نام نویسنده: پوریا آسترکی *
درحالی که هنوز عمده توجه رسانه‌ها و افکار عمومی متوجه انتخابات ریاست جمهوری است باید به یاد داشته باشیم که ۲۹ اردیبهشت ۱۳۹۶ مردم ایران هم‌زمان با انتخاب رییس جمهور می‌بایست برای انتخابات پنجمین دوره شوراهای اسلامی شهر و روستا نیز به پای صندوق‌های رای بروند.
در پنجمین دوره انتخابات اسلامی شهر و روستا ۲۸۷ هزار کاندیدا برای کرسی های سراسر کشور رقابت می کنند که از این تعداد حدود ۲۰٪ در شهرها و ۸۰٪ در روستاها ثبت‌نام کرده‌اند.
طبق اصلاحاتی که مجلس شورای اسلامی درسال ۹۴ تصویب کرده است تعداد کرسی های شهر و روستا به نسبت دوره‌های قبل کاهش یافته است. به عنوان مثال در تهران تعداد منتخبین از ۳۱ نفر اصلی و ۱۲ علی‌البدل به ۲۱ منتخب اصلی و ۱۱ علی‌البدل کاهش یافته است. اما از سوی دیگر در این انتخابات پنج هزار روستای جدید که پیش‌تر شورای اسلامی روستا نداشته‌اند نیز در انتخابات شرکت می‌کنند. در نهایت کل کرسی‌های انتخابات شهر و روستا در سراسر کشور ۱۳۲۷۵۰ عضو اصلی و ۴۵۴۵۴ عضو علی البدل را شامل میشود.(۱)
انتخابات شوراها از سوی دیگر نامتمرکز‌ترین انتخابات کشور است جایی که توزیع منتخبین در سراسر کشور به گونه‌ای بی‌نظیر برنامه‌ریزی شده و حتی با انتخابات مجلس شورای اسلامی قابل قیاس نیست. این یعنی ارتباط مستقیم‌تر و بی واسطه‌تری بین شهروندان و منتخبین وجود دارد و شناخت شخصی و مستقیم نسبت به کاندیداها نقش زیادی در انتخاب آن‌ها بخصوص در شهرهای کوچک و روستاها دارد.
علاوه بر تمام مشخصات و شرایط، این انتخابات خاص از حیث دیگری نیز بی‌نظیر و به نسبت چهار دوره گذشته نامتعارف است.
در این دوره و به نسبت دوره پیشین انتخابات شوراها، افزایش شمار کاربران اینترنت، افزایش کاربران اینترنت موبایل و فراگیر شدن تلفن‌های هوشمند را شاهد هستیم.
در شهرهای بزرگ اکثر رای‌دهندگان و در بسیاری شهرهای کوچک و حتی روستاها بخش قابل توجهی از رای دهندگان کاربر اینترنت و شبکه‌های اجتماعی هستند.
برای درک بهتر از تفاوت این انتخابات با دوره قبل کافیست به چند آمار کلیدی و مهم دقت کنیم. تعداد کاربران اینترنت کشور در تخمین‌های مختلف از حدود ۲۴ میلیون کاربر در سال ۹۲ به ۴۶ میلیون نفر رسید یعنی تقریبا دوبرابر شده است. این رشد عمدتا در شهرهای کوجک‌تر توزیع شده است چرا که شهرهای بزرگ پیش از این نیز از ضریب نفوذ قابل توجهی برخوردار بوده‌اند در حال حاضر ضریب نفوذ کل کشور بیش از ۸۰٪ تخمین زده میشود. گسترش گوشی های هوشمند اینترنت موبایل نسل سه و چهار نیز قابل توجه است. در حال حاضر تعداد تلفن‌های هوشمند در کشور بین چهل تا پنجاه میلیون تخمین زده میشود همچنین بین ۳۰ تا ۳۵ میلیون مشترک از اینترنت پرسرعت موبایل برخوردارند.
رشد اینترنت و به طبع آن استفاده گسترده مردم از پیام‌رسان‌ها و شبکه‌های اجتماعی تاثیر مشخصی در این دوره از انتخابات به همراه دارد. به‌صورت ظاهری نیز این تغییر برای همه ما قابل مشاهده است. به عنوان مثال حجم تبلیغات محیطی و چاپی کاندیداهای انتخابات ریاست جمهوری به نسبت دوره‌های قبل کاهش قابل توجهی داشته است و مشخص است که اغلب ستادها بودجه و منابع خود را به تولید و انتشار محتوا در رسانه‌های اجتماعی اختصاص داده‌اند.
درباره کیفیت پیاده‌سازی و استراتژی نامزدها در استفاده از تبلیغات اینترنتی البته می توان بحث کرد و ارزیابی‌های متفاوتی داشت. می‌توان نقدهای مختلفی به کمپین کاندیدها وارد کرد اما نمی‌توان انکار کرد که به هر حال تمرکز اصلی تبلیغات در وب و شبکه‌های اجتماعی است و حتی حضور تلویزیونی کاندیداهای محترم نیز براساس بازتاب آن در شبکه‌های اجتماعی مورد بحث و قضاوت افکار عمومی قرار می گیرد.
این تغییر در ابزار و گستره ارتباطی و اطلاع‌رسانی بطور قطع در انتخابات شورای‌های شهر و روستا نیز مشهود و موثر خواهد بود.
گرایش عموم مردم به اینترنت و شبکه‌های اجتماعی و اظهارنظر افراد مختلف فضای تبلیغات و مشارکت سیاسی را تحت تاثیر قرارداده است.
به لطف شبکه های اجتماعی و گسترش اینترنت، امروز حق تعیین سرنوشت تنها در انداختن رای به صندوق ظهور نمی‌یابد، فضای مناسبی برای تحقق آزادی بیان فراهم است و شاید بیش از هر انتخابات دیگری آزادی بیان به حق تعیین سرنوشت گره خورده است. هر نظری که هر شهروند در شبکه‌های اجتماعی اظهار می‌کند، هر لایکی که می‌زند، هر صفحه‌ای را که دنبال می کند درواقع بخشی از روند مشارکت سیاسی است، بیانی است که به سهم خود تاثیری در افکار عمومی و روند انتخابات دارد. این پدیده مبارکی در تحقق آرمان‌های انقلاب و جمهوریت کشور است.
علاوه براین، شیوه مشارکت شهروندان نیز متفاوت شده است، تولید پیام‌ها و محتوای تبلیغاتی پیش از این در انحصار ستادهای نامزدها و رسانه‌های جمعی وابسته به جریان‌های سیاسی بود امروز اما تولید و انتشار گسترده محتوای شهروندی یا User Generated Content اهمیت زیادی در شکل‌دهی به افکار عمومی دارد. پوستر، عکس، فیلم و حتی لطیفه‌هایی که شهروندان در شبکه‌های اجتماعی منتشر می‌کنند در بسیاری موارد بیشتر از پیام‌های رسمی ستادها دیده میشود و در جریان‌سازی له یا علیه نامزدها موثر است. هرچند این پدیده مبارک است اما نگرانی هایی را نیز ایجاد می‌کند که در ادامه به آن‌ها می‌پردازیم.
ظهور دو نگرانی مهم برای کاندیداهای شوراهای شهر و روستا مجموع شرایط این انتخابات دو نگرانی مهم را ایجاد می‌کند.
نگرانی اول عدم توانایی نامزدهای شایسته به بهره‌گیری از اینترنت و شبکه‌های اجتماعی بر می‌گردد. با توجه به سن، تخصص و توانایی‌های فردی و ستادی کاندیداها، عدم آشنایی با مواردی چون؛ رسانه و محتوا، مراحل انتشار، تکنیک‌های تاثیرگذاری، آنالیز و تحلیل افکار عمومی، شیوه تعامل در شبکه های اجتماعی، نحوه برخورد با موافقین و مخالفین می تواند هزینه جدی برای کاندیدا ایجاد کند در واقع این امر بسیار محتمل است که افرادی شایستگی انتخاب شدن و تصدی کرسی شوراها را داشته باشند اما به دلیل ضعف در مواردی که ذکر شد نتوانند کمپین موفقی را مدیریت کرده و به نتیجه برسند.
نگرانی دوم اما به طبیعت شبکه‌های اجتماعی بر می گردد، این شبکه‌ها ابزارهایی برای اطلاع‌رسانی سریع و گسترده هستند اما باید توجه داشت همانطور که در این بستر اخبار و اطلاعات درست به سرعت و قدرت منتشر میشود فضا برای دروغ، شایعه‌پراکنی و توهین نیز فراهم است. کاندیداها باید نسبت به این خطر علم داشته باشند و مراقبت کنند. افرادی را برای پایش اخبار و اطلاعات مامور کنند که بلافاصله پس از مشاهده هر مورد ناهنجار نسبت به واکنش مناسب اقدام کنند. نمی‌توان واکنش خاصی را برای همه مسایل درنظر گرفت این واکنش می تواند سکوت باشد، می تواند پاسخ و جوابیه باشد یا می‌تواند پیگیری حقوقی باشد ولی به هرحال باید این خطر را سریع دید و نسبت به آن واکنش مقتضی را نشان داد.
چند توصیه کلیدی به نامزدهای انتخابات شوراهای شهر و روستا
به نسبت زمان زیادی از شروع تبلیغات انتخابات ریاست جمهوری می گذرد چون در انتخابات ریاست‌جمهوری شیوه کمپین و پیام نامزدها گستره‌ای ملی دارد و اطلاع‌رسانی از حمایت رسانه‌های جمعی و صدا و سیما نیز برخوردار است نگرانی و توصیه‌های مربوطه را به نیروها و اتاق فکرهای موجود در خود ستادها می‌سپاریم و با توجه به گسترگی نامتمرکز در این مقاله بر انتخابات شوراهای شهر و روستا تمرکز می‌کنیم.
توصیه نخست:
از تبلیغات سنتی روی نگردانید، هرچند اینترنت فراگیر شده اما باتوجه به نگرانی‌هایی که دربالا ذکر شد تکیه به تبلیغات سنتی دو مزیت دارد؛ نخست بخش مهمی از رای دهندگان به خصوص در شهرهای کوچک و روستاها عادت به ارتباط و تعامل مستقیم با کاندیداها دارند پس کاندیداها باید از تبلیغات محیطی و ستادهای ثابت و متحرک و سخنرانی ها بهره ببرند. مزیت دوم کاهش ریسک است. ریسک‌های ناشی از عدم شناخت تبلیغات در اینترنت با تکیه بر تبلیغات سنتی برطرف میشود پس کاندیداها نباید تمام توان خود را معطوف به تبلیغات اینترنتی کنند. اما از اینترنت نیز غافل نشوید و هم‌زمان در تمام تبلیغات چاپی و محیطی خود آدرس سایت و شبکه‌های اجتماعی ستاد خود را معرفی کنید.
توصیه دوم:
حتمن وب‌سایت داشته باشید، یک سایت ساده بدون زرق و برق و استاندارد درست کنید که زندگی‌نامه، پیام‌ها، تصاویر، اخبار و ویدیوهای خود را در آن قرار دهید. این سایت مرجع رسمی اطلاع‌رسانی شما خواهد بود. در این سایت آدرس صفحات خود در سایر رسانه‌های اجتماعی و مشخصاتی برای تماس با خود را قرار دهید.
توصیه سوم:
در متن و فیلم‌هایی که در شبکه‌های اجتماعی منتشر می کنید لحن و زبان ساده‌ای انتخاب کنید، خودتان باشید و سعی نکنید مثلا مانند کاندیداهای ریاست جمهوری حرف‌های سنگین و عمومی بزنید. حوزه کاری شما محدود به یک شهر یا روستاست پس با زبان مردم همان منطقه از مسایل منطقه و راه حل‌ها و برنامه های خود بگویید. طوری حرف نزنید که مردم احساس غریبگی کنند یا پیام روشن و مشخصی از حرف هایتان دریافت نشود.
توصیه چهارم:
از تلگرام به درستی بهره ببرید. نیروهای اصلی ستاد خود را در یک گروه خصوصی وارد کنید که برای هماهنگی و سازماندهی استفاده می کنید اما یک گروه عمومی و بزرگ درست کنید که دو نقش اصلی دارد مجرای اصلی اطلاع‌رسانی برنامه های شما باشد و محلی برای گفتگوی مستقیم با شهروندان. کانال تلگرام رسانه‌ای یک‌سویه و عقب افتاده است در کانال مخاطبان امکان اظهار نظر ندارند و استفاده از کانال بستن فضای گفتگوست. در گروه‌های بزرگ اما فضای گفتگو تعامل مستقیم فراهم است. برای گروه ضوابطی تعیین کنید و بصورت شفاف اعلام نمایید نگذارید گروه با پست‌های نامرتبط اشغال شود. اطمینان حاصل کنید در تمام ساعت شبانه روز افرادی از ستاد شما در گروه حاضر هستند تا محتوای نامناسب را پاک کنند. به سوالات مسایل و انتقادات شفاف و محترمانه پاسخ دهید و برای گفتگو با مردم وقت بگذارید. چنانچه این گروه خوب مدیریت شود پس از انتخاب شدن نیز ابزاری مفید برای تعامل با شهروندان در اختیار خواهید داشت.
توصیه پنجم:
اینترنت فقط تلگرام نیست سعی کنید در سایر شبکه‌های اجتماعی نیز حضور داشته باشید، اینستاگرام می‌تواند ابزار مفیدی برای تبلیغات شما باشد. از عکس ها و تصاویر باکیفیت و توضیخات متین و کافی استفاده کنید. لازم نیست برای ساخت فیلم هزینه کنید مردم فیلم‌های غیرتبلیغاتی که با یک گوشی گرفته شده‌اند را نیز می‌پسندند شما هم سعی کنید هر روز از فیلم‌های کوتاه برای برقراری ارتباط با مردم بهره ببرید.
توصیه ششم:
دست اخر اینکه به یاد داشته باشید انجام تبلیغات مناسب و شفاف خودنمایی نیست. تبلیغات و اطلاع رسانی حقی است که باید در اختیار رای‌دهندگان قرار بگیرد. مردم باید و حق دارند از برنامه‌های کاندیداها به خوبی اطلاع داشته باشند تا بتوانند بهتر انتخاب کنند پس بدون تعارف برنامه‌های خود را منتشر کنید و در اختیار مخاطب قرار دهید.
منابع:
۱- گفتگوی رییس ستاد انتخابات کشور با خبرگزاری شهرایران
* کارشناس تحلیل و کاربرد شبکه‌های اجتماعی
منبع : همشهری
سلام
این مطلب عالی و پر از نکات آموزنده ست برای کسانی که داعیه شرکت در انتخابات را دارند