ايسنا – تقريبا از دهه 1980 به بعد موضوع جامعه اطلاعاتى به طرز فزاينده‌اى مورد توجه انديشمندان، سياست شناسان و دانشمندان علوم اجتماعى قرار گرفته است و مفهوم جامعه اطلاعاتى به سر چشمه‌اى از مباحثه‌ها و گفتمان‌هاى فراوان تبديل شده است.
در مقاله «دكتر رحمان سعيدى» مى‌توان ضرورت دست‌يابى به فهوم و تعريفى از جامعه اطلاعاتى را ملموس‌تر دريافت.
بنابراين گزارش نقش اهميت فزاينده كاربرد اطلاعات در فرآيند توليد، پردازش و توزيع فعاليت‌هاى جوامع باعث شده است تا برخى از كشورهاى صنعتى جهان در رديف جوامع اطلاعاتى به حساب آيند؛ در اين جوامع برخلاف كشورهاى صنعتى كه اساسا به قدرت مكانيكى وابسته بودند همه چيز نيازمند رايانه و عصر اطلاعات است.
»ويليام مارتين» در خصوص جامعه اطلاعاتى مى‌گويد: «هر چند واژه جامعه اطلاعاتى از چند سال پيش متداول بوده است اما هنوز درباره مفهوم و محتواى آن تفاهم عملى حاصل نشده است«.
مى‌توان گفت: از سال 1980 به بعد بروز تغييرات اجتماعى، اقتصادى و فناورى ناشى از اطلاعات در پاره‌اى از كشورها سبب شده است تا اين كشورها نه‌تنها از جوامع در حال توسعه بلكه از جوامع توسعه يافته نيز متمايز شوند، بنابراين بسيارى از نظريه پردازان و صاحب نظران علوم اجتماعى به تبيين و تعريف نوع جديدى از جامعه پرداخته‌اند كه در آن اطلاعات نقش جادويى را ايفا مى‌كند. اين تعاريف جامعه اطلاعاتى از جنبه‌هاى فناورانه، جغرافيايى، اقتصادى، سياسى،اجتماعى و فرهنگى مورد توجه قرار دارند.
1 تعريف فناورانه (تكنولوژيك(
مقبول‌ترين تعريف «جامعه اطلاعاتى» بر نوآورى فوق‌العاده فناورانه بنا شده است؛ مگرايى و پيوند رايانه و مخابرات در تمام اركان زندگى همچون نظام ماليات، تامين اجتماعى، كارت‌هاى اعتبارى، امنيت داخلى و خارجى وارد شده و انواع گوناگونى از اطلاعات را كه به حالت رقمى‌درآمده است، ايجاد كرده‌اند.در اين ميان پيشرفت‌هاى خيره كننده در پردازش، نگهدارى و انتقال اطلاعات در واقع به كاربرد فناورى‌هاى اطلاعاتى در تمام زواياى حيات اجتماعى انجاميده است. همچنين ارزانى تكنولوژى‌هاى پردازش و نگهدارى اطلاعات موجب شده است تا گستره آنها در ابعاد جهانى وسعت يابد. به هر حال، اين رويكرد معتقد است كه جامعه اطلاعاتى از عوارض توسعه شتابان فناورى اطلاعات است.امروزه، پديده‌هاى كم و بيش آشنايى همچون تجارت الكترونيكى، دولت الكترونيكى، آموزش مجازى، بانكدارى الكترونيكى و حتى جنگ الكترونيكى و نيز جرايم سايبر كه از علائم جامعه اطلاعاتى محسوب مى‌شوند، همگى نشان مى‌دهند كه فناورى با يك تغيير بنيادين منجر به شكل گيرى نوع جديد ى از جوامع تحت عنوان جامعه اطلاعاتى شده است.
2 تعريف اقتصادى
جامعه اطلاعاتى، از بعد اقتصادى، با اقتصاد مبتنى براطلاعات تعريف مى‌شود. اقتصاد مبتنى بر اطلاعات اساسا نوعى اقتصاد خدماتى است كه با اقتصاد صنعتى و كشاورزى كه در زمره اقتصادهاى توليدى هستند تفاوت‌هاى كلى دارد؛ پديده صنعت زدايى در كشورهاى پيشرفته صنعتى، بازتابى از ظهور اقتصادهاى اطلاعاتى در كشورهاست. همان گونه كه شاهديم، در نظام‌هاى اقتصادى پيشرفته، كسب و كارهاى خدماتى مبتنى بر اطلاعات و دانش، روز به روز در موقعيت بهترى قرار مى‌گيرد به گونه‌اى كه مى‌توان گفت: «امروزه براى بازارهاى جهانى ادامه فعاليت بدون مدد گرفتن از قدرت رايانه‌ها و سيستم مخابرات امكان پذير نيست«.
بنابراين گزارش صنايع كارخانه‌اى مبتنى بر شبكه‌هاى جهانى گروه‌هاى مختلف مديران، مهندسان و كاركنان خط توليد، همانند خدمات مالى شركت‌هاى بزرگ كه در مبادلات خارجى فعاليت دارند، نمى‌توانند خارج از شبكه‌اى نوين اطلاعات و ارتباطات به فعاليت بپردازند.ثروتمندترين كشورهاى امروز جهان آنهايى هستند كه بيش از ديگران از ساختار نوين اطلاعاتى جهان بهره مند مى‌باشند.
3 تعريف فرهنگى «جامعه اطلاعاتى«
مشخص است كه در جهان كنونى، از نظر حجم اطلاعات در گردش، افزايش شگفت انگيزى رخ داده است به حدى كه انديشمندى نظير ژان بودريار فرهنگ معاصر را معطوف به انفجار نشانه‌ها مى‌داند.
فرانكو بستر در اين خصوص مى‌نويسد: «در دهه‌هاى اخير انفجارى از تنوع رخ داده و باعث شده است بسيارى از مردم به صورت قابل توجه به آنها دسترسى پيدا كنند همچنين بر اثر اين رويدادها، چشم اناز حيرت آورى از نشانه سازى به وجود آمده است«.
