یسشتر ما فکر می‌کنیم داشتن حافظه خوب یعنی هیچ‌وقت چیزی را فراموش نکنیم اما به‌نظر می‌رسد فراموش کردن خاطرت در زندگی در دنیایی که هواره در حال تغییر و تحول است، تاثیر زیادی دارد.
در واقع، این عقیده‌ی دو متخصص اعصاب است که در مجله علمی Journal Neuron آن را منتشر کرده‌اند. پروفسور “بلیک ریچاردز” استاد و محقق دانشگاه تورونتو و متخصص اعصاب که در زمینه روابط بین هوش مصنوع و علم اعصاب فعالیت می‌کند در اینباره می‌گوید: ” قرار نیست حافظه انسان تمامی خاطرات را مانند دوربین فیلمبرداری ضبط کند بلکه لیستی از قوانین را از طریق آنها می‌سازد که در تصمیم‌گیری بهتر در طول زندگی به ما کمک می‌کنند. پس این نظریه که مغز ما را مجبور می‌کند که خاطرات تاریخ گذشته، بی‌استفاده، نامرتبط و خاطراتی که ممکن است موجب سردرگمی ما شوند را عمدا فراموش کنیم، کاملا منطقی است.”
دانشمندان هنوز هم در حال یافتن محدودیت‌های مرتبط با آنچه که مغز انسان قادر به نگهداری است هستند و البته باید گفت که فضا برای به‌یادآوری تمام خاطرات توسط مغز وجود دارد. با این وجود مغز با صرف بخشی از انرژی خود جهت جایگزینی نورون‌های قدیمی با نورون‌های جدید و یا با ضعیف کردن اتصال بین نورون‌ها، به فراموش کردن برخی خاطرات می‌پردازد. اما دلیل این کار برای مغزی که ظرفیت ضبط تمامی خاطرات را دارد چیست؟
اول اینکه فراموش سازی خاطرات قدیمی می‌تواند کارایی ذهن انسان را افزایش دهد. ریچاردز در اظهارات اخیر خود به مطالعه‌ای در سال 2016 اشاره کرده که در آن محققین به یک موش طریقه یافتن ظرف آب را آموزش دادند سپس به برخی از این موش‌ها دارویی‌هایی تزریق گردید که باعث ایجاد فراموشی در آنها می‌شد. موشی که آموزش‌های قبلی در یافتن منبع آب را پس از مصرف دارو فراموش کرده بود، اینبار منبع آب جدید را با سرعت بیشتری پیدا کرد.
فراموشی اطلاعات می‌تواند مغز را از تعمیم دادن بیشتر از حد یک خاطره نیز حفظ کند. مثال‌های مشابهی از این مورد در هوش مصنوعی و نحوه یادگیری آن وجود دارد. مثلا اگر به یک کامپیوتر شناسایی چهره را از طریق به‌یادآوردن تعدادی زیادی چهره مختلف آموزش بدهیم، آنچه که سیستم در ادامه انجام خواهد داد، یادگیری مشخصه‌های چهره‌های به‌خصوص خواهد بود. سپس زمانی که یک چهره جدید را به او معرفی کنید، کامپیوتر ان را به عنوان چهره شناسایی نخواهد کرد چرا که این سیستم هیچ‌گاه قوانین عمومی شناخت چهره را یاد نگرفته و تنها با به‌یادآوردن چهره‌های قدیمی می‌تواند چهره‌های جدید را نیز شناسایی کند. این سیستم به جای اینکه یاد بگیرد چهره انسان معمولا به‌شکل بیضی است و دو چشم، یک بینی و یک دهان دارد، فقط از طریق این تصاویر به این نتیجه رسیده که برخی از این تصاویر چشم‌های آبی دارند و برخی از آنها چشم قهوه‌ای دارند.
این مشکل برای مغز هم می‌تواند به‌وجود بیاید. ریچاردز این قضیه را با داستان “Funes the Memorious” مقایسه می‌کند که در آن مردی به داشتن حافظه‌ای بی‌نقص نفرین می‌شود. در این داستان، این شخص تمامی خاطرات را با جزئیات کامل و دقیق به‌یاد می‌آورد اما در اصل چیزی جدید یا نمی‌گیرد چرا که تمامی چیزهای که تجربه می‌کند، تقریبا تصاویری از حافظه شخصی او به‌حساب می‌آید. برای حل این مشکل در سیستم هوش مصنوعی، محققین از یک تکنیک جدید با عنوان “تنظیم سازی” استفاده می‌کنند که در ان سیستم را به فراموش کردن اطلاعات اضافی مجبور می‌کنند و تا زمانی که تنها اطلاعات اصلی و پایه باقی بمانند، این پاکسازی اطلاعات ادامه پیدا می‌کند. تعریف چهره و یا تفاوت ظاهر سگ و گربه از جمله اطلاعات پایه برای این سیستم محسوب می‌شوند.
پروسه انتخاب خاطرات و مقدار مورد نظر برای پاکسازی در حال حاضر برای محققین در مرحله آزمون و خطلا قرار دارد. مغز انسان اتفاقات گذشته را بسیار سریعتر از اطلاعات عمومی درون ذهن فراموش می‌کند. اتفاقات گذشته مثلا شامل لباسی که شش هفته قبل پوشیده‌اید می‌شود. این خاطرات خیلی در زندگی انسان کارایی ندارند به همین دلیل خیلی زود از ذهن انسان پاک می‌شوند. عوامل مهمی در حذف و یا پاکسازی چنین خاطراتی تاثیر دارند، مثلا تازگی موقعیت، مقدار اهمیتی که فرد به قضیه می‌دهد و مقدار آدرنالینی که در آن موقعیت ترشح می‌شود، تاثر به‌سزایی در دسته‌بندی موقعیت در مغز انسان خواهد داشت. ریچاردز در اینباره می‌گوید: “قانون مغز انسان این است که تمامی خاطرات به استثنای آنهایی که از اهمیت خاصی برخوردارند، باید حذف شوند. مثلا جنگ و بلاهای طبیعی خیلی دیر از ذهن پاک می‌شوند چرا که به سالم ماندن در موقعیت‌های مشابه بعدی به انسان کمک می‌کنند.”
ریچاردز در پایان می‌گوید که انسان‌ها فکر می‌کنند خاطرات خوب هستند اما از نظر مغز تنها خاطراتی ارزش ماندن دارند که در پیشرفت و یافتن راه‌های جدید برای زنده ماندن و پیشرفت افراد تاثیری داشته باشند. بنابراین فراموش کردن نحوه آشنایی شما با یکی از دوستانتان ممکن است یکی از ویژگی‌های مغزتان باشد، نه صرفا یک “باگ” ذهنی.
منبع : آی‌تی‌ایران
