دنياى اقتصاد – به عقيده برخى دانشمندان، روبات پاسخى مناسب براى معضلات جوامع كهنسال مانند ژاپن يا ساير كشورهايى است كه جوانانش روزى يك جمعيت سالمند فزاينده را پديد خواهند آورد.
در جلسات روبات درمانى در بيمارستان‌هاى ژاپن و خانه‌هاى سالمندان، بيماران سالمند مبتلا به روان‌پريشى شديد با ديدن يك روبات به شكل سگ كه لباس لطيفى به تن دارد و در بيمارستان به اين سو و آن سو مى‌رود، خرسند مى‌شوند. برخى از آنها دست مى‌زنند و بعضى ديگر زور زوركى لبخند مى‌زنند. معدودى از آنها نيز به درخواست پرستاران با احتياط به روبات نزديك مى‌شوند و آن را لم مى‌كنند. يك زن بيمار با صداى بلند مى‌گويد: چه با نمك!
حاميان روبات درمانى اين آدم‌هاى آهنين را نه تنها ياور بيماران در انجام امور ساده و يادآورى زمان خوردن دارو، بلكه همنشين آنها مى‌دانند، هر چند اين ماشين‌ها فقط قادرند گفت‌وگوى واقعى را تقليد كنند.
البته نتايج به دست آمده ايده‌آل است: صرفه‌جويى فراوان در هزينه‌هاى پزشكى، كاهش فشار به خانواده‌ها و پيشخدمتان و حفظ سلامت سالمندان و بيماران. «راسل بادف»، مدير مركز فناورى‌هاى خدمات سالمندى در واشنگتن مى‌گويد: جامعه جهانى واقعاً به اين فناورى نياز دارد. اگر به 30 سال آينده نگاه كنيد، خواهيد ديد كه يك بحران جهانى فرا روى ماست: شمار سالمندان بيشتر از حد توانايى ما خواهد بود.
وابستگى عاطفى
ژاپن پيشتاز پژوهش در زمينه روبات‌هاى «همنشين» است، ولى خدمات نوپايى كه روبات‌ها ارائه مى‌دهند، اغلب پاسخگوى نيازهاى واقعى نيست. كارشناسان مى‌گويند علت آن تا حدودى اين است كه سازندگان اين ماشين‌ها كاملاً درك نمى‌كنند كه چه نوع روبات‌هايى براى سالمندان و بيماران جذابيت دارند. همچنين در حالى كه حاميان روبات درمانى مى‌گويند آن تفاوتى با حيوان درمانى ندارد (حيوانات دست‌آموز همنشين سالمندان مى‌شوند)، فكر وابستگى عاطفى كودكان و سالخوردگان به آدمك‌هاى آهنى بسيارى از مردم را برآشفته مى‌كند. كيميا اوسوى، استاد مراقبت از سالمندان در كالج پرستارى اوزاكا، مى‌گويد: هميشه نقشى است كه بايد انسان‌ها ايفا كنند لازم است كه فردى مستقيماً با بيمار تعامل داشته باشد و با او حرف بزند. صرف پخش كردن موسيقى يا روشن كردن تلويزيون به كمبودهاى سالخوردگان پاسخ نمى‌دهد.
به عقيده بسيارى از كارشناسان، ما در طليعه عصر روباتيكس قرار داريم. پيشرفت‌هاى عرصه ميكروالكترونيك سبب شده كه قدرت رايانه‌اى بزرگترى در فضاهاى كوچك فشرده شود و ماشين‌آلاتى پديد آيد كه حتى همين چند سال پيش، ساخت‌شان غير ممكن يا غير اقتصادى بود. در چند سال گذشته، شركت‌هاى ژاپنى نظير هوندا موتور، تويوتا موتور و سونى روبات‌هاى خيره كننده‌اى توليد كرده‌اند. اما آنها از اين ماشين‌هاى متفكر متحرك بيشتر براى تقويت وجهه خويش يا انجام كارهاى نمايشى مانند نواختن ترومپت استفاده مى‌كنند تا پيشخدمت. روبات‌هاى خانگى موجود عموما چيزى فراتر از وسايل سرگرمى نيستند.
اما دانشمندانى كه مصمم به استفاده از روبات‌هاى «ياور» در بيمارستان‌ها و خانه‌هاى سالمندان هستند، به اين نقيصه اهميت نمى‌دهند. تاكانورى شيبيتا، خالق «پارو» PAro، روباتى پشمالو كه شبيه يك بچه سيل است و خاص درمان سالمندان طراحى شده، مى‌گويد: تاكنون چنين به نظر مى‌رس كه اكثر شركت‌ها مى‌خواهند فناورى خود را به رخ همديگر بكشند.
وى 9 ميليون دلار صرف توليد «پارو» كرد كه چشمك مى‌زند و دستانش را حركت مى‌دهد ولى ثابت است. او قصد دارد امسال يك مدل تجارى آن را به قيمت 2800 دلار روانه بازار سازد. اين روبات در جلسات آزمايشى روبات درمانى نه تنها در ژاپن بلكه در آمريكا، ايتاليا و سوئد با استقبال شايان توجه مواجه شده است.
به آغوش كشيدن روبات
«توشييو تامور»، استاد مؤسسه ملى علوم عمر دراز، نيز براى تسكين بيماران سالمند با روبات‌هاى شبيه حيوانات تجربه كرده است. او از روبات چهارپاى «آيبو» متعلق به سونى كه بيشتر شبيه يك سگ بانك است، استفاده مى‌كند. اگر چه «آيبو» فاقد برنامه‌ريزى پيشرفته است، مردم به حركات ساده اين روبات خوب پاسخ مى‌دهند.
بيماران روان پريش در بيمارستان «اوهبو» در مركز ژاپن از ضعف قابل ملاحظه حافظه رنج مى‌كشند. آنها نمى‌توانند نام خود، صورت اعضاى خانواده، امور روزمره مانند تفاوت بين غذا و خاك را بياد بياورند و برخى شب‌ها خوابگردى مى‌كنند.
تامورا كه متوجه شده بود بيماران اجسام پشمالو و بغل كردنى را ترجيح مى‌دهند، به تن «آِيبو» فلزى لباس لطيف پوشاند. او مايل است ويژگى‌هاى بيشترى مانند توانايى اندازه‌گيرى فشار خون يا دماى بدن بيمار را به اين روبات بيافزايد. تامورا و همكارانش اخيرا نتيجه تحقيقى را منتشر كردند كه نشان مى‌داد فعاليت برخى بيماران مانند حرف زدن، تماشا و لمس كردن با شركت در جلسات روبات درمانى افزايش يافته است. تامورا در مصاحبه اخيرى در آزمايشگاهش پس از نشان دادن فيلم جلسات روبات درمانى گفت: بازى با روبات از ناهنجارى رفتارى مى‌كاهد و سالمندان به آرامش خاطر مى‌رسند.
وى همچنين دريافت كه دادن يك حيوان اسباب‌بازى مانند سگ به بيماران همين تاثير را پديد مى‌آورد، ولى نمى‌توان آن را برنامه‌ريزى كرد كه مثلا به يك بيمار مبتلا به آلزايمر كمك كند تا نام فرزندانش را بياد بياورد. البته حيوانات واقعى نيز ان توانايى را ندارند.
تامورا و ساير حاميان روبات درمانى مى‌گويند كه استفاده از آدمك آهنى معقول‌تر است، چون بهداشتى‌ترند، گاز نمى‌گيرند يا حساسيت ايجاد نمى‌كنند و غير از برق، به غذاى ديگرى نياز ندارند. اما بايد ديد كه روبات‌ها چگونه انسان‌ها را تغيير خواهند داد. آيا روبات‌ها در صورت انجام امور روزمره مردم را تنبل بار خواهند آورد؟ آيا آنها ما را قصى‌القلب‌تر يا نرم‌خوتر خواهند كرد؟
جان جوردن، كارشناس شركت مشاوره «كاپ جمينى» كه درباره نحوه شكل بخشيدن فناورى به توقعات انسان تحقيق كرده، معتقد است كه روبات‌ها همان احساسات قوى را در انسان برخواهند انگيخت كه بازى‌هاى ويدئويى فيلم‌ها و اتومبيل‌هاى زيبا بر مى‌انگيزند. وى مى‌گويد كه دامنه رفتار مناسب با روبات‌ها بايد تعريف شود. او مى‌افزايد : انسان‌ها توانايى خيلى خوبى در انتقال احساسات و عواطف به چيزهاى غير از آدميزاد دارند و همين مساله پرسش‌هاى اخلاقى زيادى بر خواهد انگيخت.
منبع : آسوشيتدپرس
