دنیای اقتصاد – گوگل، محبوب‌ترين موتور جست‌وجوى اينترنت با كتابخانه‌هاى بزرگ دنيا از قبيل كتابخانه دانشگاه اكسفورد توافق كرده است تا منابع اين كتابخانه را وارد فايل‌هاى ديجيتال ساخته تا به صورت رايگان براى عموم مردم قابل دسترسى باشد.
اين شايد اولين گام از راهى طولانى براى ايجاد كتابخانه مجازى است. اما همكارى گوگل و موسسات تحقيقاتى كه عبارتند از دانشگاه هاروارد، دانشگاه‌هاى ميشيگان، استانفورد و كتابخانه عمومى نيويورك تلاش اينترنتى بلند پروازانه‌اى به وسيله همكاران و طرف‌هاى مختلف اين توافق است. هدف اين كار گسترش دادن بدنه ارزشمند فعلى آن به ايجاد يك كاتالوگ ديجيتال و كتابخانه قابل جست‌وجو از كتاب‌ها، تحقيقات دانشگاهى و كلكسيون‌هاى حاضر است.
گوگل- كه از تابستان سال گذشته با ورود به بازار سهام ثروت جديدى را به هم زده است- موافقت كرده است كه اين پروژه را بنويسد و توانايى‌هاى تكنيكى خود را نيز براى وظيفه اسكن و ديجيتاليزه كردن ده‌ها هزار صفحه در هر كتابخانه به آن بيفزايد.
اگر چه مديران گوگل درباره هزينه اين كار و تكنولوژى كه استفاده خواهند كرد، چيزى نگفته‌اند، اما كارشناسان احتمال دادند كه هزينه اين كار زياد خواهد بود و زمانى كه صرف اين پروژه خواهد شد، احتمالا يك دهه خواهد بود. از آنجا كه توافق گوگل انحصارى نيست، اين موضوع مى‌تواند بازار رقابت ميان سايت‌هاى مختلف اينترنتى مثل آمازون، مايكروسافت و ياهو را داغ كند و باعث شود تا آنها نيز به فكر عرضه آنلاين منابع كتابخانه‌ها در ازاى فروش آگهى‌ها باشند.
>مايكل كلر> رييس كتابخانه دانشگاه استانفورد معتقد است طى دو دهه آينده، دانش جهان ديجيتاليزه شده و در دسترس همگان قرار خواهد گرفت و افراد مى‌توانند اميدوار باشند كه آنلاين و به صورت رايگان كتاب بخوانند، درست مانند همان كارى كه اين روزها در كتابخانه‌ها صورت مى‌گيرد.
تلاش گوگل و ديگران است كه اين پروژه، كتابخانه كنگره را هم در بر بگيرد. كتابخانه‌اى كه در حال حاضر منابع آن براى افراد مشخص مانند دانشجويان، پژوهشگران در دسترس است.
هفته گذشته كتابخانه كنگره و تعدادى ديگر از كتابخانه‌هاى بين‌المللى در ايالات متحده، كانادا، مصر، چين و هلند اعلام كردند كه مى‌خواهند حدود يك ميليون كتاب را در اينترنت بگذارند تا در دسترس مردم به صورت آنلاين قرار گيرد.
اين گروه اعلام كردند كه قرار است تا آوريل سال آينده حدود 70000 كتاب را آنلاين در اختيار مردم قرار دهند. كارشناسان اين طرح معتقدند كه داشتن كتابخانه‌هاى بزرگ به اين معناست كه آدمى مى‌تواند بر اساس كارهاى ديگران، كارهاى بزرگ انجام دهد.
توافقى كه بين گوگل و كتابخانه‌هايى كه در فوق بدانها اشاره شد، صورت گرفته است به گوگل اجازه مى‌هد كه متن كامل كتاب‌هاى قديمى كتابخانه‌ها كه ديگر تحت قانون كپى رايت نيستند را منتشر كند. گوگل كتاب‌هايى كه قانون كپى رايت درباره آنها اعمال شده است را با تمام متن اسكن مى‌كند، اما صرفا برگزيده‌اى از آن را به صورت آنلاين در اختيار خوانندگان قرار مى‌دهد.
توافق گوگل با كتابخانه‌هاى مختلف اندكى با يكديگر فرق دارد. براى مثال گوگل قرار است نزديك به 8 ميليون كتاب را از مجموعه كتاب‌هاى دانشگاه استانفورد و 8 ميليون نسخه كتاب از دانشگاه ميشيگان را ديجيتيزه كند. پروژه دانشگاه هاروارد به 40000 كتاب محدود مى‌شود، اسكن كتاب‌هاى كتابخانه Bodleian Library در آكسفورد محدود به تعداد نامشخصى كتاب است كه از قبل 1900 كتاب منتشر شده‌اند، در حالى كه پروژه كتابخانه عمومى نيويورك، منابعى را در بر خواهد گرفت كه تحت قانون كپى‌رايت نيستند و مقامات كتابخانه مى‌گويند كه اين قبيل منابع فقط براى دانشگاهيان جذاب است.
گرايش به كتابخانه‌هاى آنلاين سبب شده است كه در حال حاضر ناشران نيز به اين موضوع فكر كنند.
حداقل تعداد زيادى از مهم‌ترين موسات نشر از قبيل هارپركالين، Houghton Mifflin و Scholastic با آمازون و گوگل قراردادهايى را امضا كرده‌اند.
بزرگ‌ترين موسسه تجارى نشر در ايالات متحده يعنى Randow House در برنامه آمازون مشاركت كرده است اما با گوگل هنوز در حال مذاكره است.
برنامه‌هاى آمازون و گوگل به اين گونه است كه از كتاب‌هايى كه تحت قانون كپى‌رايت عمل مى‌كند، صرفا گزيده و يا چند صفحه به صورت آنلاين در اختيار كاربران قرار گيرد.
تا به آنها اين امكان را بدهد كه با خواندن آن تعداد صفحات و يا گزيده بخش‌ها، دريابند كه آيا مطالب كتاب براى زمينه مورد تحقيق آنها مفيد مى‌باشد يا خير تا در مرحله بعدى كاربر خري آن كتاب را سفارش بدهد.
البته كاربران نمى‌توانند اين صفحات را محدود گزينش شده را پرينت بگيرند و فقط مى‌توانند آنها را بر روى صفحه مونيتور بخوانند.
چالشى كه در سال‌هاى آينده پيش روى ناشران خواهد بود، اين است كه كتابخانه‌هايى داشته باشند كه به عنوان محل بازديد خريداران قطعى كتاب عمل كند بى‌آنكه به اتاق‌هاى مطالعه آنلاين اجازه دهد تا قدرت پول در آوردن اين موسسات را كاهش دهد.
از اولين روزهاى مطبوعات چاپى، ناشران كتاب همواره نگران توسعه كتابخانه‌ها به طور كلى بودند.
در بسيارى از موارد، آنها با ايده دستيابى رايگان مردم به كتاب‌ها كه مانع خريد تاب مى‌شود، مخالف بودند.
اما وقتى كتابخانه‌ها توسعه پيدا كرد و مردم كتابخانه رو تبديل به بهترين خريداران كتاب‌ها شدند، مخالفت آنها اندكى كاهش پيدا كرد.
حالا ناشران همواره كتابخانه‌ها را با نسخه‌هاى زيادى از هر كتابى كه چاپ مى‌شود مى‌آرايند و به دنبال چاپ خلاصه كتاب در مجلات و نشريات معتبر هستند تا بدين وسيله بر افكار عمومى تاثير بگذارند و مردم را به خريد اين كتاب‌ها ترغيب كنند، مديران نشر در حال حاضر معتقدند، چنين انگيزه‌هايى ممكن است به دنياى آنلاين هم وارد شود.
برخى از كارشناسان معتقدند كه احتمال دارد در ابتدا، سرويس‌هاى جست‌وجو بيشتر براى ناشران مفيد واقع شود كه كتاب‌هاى غير داستانى منتشر كنند و يا كتاب‌هايى كه منتشر مى‌كردند، مورد علاقه دانشگاهيان واقع مى‌شده است اما به طور منظم فروش نداشته است. اين كارشناسان براساس تجربه‌اى كه با گوگل و آمازون دارند معتقدند كه خطر اندكى وجود دارد كه از كتاب‌هاى داراى كپى رايت سوء استفاده شود. اما اين خطر وجود دارد كه يك كتابخانه‌اى منابع خود را شامل كتاب‌هاى داراى كپى رايت بدون نظارت، به مردم عرضه كند. بنابراين به اعتقاد اين تحليلگران اگر صحبت از توزيع رايگان و فورى كتاب است مشكلاتى بروز پيدا خواهد كرد.
بنابراين لازم است كتابخانه‌ها درباره وظيفه اصلى خود به عنوان خانه فروشگاه‌هاى منابع چاپ و فهرست شده، مجددا فكر كنند. رييس كتابخانه ديجيتال دانشگاه كاليفرنيا مى‌گويد: جهان ما نزديك به يك تغيير بزرگ است. وى معتقد است به جاى صرف هزينه و وقت زياد براى انتخاب گزيده‌هايى از منابع چاپى، كتابخانه داران در آينده مى‌توانند انرژى بيشترى را صرف جمع‌آورى اطلاعات و در دسترس قرار دادن آن به صورت آنلاين كنند. برخى ديگر معتقدند كه گسترش قابليت دسترسى مردم به منابع در اينترنت به معناى جايگزين شدن وب و منابع آنلاين با كتاب‌هاى چاپى نيست بلكه كتابداران يك بعد به كار خود اضافه كردند. آنها نبايد اين وظيفه را براى انتاب گزيده‌هايى از كتاب‌ها و حفظ آن براى دهه‌ها و حتى قرن‌ها را فراموش و ترك كنند.
موسسان گوگل يعنى و سوگند خوردند كه همه اطلاعات جهان را با يك وب برازر web browser در اختيار و دسترس همگان قرار دهند. توافقى كه با كتابخانه‌ها در هفته گذشته انجام دادند، آنها را چند گام جلوتر به سوى هدفشان برد. گوگل اميدوار است در استانفورد، بتواند ماهانه 50000 صفحه را اسكن كند و پس از مدتى آنها را به دو برابر برساند. طرح گوگل براى آنلاين كردن منابع كتابخانه‌ها به پايگاه داده‌هاى وب سرويس منظم گوگل كه در حال حاضر حدود 8 ميليارد Page web و ميليون‌ها تن كاربر روزانه دارد. گوگل در اين طرح منبع مالى خود را از طريق فروش آگهى تامين كند، براساس قراردادى كه ميان گوگل و اين كتابخانه‌ها منعقد شده است در آمد گوگل از محل آگهى‌ها با ناشران كتاب‌ها تقسيم مى‌شود.
بدين ترتيب، هر كتابخانه نسخه خود از پايگاه داده‌هاى ديجيتالى كه از آن مركز تهيه شده است را دريافت مى‌كند و مى‌تواند آن را از طريق وب سايت، به صورت آنلاين در اختيار كاربران قرار دهد. مقامات هاروارد معتقدند كه آنها خيلى خوشحال خواهند شد كه از اينترنت براى سهيم كردن ديگران در منابع خود استفاده كنند. رييس هاروارد مى‌گويد، ما همواره فكر مى‌كرديم كتابخانه‌هاى هاروارد، منابع جهانى هستند، گوگل د اين پروژه درابتدا با شدت كار مواجه خواهد بود، افراد كتاب‌ها و اسناد را در اسكنرهاى پيچيده با دوربين‌هاى high-Rejolution بگذارند تا عكس هر صفحه گرفته شود و آن را به يك فايل ديجيتال تبديل كند. غير از استانفورد گوگل تصميم دارد تا در مورد ديگر كتابخانه‌ها مانند ميشيگان و هاروارد از طرح عمليات اسكن از راه دور استفاده كند.
گوگل تا كنون از سخن گفتن در اين باره كه در اين پروژه از چه تكنولوژى براى ديجيتيزه كردن كتاب‌ها استفاده خواهد كرد، امتناع كرده است، فقط همواره تاكيد كرده است كه اين تكنولوژى مخرب نيست. اما براساس صحبت‌هايى كه يكى از دست اندركاران اين پروژه مى‌كند تكنولوژى گوگل از نيروى كار بيشترى نسبت به طرح‌هاى تجارى فعلى استفاده مى‌كند.
منبع : اکونومیست
