رقابت برای تسلط بر حوزه هوش مصنوعی، برتری اولیه و بسیار بزرگ اوپن‌ای‌آی را بیش از هر زمان دیگری از زمان عرضه ChatGPT تحت فشار قرار داده است؛ زیرا رقبایی مانند گوگل و آنتروپیک در فناوری‌های پیشرفته گام‌های جدی برداشته‌اند.
سه سال پس از معرفی چت‌بات محبوب خود، این استارتاپ ۵۰۰ میلیارد دلاری با هزینه‌های فزاینده مراکز داده، چالش‌های فنی برای حفظ جایگاه در مرزهای پیشرفته هوش مصنوعی، و نبرد دائمی برای حفظ نیروهای کلیدی روبه‌رو است.
همچنین اوپن‌ای‌آی اکنون با گوگلِ قدرتمندشده مواجه است. هفته گذشته، گوگل مدل زبانی جدید خود با نام Gemini 3 را معرفی کرد؛ مدلی که به باور بسیاری، از GPT-5 پیشی گرفته و در فرآیندهای آموزشی به دستاوردهایی رسیده که اوپن‌ای‌آی طی ماه‌های اخیر از دستیابی به آن‌ها بازمانده است.
توماس وُلف، هم‌بنیان‌گذار و مدیر ارشد علمی Hugging Face می‌گوید:
«این تفاوت چشمگیری با دو سال پیش دارد که اوپن‌ای‌آی با فاصله زیاد پیشتاز بود؛ اکنون جهان متفاوت است.»
پیش از عرضه Gemini 3، سم آلتمن در یادداشتی داخلی اعلام کرده بود که شرکت باید در برابر «فشار رقابتی کوتاه‌مدت» تمرکز خود را حفظ کند و «انتظار داشته باشد فضای بیرونی برای مدتی نامساعد شود»؛ یادداشتی که نخستین‌بار توسط The Information منتشر شد.
سال گذشته بسیاری تصور می‌کردند تلاش‌های گوگل برای کاهش فاصله عظیم با اوپن‌ای‌آی ناکام شده است. هراس از آن‌که موتور جست‌وجوی پول‌ساز گوگل توسط ChatGPT یا ابزارهای جست‌وجوی جدیدی مانند Perplexity حذف شود، باعث شده بود ارزش سهام آلفابت در جهشی که سال‌های ۲۰۲۳ و ۲۰۲۴ به واسطه هوش مصنوعی رخ داد، عقب بماند.
اما بازگشت گوگل از ابتدای امسال آغاز شد؛ پس از ارائه مجموعه‌ای مطمئن از به‌روزرسانی‌ها در کنفرانس توسعه‌دهندگان I/O در ماه مه و محبوبیت گسترده ابزار ویرایش عکس Nano Banana در تابستان. این روند باعث شد کاربران ماهانه اپلیکیشن Gemini از حدود ۴۰۰ میلیون در ماه مه به ۶۵۰ میلیون برسد.
این تحولات قیمت سهام آلفابت را افزایش داده و ارزش بازار آن را برای نخستین‌بار به نزدیکی ۴ تریلیون دلار رسانده است؛ زیرا وال‌استریت اکنون باور دارد گوگل می‌تواند موقعیت‌های مسلط خود در جست‌وجو، زیرساخت ابری و گوشی‌های هوشمند را برای ارائه قابلیت‌های جدید هوش مصنوعی به میلیاردها کاربر به‌کار گیرد.
کورای کاووکچواوغلو، معمار هوش مصنوعی گوگل و مدیر ارشد فناوری دیپ‌مایند، به فایننشال تایمز گفت:
«ما عملکرد خود را به‌طور قابل توجهی بهبود داده‌ایم» — به‌ویژه با آموزش مدل‌ها روی تراشه‌های اختصاصی خود گوگل.
او اضافه کرد: «توانایی ما در اتصال به این تعداد از مصرف‌کنندگان، مشتریان و شرکت‌ها، ناشی از همان رویکرد یکپارچه و کامل در سراسر پشته فناوری است.»
این پشته کامل شامل تراشه‌های اختصاصی پردازش تنسوری (TPU) است که به گوگل اجازه داد Gemini 3 را بدون نیاز به تراشه‌های گران‌قیمت انویدیا آموزش دهد. او گفت: «در این زمینه، رویکرد ما واقعاً منحصربه‌فرد است.»
مایکل ناتانسون، تحلیلگر شرکت MoffettNathanson، می‌گوید گوگل همیشه توانایی چنین جهشی را داشته و ارائه‌های کنفرانس I/O نشان داد که «آن‌ها واقعاً جای پای محصولی محکمی پیدا کرده‌اند».
او افزود: «اکنون فشار به‌طور قطع به سمت سم آلتمن و توانایی او برای کسب درآمد و مدیریت هم‌زمان این حجم از فعالیت‌ها منتقل شده است.»
پژوهشگران و کاربران هوش مصنوعی نیز سریعاً پیشرفت‌های گوگل را ستوده‌اند. مدل جدید در چندین شاخص کلیدی از GPT-5 بهتر عمل کرده است.
مارک بنیوف، مدیرعامل Salesforce، در شبکه X نوشت:
«واقعاً شگفت‌انگیز است. سه سال است هر روز ChatGPT استفاده می‌کنم. دو ساعت با Gemini 3 کار کردم؛ دیگر برنمی‌گردم. این جهش حیرت‌آور است… احساس می‌کنم دنیا دوباره تغییر کرد.»
اوپن‌ای‌آی در ظاهر از این رقابت استقبال کرده است. مارک چن، مدیر ارشد پژوهش این شرکت، می‌گوید: «ما همیشه از پیشرفت‌های این حوزه خوشحالیم — رقابت کل اکوسیستم را به جلو می‌برد.»
او افزود: «مدل‌های ما همچنان استاندارد عملکرد، قابلیت اطمینان و کارایی واقعی را تعیین می‌کنند و مدل‌های قدرتمندتر بیشتری عرضه خواهیم کرد.»
اما در داخل، کارکنان شرکت احساس می‌کنند برای رقابت با شرکت‌هایی که ده‌ها میلیارد دلار سرمایه‌گذاری می‌کنند، تحت فشار قرار دارند. یکی از افراد نزدیک به شرکت گفت: «مسیر رشد یک استارتاپ پرشتاب هرگز همیشه صعودی نیست.»
برخی متخصصان معتقدند اوپن‌ای‌آی در پیگیری رشد سریع، بیش از حد توسعه یافته است. این شرکت طی سال گذشته مجموعه‌ای وسیع از محصولات — از ابزارهای برنامه‌نویسی خودکار گرفته تا اپلیکیشن ویدیویی وایرال Sora — را با سرعت بالا منتشر کرده است.
یکی از سرمایه‌گذاران سیلیکون‌ولی می‌گوید: «اوپن‌ای‌آی بیش از حد پخش شده است. انجام همه این‌ها در یک سطح بالا غیرممکن است.»
این شرکت سان‌فرانسیسکویی متعهد شده طی هشت سال آینده ۱.۴ تریلیون دلار برای قدرت محاسباتی هزینه کند؛ توافق‌هایی عظیم با انویدیا، اوراکل، AMD و برادکام. این مبلغ بسیار بیشتر از فروش فعلی شرکت است و شرکای آن را مجبور کرده با استفاده از بدهی هزینه‌ها را تأمین مالی کنند.
سارا مایرز وِست از مؤسسه AI Now می‌گوید: «این یک ریسک فوق‌العاده عظیم برای هر شرکتی است.»
بزرگ‌ترین چالش اوپن‌ای‌آی یافتن جریان درآمدی پایدار و به‌اندازه کافی بزرگ برای پوشش این سرمایه‌گذاری عظیم است.
شرکت امیدوار است بتواند در سال‌های آینده صدها میلیون مشترک پولی برای ChatGPT جذب کند. اما برنامه کوتاه‌مدت آن برای کسب درآمد از طریق تبلیغات — که آلتمن اشاره کرده ممکن است با Sora دنبال شود — آن را وارد بازاری می‌کند که به‌شدت تحت سلطه متا و آلفابت است.
ChatGPT هنوز تأثیری در کاهش سلطه گوگل بر بازار تبلیغات نداشته و اوپن‌ای‌آی تازه شروع به اضافه کردن تبلیغات و ویژگی‌های خرید در چت‌بات خود کرده است.
در همین حال آنتروپیک — تأسیس‌شده در سال ۲۰۲۱ توسط کارکنان سابق اوپن‌ای‌آی — در حال جذب سرمایه جدیدی با ارزش‌گذاری بیش از ۳۰۰ میلیارد دلار است و یک کسب‌وکار شرکتی گسترده و روبه‌رشد ایجاد کرده است.
چت‌بات Claude شرکت آنتروپیک شاید به اندازه ChatGPT محبوبیت عمومی نداشته باشد، اما تمرکز بلندمدت شرکت بر «ایمنی هوش مصنوعی» باعث ایجاد محصولی قابل اعتمادتر برای شرکت‌ها شده و ابزارهای کدنویسی آن یکی از بهترین‌های بازار به‌شمار می‌آیند.
با وجود ۸۰۰ میلیون کاربر هفتگی، اوپن‌ای‌آی هنوز سهم بازار بسیار بزرگی در استفاده کلی از چت‌بات‌ها دارد؛ اما براساس داده‌های Similarweb، کاربران اکنون زمان بیشتری را صرف Gemini می‌کنند تا ChatGPT.
پس از عرضه Gemini 3، اپلیکیشن گوگل در رتبه‌بندی اپ‌استور آمریکا و بریتانیا صعود کرده است. با این حال، طبق داده‌های Sensor Tower، ChatGPT همچنان محبوب‌ترین اپلیکیشن هوش مصنوعی باقی مانده است.
اریک برینجولفسون، استاد مؤسسه هوش مصنوعی انسان‌محور استنفورد، معتقد است برای حذف اوپن‌ای‌آی بسیار زود است و مجموعه گسترده محصولات جدید شرکت می‌تواند مسیرهای درآمدی تازه‌ای ایجاد کند که توان پژوهشی اصلی آن را تقویت می‌کند.
او می‌گوید:
«همه این شرکت‌ها با فرصت‌های سودآور فراوان احاطه شده‌اند. برای چندین شرکت فضای کافی برای موفقیت عظیم وجود دارد، زیرا فرصت بسیار بزرگ است.»
