا می‌برد و هم هزینه‌های هندلینگ. قبلا هزینه‌های هندلینگ بیشتر از ۲ درصد نمی‌شد اما الان فقط هزینه جابه‌جایی پول آن ۱۰ تا ۱۲ درصد است. اما مشکل ما الان تحریم نیست. ما در این چند سال که تجارت کالاهای آی تی را انجام می‌دهیم رنجی را که از تحریم کشیدیم ۵ در نظر می‌گیریم در حالی که رنج قوانین داخلی و سختگیری‌ها و مقررات غیرقابل پیش‌بینی را ۹۵ در نظر می‌گیریم. درباره مساله تحریم می‌توان مسیرهای دیگری را پیدا کرد. شرکت‌ها و فرشگاه‌های مختلف در سراسر جهان وجود دارند اما مقررات یا قوانین بازرگانی داخلی است که واردات کالا را با مشکل روبه‌رو به کرده است.
مهم‌ترین مشکل کجاست؟
در بخش استاندارد. قوانین این بخش به هیچ وجه با واقعیت‌های روز مطابقت ندارد قوانین و ضوابط که برای کالاهای آی تی وضع شده آنقدر غیرمبتنی بر اصول تجارت هست که صرفا به سختگیری‌های بی فایده و افزایش هزینه واردات منجر می‌شود.
تشکیل آزمایشگاه‌های استاندارد برای تست محصولات آی‌تی این وضعیت را بهبود نداده است؟
موضوع را بدتر کرده چون فشار بر واردکننده در این آزمایشگاه بیشتر شده است. دلیلش هم این است که این آزمایشگاه‌ها سرمایه‌گذاری کرده‌اند و مرتب برای رسیدن به سود دنبال سخت‌تر کردن مقررات هستند. آنها مرتب نامه‌نگاری می‌کنند که می‌توانیم کالاهای جدید را هم تست کنیم.
الان شرایط تست کالا چگونه است؟
یک بار هنگام ثبت سفارش شما باید یک نمونه محصول را ببرید و بین ۲۵۰ تا ۹۰۰ هزارتومان برای تست بپردازید. بعضی چیزهایی را هم تست می‌کنند که در هیچ جای دنیا تست نمی‌شود. مثلا رم یا CPU چیزی نیست که در دنیا تست شود.بعد از تست باید به شرکت بازرسی پول بدهید که گواهی بازرسی صادر شود و بعد از واردات نیز باید دوباره نمونه کالا را ببرید برای تست همین فرآیند را تکرار کنید. این تست‌ها مثلا برای برخی کالاهای بسیار خاص که در ابعاد بزرگ وارد می‌شوند مثل DATA STORAGEها دردسرها را بسیار زیاد می‌کند شما باید یک کامیون تجهیزات ببرید در حیاط آزمایشگاه که بتوانند آن را روشن کنند. بعد مهندسی که معلوم نیست اصلا بلد باشد با این دستگاه کار کند می‌خواهد آن را تست کند. نمونه آن را برای برخی از شرکت‌های مخابراتی داشتیم که آخر خود شرکت را صدا می‌کنند که بیاید دستگاه را روشن
کند.!
اگر در حوزه استاندارد شاهد چنین سختگیری‌هایی هستیم چرا ما در بازار شاهد انبوهی از دستگاه‌های معیوب و بی‌مارک و تقلبی هستیم ؟
این سوال جالبی است. در واقع مشکل همین‌جا است که این سختگیری‌ها چنین نتیجه‌هایی را در بر دارد و صرفا مشکلات به واردکنندگانی برمی‌گردد که با اسم و رسم و با هویت وارد می‌کنند و می‌خواهند شفاف کار کنند. اما اشخاص دیگر که حالا یا قاچاق می‌کنند یا آنقدر نفوذ دارند که از داخل گمرکات کالا را ترخیص کنند همچنان به کار خود مشغولند و نتیجه هم که در بازار مشخص است. اتفاقا نمونه چنین رفتاری را در حوزه مالیات هم می‌بینیم مثلا شرکت‌های آی تی که می‌خواهند شفاف و مسیرهای قانونی را پیش ببرند بیشتر دچار مشکل می‌شوند تا شرکت‌هایی که می‌خواهند قانون را دور بزنند. بله همین‌طور است. در زمینه واردات شما می‌توانید انبوهی جنس وارد کنید با کارت‌های بازرگانی متفرقه و فرد هم معلوم نیست کجاست. یک شرکت معتبر که یک محموله جنس وارد می‌کند تا چندین سال باید به نهادهای مختلف جواب پس بدهد. به تعزیرات، دارایی، تامین اجتماعی، گمرک، بازبینی، اصناف، مالیات ارزش افزوده را بدهد و اینها هزینه سربار و پرسنل هم دارد.
و اینها باعث افزایش قیمت تمام شده می‌شود؟
قیمت تجهیزات کامپیوتری در ایران چندان بالا نیست برای اینکه یک واردکننده تجهیزات كامپيوتري حتی نمی‌تواند ۵ درصد سود ببرد. به‌رغم همه این مشکلات.
اتفاقا در بازار بعضی محصولات – مثلا آیفون – را می‌بینیم که حاشیه سود بسیار پایینی برای فروشنده دارد؛ یعنی قیمت تمام شده را با قیمت جهانی مقایسه می‌کنیم به چنین نتیجه‌ای می‌رسیم. چرا اینگونه است؟
آنچه می‌توان با قاطعیت گفت این است که رقابت شدیدی در بازار وجود دارد و این تجارت در فروش تعداد زیاد و حاشیه سود پایین است اینگونه تجارت چنین شکل ارائه قیمت را ایجاب می‌کند و شرکت‌هایی که می‌خواهند دیگران را حذف کنند با این متد تجارت می‌کنند. از طرف دیگر واردات کالای آی تی یکی از سریع‌ترین راه‌های نقد کردن پول برای کسانی است که پول در خارج از ایران دارند و می‌خواهند آن را به داخل ایران بیاورند. این کالا به سرعت پول می‌شود.
شما فکر می‌کنید قیمت محصولات کامپیوتری پایینترین حد ممکن است؟
بله این پایینترین حد ممکن است. همه هم به قیمت‌ها دسترسی دارند از روی آمازون یا سایت فروشگاه‌های بزرگ.
تغییر روند دلار در دو سال اخیر چه تاثیری در واردکنندگان بازار گذاشته است؟
این نوسانات بازار کامپیوتر را به یک بازار قمار تبدیل کرده که هر بالا یا پایین رفتن قیمت دلار باعث می‌شود عده زیادی ضرر می‌کنند. در واقع هیچ استراتژی برای تجارت وجود ندارد و صرفا شانس است. البته یکسری از فعالان ریشه دار هنوز در بازار هستند و چه سود کنند و چه ضرر کنند در بازار حضور دارند. اینها نمی‌توانند شغلشان را تغییر دهند. خیلی‌هايشان منطقی است که کار را ادامه دهند. فعالیت‌هایی را که شرکت‌های مختلف در بازار می‌کنند دلیل بر رونق ندانید این بر ذات حضور این شرکت‌ها است.
این تغییرهای قیمتی باعث تغییر روندهای تقاضای بازار از سمت کالاهای پیشرفته به سمت کالاهای قدیمی و با مشخصات فنی پایین شده است. این نوعی بازگشت به گذشته است اما خریداران چه راه دیگری دارند؟
واقعیت این است که قیمت‌ها جهش داشته اما توان اقتصادی مردم افت کرده است. شاید زمان بدی نباشد که این را به یک فرصت تبدیل کنیم. برای بسیاری از کاربران ما کار چندانی ندارد خب همان کامپیوتر ساده هم به‌رغم مشخصات فنی ضعیف می‌تواند کاربرد خود را داشته باشد. قبلا تفاوت بین دو مدل ۲۰۰ دلار بود و این چندان به چشم نمی آمد اما الان این ۲۰۰ دلار برای مصرف کننده ۹۰۰ هزارتومان هست.
با توجه به این موضوع اغلب فروشندگان بازار یا واردکنندگان عمده به سراغ واردات جنس‌های ارزان رفته‌اند این طور نیست؟
بله وقتی قیمت یک آی مک ۹ میلیون تومان است چه کسی می‌تواند آن را بخرد؟ هم حجم عرضه پایین آمده هم با رکود گسترده‌ای مواجه هستیم.
محصولات اپل چه وضعیتی در بازار دارند؟
محصولات اپل شاخص نرخ بازار شده‌اند. آنقدر هجوم به کار در این زمینه زیاد شده اگر اپل می‌دانست در ایران ۲۰۰۰ فروشنده اپل وجود دارد قطعا خیلی خوشحال می‌شد البته بگذریم که هر کسی با داشتن دو محصول اپل در ویترین هم شده اپل استور. البته در این مسیر باید موضوع تجار متفرقه را هم در نظر داشت آنها نه هزینه سربار دارند و نه گارانتی و ارزش افزوده کالاهای اپل را از گمرک ترخیص می‌کنند و با حداقل سود در بازار می‌فروشند.
منبع : دنیای اقتصاد
