شيوه‌هاى روزنامه‌نگارى و گفت و گوى تمدن‌ها: روزنامه‌نگارى برخوردنگر يا روزنامه‌نگارى مسالمت‌جو
نام نویسنده: دکترنعيم بديعى
ایران و جامعه اطلاعاتی – “به نام جمهورى اسلامى ايران پيشنهاد مى‌كنم كه به عنوان گام اول، سال 2001 از سوى سازمان ملل سال “گفت‌وگوى تمدن‌ها” ناميده شود، با اين اميد كه با اين گفت‌و گو، نخستين گام‌هاى ضرورى براى تحقق عدالت و آزادى جهانى برداشته شود. از والاترين دستاوردهاى اين قرن پذيرش ضرورت و اهميت گفت‌وگو و جلوگيرى از كاربرد زور، توسعة تعامل وتفاهم درزمينه‌هاى فرهنگى، اقتصادى و سياسى و تقويت مبانى آزادى و عدالت و حقوق انسانى است. استقرار و توسعه مدنيت، چه درصحنة كشورها و چه در پهنة جهانى، در گرو گفت‌وگو ميان جوامع و تمدن‌ها با سلايق، آرا و نظرات متاوت است. اگر بشريت در آستانة هزاره و قرن آتى تلاش و همت خود را بر نهادينه كردن گفت‌وگو و جايگزينى خصومت و ستيزه‌جويى با تفاهم و گفت‌وگو استوار سازد، دستاورد ارزشمندى براى نسل آتى به ارمغان آورده است.”(1)
سيدمحمد خاتمى، رئيس جمهور
سخنرانى در مجمع عمومى سازمان ملل
مقدمه :
اين مقاله مى‌كوشد ضمن تشريح شيوه‌هاى روزنامه‌نگارى متداول و شيوة روزنامه‌نگارى برخوردنگر و بحران‌نما، شيوة ديگرى از روزنامه‌نگارى را كه آرامش‌خواه و مسالمت‌جو است با تكيه بر نظرية گفت‌وگوى تمدن‌ها براى تفاهم وهمكارى‌هاى ملى، منطقه‌اى و بين‌المللى مطرح سازد.
آگاهى دهى، هوشيارسازى و گسترش دانش و اطلاعات مخاطبان در زمينه‌هايى كه امكان دسترسى و تجربه مستقيم از رويدادها و موضوع‌هاى مختلف براى آن‌ها فراهم نباشد، از مهمترين وظايف رسانه‌هاى خبرى است. در بين سازمان‌ها و نهادهاى گوناگونى كه در جامعه فعاليت مى‌كنند، وظيفة جمع‌آورى، تدوين و انتقال اطلاعات بر عهدة رسانه‌هاى خبرى است.
دنيايى كه در آن زندگى مى‌كنيم در بسيارى از موارد دور از چشم و ذهن ماست. آن‌چه در صحنه‌هاى سياسى، اقتصادى ، فرهنگى، و اجتماعى رخ مى‌دهد، براى همة مردم قابل دسترسى يا تجربة مستقيم نيست. وسايل ارتباط جمعى با ارائه خبرها، تفسيرها و گزارشها مى‌كوشند به شكل‌گيرى باورها و نگرش‌هاى ما از دنياى اطراف كمك كنند.
پژوهشگران علوم ارتباطات در پنجاه سال اخير، به گونه‌هاى مختلف رسالت و وظايف وسايل ارتباط جمعى را تبين كرده‌اند. از نظر اين پژوهشگران، ارتباط موفق در صورتى انجام مى‌گيرد كه بين اهداف دهندگان و پيام‌گيران وجوه مشتركى وجود داشته باشد:(۲)
مقايسه سه رسانة ـ روزنامه، راديو و تلويزيون ـ و اهداف پيام‌دهندگان و پيام‌گيران نشان مى‌دهد كه وظايف رسانه‌ها در تأمين نيازهاى مخاطبان يكسان نيست. روزنامه به عنوان يك رسانة خبرى و مطبوعات به‌طور عام درتمام موارد يادشده سهيم‌اند. روزنامه با اائة اطلاعات درست مى‌تواند آگاهى‌هاى لازم را براى شناخت مخاطبان از دنياى پيرامون آنان فراهم كندتا بتوانند تصميم‌هاى درستى در زمينه‌هاى مختلفى كه به زندگى‌شان مربوط است اتخاذ كنند. روزنامه مى‌تواند با مطرح كردن ديدگاه‌ها، نگرش‌ها و دانش‌هاى گوناگون كه دائم در حال تغيير هستند، وسيلة انطباق مخاطبان را با ارزش‌ها و نگرش‌هاى نو فراهم سازد و ضمن پيوند دادن آنان با يكديگر، تفاهم، همدلى و مشاركت آنان را در پيشبرد اهداف ملى برانگيزد .
بنابراين نقش رسانه‌هاى خبرى را مى‌توان چنين برشمرد:
1ـ تهيه، تنظيم و ارائة خبرها و گزارش‌هاى صحيح دربارة وقايع مهم كشور و جهان
رسانه‌هاى خبرى بايد كوشش كنند تا تصوير جامع و كاملى از آن‌چه در دنيا مى‌گذرد در اختيار خوانندگان، شنوندگان وبينندگان خود قرار دهند تا آنان بتوانند با داشتن اطلاعات درست تصميم‌هاى آگاهانه‌اى در زمينه‌هاى مختلف زندگى خود بگيرند.
