آی تی آنالایز – همزمان با پيشرفت فناورى اطلاعات و گسترش شبكه هاى اطلاع رسانى رايانه اى، اين پيشرفت ها در سير زمينه ها نيز كاربردهاى خويش را پديدار نمود. از نمودهاى نفوذ فناورى هاى نوين در زمينه هاى ديگر مى توان از كارتهاى هوشمند نام برد. كارت هوشمند كارتى است كه در درون خود از يك ريز پردازنده براى پردازش اطلاعات استفاده مى كند و حافظه اى نيز براى ذخيره سازى اطلاعات موردنياز خود دارد.
اين كارت براساس نوع ريزپردازنده، مقدار حافظه موجود در آن و سيستم عامل مورد استفاده به انواع مختلفى تقسيم بندى مى شود.
كارت هوشمند در ابتدا تنها براى مقاصدى بسيار كم اهميت تر از آنچه امروزه از آن استفاده مى شود ساخته شدو شايد زمانى كه اولين كاربردهاى كارت هوشمند در جهان (پرداخت هينه تلفن) مورد استفاده قرار گرفت، كمتر كسى گمان مى كرد كه اين كارت بتواند جايگزين بسيارى و يا حتى تمام دارك و اطلاعات انسان در زندگى امروزى گردد.
بسيارى از كارهايى كه در آينده توسط دولتهاى الكترونيكى اجرا مى شود نيازمند اختصاص كارت هوشمند به هريك از شهروندان است. به طورى كه مى توان گفت: كارت هوشمند اساس ايجاد دولت الكترونيكى است. براساس اين موضوع بسيارى از كشورهايى كه مى خواهند دولت الكترونيكى را بنا كنند به عنوان اولين گام در اين زمينه ميان شهروندان خود، كارت شناسايى هوشمند توزيع مى كنند.
اما استفاده از كارت هوشمند تنها به منظور كارت شناسايى در كشورهاى مختلف متداول نمى باشد و با توجه به قابليت هاى كارت، سعى مى شود در مقاصد مختلفى از آن استفاده گردد. برخى از اين كاربردها عبارتند از: كارت شناسايى الكترونيكى، گذرنامه الكترونيكى، كارت راى، گواهينامه رانندگى، كارت تحصيلى و ديگر كاربردهاى عمومي.
از جمله كاربردهاى ديگرى كه براى يك كارت شناسايى هوشمند در نظر گرفته شده است، كاربردهاى پزشكى است براساس اين مطلب، كارت هر شخص داراى اطلاعاتى در مورد: گروه خونى، سابقه بيمارى، موارد حساسيت، پزشك معالج وديگر اطلاعات موردنياز در مورد شخص مى باشد.
رويكرد غير متمركز در توسعه فناورى اطلاعات و صدور كارتهاى متعدد از طرف سازمان هاى مختلف مشكل جدى افزونگى كارت را ايجاد مى كند. براى مقابله با اين مشكل،نظام كارت چند منظوره در بسيارى از كشورها اجرايى شده است. اين طرح با هدف حل مشكل در كشور تهيه شده و ضمن بيان مشكلات حاصل از تعدد چند كارت، راهكار اجرايى براى كارت همه منظور ملى پيشنهادنموده است.
معرفى كارت هوشمند
كارت هوشمند يك صفحه پلاستيكى شبيه كارتهاى تلفن رايج است و يك كامپيوتر بسيار كوچك را بر روى خود حمل مى نمايد. اين كامپيوتر بسيار ريز كه يك ميكرو چيپ است و از قسمتهاى پردازشى و حافظه تشكيل شده است و در واقع تنها صفحه كليد و صفحه نمايش يك كامپيوتر واقعى را ندارد،به كم دستگاههاى خاصى به كامپيوترهاى در دسترس قابل اتصال است. اين نوع كارت داراى حافظه اى است كه شامل اطلاعات مربوط به دارنده كارت مى باشد. ميزان حافظه به نياز و نوع كاربرد بستگى دارد و پارامتر تعيين كننده اى در هزينه كارت است. اطلاعات داخل كارت ممكن است ، اطلاعات فردى و شناسنامه اى باشد، اطلاعات پزشكى و سلامت باشد، اطلاعات سوابق كارى ومدارك علمى باشد و يا هر گونه اطلاعى باشد كه حفظ و نگهدارى آن براى فرد و جامعه اهميت داشته باشد.
امروزه در بخش هاى مختلف كارتهاى گوناگونى رواج پيدا كرده است كارتهاى با نوشته برجسته ، كارت مغناطيسى، كارت حافظه و كارت هوشمند نمونه هايى از اين كارتها هستند. فرق كارت هوشمند با كارت حافظه كه هر دو الكترونيكى هستند در اين است كه كارت هوشمند داراى يك پردازنده كوچم و مقدارى حافظه است و دسترسى غيرمجاز به آن تقريبا غير ممكن است در حاليكه كارت حافظه فقط اطلاعات را نگهدارى مى كند و مى تواند به راحتى مورد سو استفاده قرار گيرد.
همچنين كارتهاى چند منظور اين قابليت را دارند كه بدون تعويض سخت افزار كارت، مى توان اطلاعات و يا نرم افزار روى كارت را تعويض كرد و يا آن را ارتقا داد. اين قابليت به مقدار قابل ملاحظه اى ،تغييرات نرم افزارى را ساده و همچنين درهزينه اى اين كار هم صرفه جويى مى كند. براى كسى هم كه از كارت استفاده مى كند اين قابليت به وجودمى آيد كه به جاى چند كارت از يك كارت استفاده كند.همچنين راحتى وامنيت بيشتر در استفاده و نگهدارى اطلاعات را به دنبال دارد.
كارت هوشمند عموما داراى خصوصيات زير هستند:
چون داراى ريز پردازنده هستند، داراى قابليت هاى بالايى از نظر چند منظور بودن و امنيت هستند.
داده هيچگاه مستقيما در دسترس استفاده كننده خارج از كارت نمى باشد و خود ريزپردازنده بايد اجازه دسترسى به حافظه را با رعايت مسائل امنيتى بدهد.
به علت انعطاف پذيرى بالا مى توان از يك كارت براى چندين كاربرد متفاوت استفاده كرد.
كاربردهاى كارت هوشمند
به طور كلى كاربرد كارت هوشمند تاييد هويت الكترونيكى صاحب آن است به عبارت ديگر كارت هوشمند نقطه اتصال هويت الكترونيكى و هويت فيزيكى اشخاص است.
برخى از كاربردهاى مشخص كارت هوشمند در اخبار بخش1، مورد اشاره واقع شدند. در ادامه تعداد ديگرى از كابردهاى كارت هوشمند معرفى مى شوند.
كاربرد در پرداخت الكترونيك ( كيف الكترونيكى)
كاربردهاى امنيتى( كارت شناسايى، كارت ملى و كارت كنترل دسترسى)
گواهينامه
كاربردهاى بهداشتى
كاربرد در مخابرات (سيم كارت)
نگهدارى امضاى الكترونيك
كارت پايان خدمت يا معافيت
فوايد استفاده از كارت هوشمند
محرمانگى اطلاعات
كارت هوشمند داراى سيستم رمز نگارى پيشرفته بوده و دسترسى غيرمجاز به آن تقريبا ناممكن است.
جابجايى و انتقال راحت اطلاعات
براى تهيه نسخه پشتيبان احتياج به نوشتن اطلاعات در يك شناسنامه جديد نيست با كپى كردن به راحتى مى توان محتويات آن را به كامپيوتر يا يك كارت ديگر منتقل نمود.
دوام و پايدارى
كاغذ به مرور زمان مندرس و كهنه مى شود و همزمان بسيارى از اطلاعات از دست مى رود همچنين جذابيت بررسى مجدد توسط متخصصين را ندارد و در واقع پزشك كمتر تمايل به مطالعه پرونده بد خط بيمار دارد.
امكان بررسى اطلاعات به كمك كامپيوتر
امكان پردازش مستقيم اطاعات ذخيره شده در پرونده هاى كاغذى با توجه به تنوع خطوط و ساير مشكلات وجود ندارد، در حاليكه به كمك اطلاعات ديجيتالى اين كار به راحتى قابل انجام است.
فشرده و كم حجم بودن
به راحتى مى توان اطلاعات پرونده اى شامل چند صفحه كاغذى را در يك كارت هوشمند نگهدارى نمود.
سهولت در ايجاد نسخه پشتيبان
با راحتى مى توان كارت المثنى تهيه كرد و كليه اطلاعات را از محل آخرين مراجعه به آن منتقل نمود در حاليكه در پرونده كاغذى عملا چنين امكانى وجود ندارد.
بررسى مشكل
همانگونه كه در مقدمه اشاره شد، تعدد كارت هوشمند مشكلات متعددى را به وجود مى آورد كه از ن جمله مى توان به هزينه هاى تكرارى، سرگردانى مردم،امنيت پايين و غيره اشاره نمود. براى حل اين مشكلات كارت هوشمند همه منظوره توصيه مى گردد. با ارائه كارت هوشمند همه منظوره مزاياى زير حاصل خواهد شد:
پيشگيرى از هزينه تكرارى توسط بخش هاى مختلف
رفاه اجتماعى و راحتى مردم و رفع مشكلات زير
پرداخت هزينه هاى متعدد
مشكل تعدد كارتها و افزايش احتمال گم شدن
مشكل آموزش جداگانه براى هر كارت
مشكل سردرگمى در موارد مختلف از قبيل گم شدن كارت، تعويض كارت و…
مديريت و نظارت آسان تر درحاليكه در حالت عادى
هر سازمانى خود شخصا مديريت كارت هوشمند خود را بر عهده دارد
هرسازمانى بر خود نظارت مى كند
در صورت توقف خدمات پاسخگو نيست
حصول امنيت و كارآيى از طريق تمركز بر كارت مشترك
به دليل سرشكن شدن هزينه ها
ايجاد زمينه يكپارچه سازى خدمات دولتى و نيل به سمت دولت الكترونيك
در راستاى استراتژى one step services به منظور ارائه خدمات يكپارچه به شهروندان
تسهيل ارائه خدمات از طريق كارت هوشمند در بخش هاى مختلف كه در اين صورت
بخش هاى لازم نيست تمامى مراحل را خود بر عهده بگيرند
زمينه ورود به شبكه كارت هوشمند همه منظوره براى همه فراهم است
هر بخشى لازم نيست يك برنامه كسب و كار جداگانه در اين زمينه داشته باشد.
كات هوشمند همه منظوره در كشور هاى ديگر
در اين قسمت تجربه چند كشور در زمينه ارائه كارت هوشمند همه منظوره معرفى مى گردد.
ايتاليا: كارت خدماتى چند منظور سازمانى
سه سازمان از كارت هوشمند به عنوان كارت سازمانى استفاده مى كنند.
از كارت براى شناسايى شخص، حفاظت از پست الكترونيكى، تاييد و غيره استفاده مى شود.
پروژه شامل بخش هاى مركزى و محلى مى شود و داراى 10 هزار كارت هوشمند مى باشد به منظور آزمايش پروژه تاكنون 100 كارت هوشمند توزيع شده است.
سوئد: كارت شناسايى چندمنظوره
كاربردهايى كه براى اين كارتهاى هوشمند در نظر گرفته شده است شامل خدمات دولت الكتروني است كه براى عموم به واسطه شناسايى و امضا الكترونيكى قابل دسترسى خواهد بود.
اين كارت مى تواند به عنوان يك كارت شناسايى الكترونيكى، يك حامل براى كليدهاى شخصى و حتى به عنوان يك كارت شناسايى قابل رويت استفاده شود.
در حال حاضر در حدود 160 هزار كارت هوشمند براساس PKI با مجموعه اى از داده ها براى شناسايى و امضا الكترونيكى ارائه شده است. اين كارتهاى هوشمند به طور عمومى توسط شركتهاى دولتى و سرويسهاى الكترونيكى آنها استفاده مى شود.
مالزى:
كشور مالزى در راستاى طرح MSC در زمينه كارتهاى هوشمند، پروژه كارت چندمنظوره ملى مالزى را معرفى نموده است.كاربردهاى در نظر گرفته شده براى اين كارت به شرح زير مى باشد:
پول الكترونيك: به عنوان پايه اى براى كاربردهاى ديگر كارت هوشمند در نظر گرفته شده و مالزى اولين كشورى است كه يك برنامه ملى براى آن ارائه كرده است.
كد شناسايى ملى كه براى افزايش امنيت از فناورى بيومتريك استفاده نموده است. اين كاربرد مهمترين قسمت كاربرد مالى مى باشد، به علت كاربرد وسيع مى توان از اطلاعات موجود براى بقيه كاربردها نيز استفاده كرد.
گواهينامه رانندگى كه داراى قابليت هاى اضافى از قبيل ضبط تخلفات رانندگى ،استفاده از پاركينگ و… مى باشد.
مجوز مهارت الكترونيك به منظور راحتى ورود وخروج از كشور
كاربرد پزشكى كه شامل اطلاعات پايه اى پزشكى براى هرشخص مى باشد.
اين كشورها به منظور افزايش و ارتقا قابليت هاى مالى سه كاربرد را علاوه بر پول الكترونيك در نظر گرفته است كه توسط شركتهاى بين المللى مالى خاص انجام مى پذيرد اين كاربردها عبارتند از:
كاربردهاى نقدى
كاربردهاى پرداخت ماشينى
كاربردهاى اعتبارى
براى تحقق اهداف فوق سه كارت مختلف در نظر گرفته شده است كه عبارتند از:
Government MPC: كارت چندمنظوره دولتى كه داراى كد شناسايى ملى، گواهينامه رانندگى ، اطلاعات پزشكى، گذرنامه الكترونيكى و پول الكترونيك به صورت اختيارى مى باشد.
Payment MPC: كارت چند منظوره مالى كه شامل اعتبار بين المللى،ATM و پول الكترونيك است كه توسط بانكها و موسسات مالى تهيه وانتشار مى يابد.
Disposable E-cash: كارت مالى يك بار مصرف كه كنسرسيومهاى مالى مسوول تهيه و نشر آن مى باشند. نكته مهم اين است كه تمامى كاربردهاى كارتهاى هوشمند مالى بايد مطابق زير ساختهاى كارت مالى يك بار مصرف باشد.
طرح پيشنهادى:
هر كارت هوشمند شامل يك پردازنده بسيار كوچك، حافظه فلش در اندازه هاى مختلف درمقياس كيلو بايت و بخش ورودى و خروجى است. خاصيت اين كارت اين است كه با ريزپردازنده و نرم افزارهايش باعث مى شوند دسترسى به كارت به صورت رمز شده وامن انجام گيرد.
طرح پيشنهادى به اين ورت است كه دولت ساز و كارى در نظر بگيرد تا براى هر شهروند يك كارت صادر گردد و بخش ها و دستگاهها چنانچه به كمك اطلاعات عمومى و شناسه اى كارت از قبيل كد ملى،امضاى الكترونيك،و امثال ان مى توانند هويت دارنده آن را تاييد كنند، از آن بهره بگيرند و در صورت نياز به حافظه خاص براى اطلاعات منحصر به آن سازمان،تنها به بخشى از حافظه كارت كه مربوط به خودشان است دسترسى داشته باشند.
بنابر اين هر سازمانى كه بخواهد از كارت هوشمند همه منظور بهره بردارى نمايد، در صورت لزوم اطلاعات حداقلى براى كنترل افراد را در قسمت مربوط به خودش مورد دستيابى قرار مى دهد. در واقع حافظه كارت هوشمند ملى يك دارايى است و سازمان در صورت نياز بايد محلى را براى خود به ثبت برساند.
كميته فناورى اطلاعات
