نام نویسنده: محمد ثروتى
شرق – سازمان هاى غيردولتى يا همان NGO ها يكى از ابزارهاى قوى و كارا در تعاملات داخلى و بين المللى هستند كه مى توانند با به يارى طلبيدن و مشاركت عموم مردم، نهادهاى مدنى و سازمان هاى دولتى قدم هاى بلندى را در جهت توسعه پايدار جامعه بردارند.
اين سازمان ها گرچه در كشور ما قدمت چندانى ندارند و بنا به دلايل مختلفى نتوانسته اند بسط و گسترش يابند، اما در سطح بين المللى دستاوردهاى ارزشمند زيادى داشته اند كه عدم توجه به آنها مى تواند ما را از دسترسى به فرصت هاى جهانى محروم كند.
انجمن هاى دوستى بين دو كشور نوعى از سازمان هاى غيردولتى هستند كه براساس علاقه مندى گروه هاى انسانى در سطح فراملى شكل گرفته اند. اين انجمن ها در تلاشند تا با استفاده از تجربيات يكديگر در حوزه هاى اجتماعى، فرهنگى، علمى و بشردوستانه نسبت به به كارگيرى آنها در كشورهاى خود همت گمارند و در نقش مشاورانى توانمند براى نهادهاى دولتى خود ظاهر شوند.
واقعيت آن است كه در كشورهايى مانند كشور ما كه در روابط بين الملل ضعيف ظاهر شده اند، اين انجمن ها مى توانند نقشى مكمل و تاثيرگذار در تعاملات فراملى ايفا كنند و عملاً بخشى از كار دولت را در فراسوى مرزها كارسازى و تسهيل نمايند. از طرفى كاركردهاى متنوع و اثرگذار انجمن هاى دوستى در توسعه روابط ميان جوامع مختلف و تحكيم صلح و دوستى و تبادل تجربيات علمى و تخصصى باعث شده است تا اين نهادها هم به لحاظ تعداد و هم از نظر نوع به شدت در حال رشد باشند.
اساساً هدف و چشم انداز انجمن هاى دوستى به طور مستقيم تجارى نيست و اين مزيتى ارزشمند در جامعه سنتى ما محسوب مى شود كه هميشه به تقويت بخش خصوصى – به ويژه آن جا كه به سودآورى ولو اندك دست مى يابد- با ترديد نگريسته است. مطابق قوانين كشور ما هماهنگى انجمن ها در اختيار مركزى به نام «مركز هماهنگى انجمن هاى دوستى» است كه در وزارت امور خارجه مستقر است.
طبق اطلاعات پايگاه اينترنتى اين مركز گرچه نام ۵۸ انجمن دوستى فعال و يا در حال تاسيس ثبت شده است، اما در حال حاضر تنها حدود ۳۵ انجمن دوستى واقعاً در كشور فعال هستند و يكى از نكات قابل توجه در اين ليست، وجود اسامى تكرارى – غالباً متعلق به مديران دولتى در رياست چندين انجمن است كه شايد دليلى براى كم فعالى اين انجمن ها باشد. در اين ميان، يك انجمن دوستى با محوريت تخصصى مى تواند نقشى اثرگذارتر و در عين حال كم ريسك ترى را نسبت به رويكردهاى سياسى و يا حتى فرهنگى داشته باشد و در ميان حوزه هاى تخصصى موجود در كشور ما «فناورى اطلاعات» يا IT قابليت هاى ويژه اى دارد كه مى تواند در گسترش و تنوع بخشيدن به شبكه همكارى هاى بين المللى نقش زيادى را ايفا نمايد.
در كشور ما تقريباً سازمان هاى غيردولتى مرتبط به IT بسيار اندكند و انجمن هاى دوستى اى كه مشخصاً در اين زمينه فعاليت كنند نيز تاكنون شكل نگرفته اند. تعاملات بين ما و دنيا در حوزه IT تاكنون شكل مستقلى نداشته است و بيشتر در قالب رفت و آمدهاى صرفاً تجارى بين شركت هاى خصوصى و يا سازمان هاى دولتى بوده است.
اين ارتباطات غالباً دائمى نبوده و به دليل وجود منافع محدود و مشخص و يا كثرت مشغله ها، نتوانسته است از عمق لازم برخوردار شود و در بخش هاى مختلف كشورهاى دو طرف رسوخ نمايد. حتى با وجود ارتباطات پراكنده بين المللى، وجود نهادهايى براى پيگيرى توافقات انجام شده و يا تلاش در جهت عملياتى كردن تصميمات اخذ شده وجود ندارد. از طرفى يكى از ويژگى هاى بارز انجمن هاى دوستى در تمام دنيا، جوان بودن مديران و گردانندگان آنها است.
در كشورى مانند ايران كه مديران طراز اول مرتبط به IT را افرادى با ميانگين سنى بالا و غالباً متولى مشاغل چندگانه تشكيل مى دهند، داستان پيگيرى نشدن امور فناورى اطلاعات يك داستان غم انگيز تكرارى است. از ديگر مواردى كه در دستور كار و شرح وظايف انجمن هاى دوستى تخصصى IT مى تواند گنجانده شود، ارتباط با دانشگاه ها و مراكز تحقيقاتى، تماس با سازمان هاى غيردولتى كشور طرف ارتباط، استفاده از اعتبارات بين المللى كشورهاى مختلف و خصوصاً سازمان هايى مانند سازمان ملل، ايجاد شبكه هاى همكارى براى در پيش گرفتن روش هاى همكارى درازمدت بررسى روند تكنولوژى هاى آينده و ايجاد همكارى مشترك در اين زمينه و بسيارى از امور ديگرى است كه مى توانند به رشد و توسعه فناورى اطلاعات و ارتباطات در كشور ما منجر شوند.
انجمن هاى دوستى مى توانند در مشاركت دادن قشر وسيع ترى از جامعه جوان و فعال ما در اين حوزه موثر باشند و قادر خواهند بود فضايى فراهم كنند تا خلاقيت و نوآورى را شكوفا نمايند. انجمن هاى دوستى مى توانند يكى از حلقه هاى نظام ملى نوآورى در كشور باشند و در ايجاد ارزش افزوده براى صنعت آى تى كشور و حركت به سمت اقتصاد دانايى محور نقش اساسى را ايفا نمايند.
شايد انجمن هاى دوستى بتوانند در درازمدت در عرصه هاى بين المللى و حتى به عنوان يك كانال رسمى ارتباطى بين كشورها نقش هاى زيادى را ايفا كنند و چه بسا كه امروز با تاسيس انجمن هاى دوستى با موضوعات تخصصى مانند IT بتوان آينده را سريع تر به تحقق رساند.
