دنياي اقتصاد : بحران در بازار تراشه همچنان ادامه دارد؛ در آخرین اتفاق، ایالات‌متحده آمریکا دو شرکت بزرگ تولیدکننده تراشه را ملزم کرده است تا صادرات برخی از تراشه‌های پیشرفته خود را به چین متوقف کنند. مقامات آمریکا اعتقاد دارند که چین این تراشه‌ها را برای توسعه صنایع نظامی و اهداف خاص اطلاعاتی خود استفاده می‌کند. در حالی که با فروکش کردن موج شیوع کووید-۱۹، انتظار می‌رفت بخش بزرگی از چالش‌های مربوط به کمبود تراشه مرتفع شوند، اما تنش‌های اخیر چین و تایوان باعث شده است که نگرانی‌های فعالان بازار تراشه از آینده این صنعت جدی‌تر شود؛ هر چه باشد در حال حاضر بزرگ‌ترین تولیدکننده تراشه جهان یعنی تی‌اس‌ام‌سی (TSMC)، یک شرکت تایوانی است که تولید ۹۰ درصد از تراشه‌های پیشرفته در سطح جهان را به عهده دارد.
از طرفی درست در روزهای ابتدایی تنش‌ها میان چین و تایوان، سفر نانسی پلوسی، رئیس کنگره آمریکا به تایوان واکنش تند چین را به همراه داشت و متعاقب آن سهام بعضی شرکت‌های تولیدکننده تراشه سقوط قابل توجهی را تجربه کردند. در این میان ارزش سهام تی‌اس‌ام‌سی پس از سفر رئیس کنگره آمریکا تا ۴/ ۲ درصد کاهش یافت. در پی این اتفاقات بود که «مارک لیو»، رئیس هیات‌مدیره این شرکت در یک مصاحبه ویدئویی با سی‌ان‌ان، هشدار داد که در صورت وقوع جنگ بین تایوان و چین، این شرکت «غیرقابل استفاده» خواهد شد.
ممنوعیت صادرات تراشه‌های پیشرفته به چین
چندی پیش جو بایدن، رئیس‌جمهور آمریکا برای جلوگیری از ایجاد انحصار در بازار تراشه توسط چین، دستور اجرایی تخصیص بودجه‌ای به مبلغ ۷/ ۵۲ میلیارد دلار برای تولید تراشه‌ها و انجام تحقیقات در این زمینه را امضا کرد. هدف این لایحه آن بود که با تخصیص یارانه به تولید تراشه و گسترش تحقیقات علمی در این زمینه، کمبود جدی در این بخش از بین برود. با این حال به‌نظر می‌رسد آمریکا تنها تخصیص بودجه را کافی ندانسته و برنامه جدیدی را برای به دست گرفتن بازار تراشه در نظر گرفته است. حالا دو شرکت تولیدکننده تراشه آمریکایی یعنی انویدیا (Nvidia) و ایامدی (AMD) اعلام کرده‌اند که از سوی مقامات آمریکایی دستوری مبنی بر توقف صادرات تراشه‌های پیشرفته برای هوش مصنوعی به چین را دریافت کردند. در پی افشاگری این دو شرکت، شاخص اصلی سهام شرکت‌های تولیدکننده تراشه در ایالات متحده یعنی فیلادلفیا موسوم به اس‌او‌ایکس، کاهش ۳درصدی داشته است.
در همین راستا، شرکت تولیدکننده تراشه انویدیا اعلام کرد که از سوی مقامات ایالات متحده دستوری دریافت کرده است که به موجب آن، صادرات دو تراشه محاسباتی برتر A۱۰۰ و H۱۰۰ -که برای هوش مصنوعی استفاده می‌شوند- به چین متوقف شود. این اقدام علاوه بر پایان دادن به تجارت انویدیا با چین، می‌تواند فعالیت شرکت‌های چینی برای انجام کارهای پیشرفته مانند فناوری‌های تشخیص هویت را هم مختل کند. بر اساس گزارش رویترز، چنین اقدامی از سوی ایالات متحده علیه چین، تاثیر قابل‌توجهی بر ادامه فعالیت شرکت‌های تکنولوژی این کشور می‌گذارد. بنابر اعلام انویدیا، تراشه‌هایی که حالا صادرات‌شان ممنوع شده است، برای سرعت بخشیدن به فرآیند یادگیری ماشینی به کار می‌روند. بر اساس گزارش گاردین، شرکت انویدیا به نقل از مقامات ایالات متحده اعلام کرده است که قانون جدید این کشور برای جلوگیری از استفاده چین از تراشه‌های پیشرفته در صنایع و کاربردهای نظامی وضع شده است. انتشار این خبر باعث شد تا ارزش سهام انویدیا تا ۱۱ درصد سقوط کند. حتی شرکت رقیب کوچک‌تر آن یعنی ایامدی نیز از این جریان در امان نماند و ارزش سهام آن تقریبا ۶ درصدی کاهش یافت.
به این ترتیب درهفته گذشته حدود ۴۰میلیارد دلار از ارزش سهام انویدیا در بورس از بین رفت. ۳۰ شرکتی هم که شاخص نیمه‌رسانای فیلادلفیا موسوم به اس‌او‌ایکس را تشکیل می‌دهند، مجموعا حدود ۱۰۰ میلیارد دلار از ارزش خود را در بازار سهام از دست داده‌اند. به دنبال این سقوط، سرمایه‌گذاران بیش از ۱۱ میلیارد دلار سهام شرکت انویدیا را مبادله کردند و با بیشترین اقبال نسبت به هر سهم دیگری در وال‌استریت مواجه شد. محدود شدن صادرات دو تراشه محاسباتی برتر انویدیا در حوزه هوش مصنوعی موسوم به H۱۰۰ و A۱۰۰، می‌تواند فروش ۴۰۰ میلیون دلاری محصولات این شرکت در سه‌ماهه مالی پیش‌رو را تحت تاثیر قرار بدهد.
در پی این اتفاقات، یکی از سخنگویان شرکت AMD نیز به رویترز اعلام کرد که الزامات جدیدی مبنی بر توقف صادرات تراشه‌های هوش مصنوعی MI۲۵۰ خود به چین دریافت کرده است. اما او معتقد است که تراشه‌های گرافیکی MI۱۰۰ – که در بخش‌های گیمینگ و دیتاسنترها مورد استفاده قرار می‌گیرند- تحت تاثیر این موضوع قرار نخواهند گرفت. نماینده AMD همچنین اشاره کرده است که به نظر نمی‌رسد قوانین جدید تاثیر مادی بر تجارت آنها گذاشته باشد.
عزم آمریکا برای حضور پررنگ در بازار تراشه
با تشدید تنش میان چین و تایوان، شرکت اینتل و شرکت مدیریت دارایی بروکفیلد کانادا هم توافق کرده‌اند که به‌طور مشترک تا سقف ۳۰ میلیارد دلار روی ساخت کارخانه‌های تراشه‌سازی در آریزونا سرمایه‌گذاری کنند. بروکفیلد تا سقف ۱۵ میلیارد دلار برای تامین ۴۹ درصد از سهام پروژه مذکور سرمایه‌گذاری خواهد کرد، در حالی که اینتل مالکیت و کنترل عملیاتی هر دو کارخانه تولید تراشه‌های پیشرفته را در چندلر آریزونا حفظ خواهد کرد.
به‌طور کلی وزارت بازرگانی ایالات متحده درباره معیارهای جدید خود که مانع صادرات تراشه‌های هوش مصنوعی به چین می‌شوند، توضیح چندان دقیقی ارائه نکرده است، اما به‌نظر می‌رسد این وزارتخانه در حال بازنگری سیاست‌های مرتبط با چین است تا این‌چنین فناوری‌های پیشرفته‌ای را از دست کشوری دور نگه دارد که معتقد است از این تنش، تنها مقاصد سیاسی و نظامی خودش را دنبال می‌کند. سخنگوی وزارت بازرگانی ایالات متحده به رویترز گفت: «هر چند در حال حاضر در موقعیتی نیستیم که تغییرات سیاسی خاصی را اعمال کنیم، اما رویکردی جامع برای اجرای اقدامات لازم در ارتباط با فناوری‌ها، مصارف و کاربران نهایی داریم تا از امنیت ملی و منافع سیاست خارجی ایالات متحده محفاظت کنیم.»
بد نیست بدانید که تراشه‌های پیشرفته هوش مصنوعی جهت تشخیص تصویر و پردازش زبان طبیعی در برنامه‌های کاربردی به کار می‌روند؛ مانند برنامه‌هایی که به گوشی‌های هوشمند امکان پاسخگویی به پرسش‌ها را می‌دهند و عکس‌ها را برچسب‌گذاری می‌کنند. با این حال، نکته قابل‌توجه آن است که آنها علاوه بر مصارف فناوری، کاربردهای نظامی مانند بررسی تصاویر ماهواره‌ای پایگاه‌ها و فیلتر کردن ارتباطات دیجیتال برای جمع‌آوری اطلاعات را هم دارند. سازمان‌های چینی بدون داشتن تراشه‌های آمریکایی که تولیدات شرکت‌هایی مانند انویدیا و ایامدی هستند، قادر به انجام محاسبات پیشرفته نیستند. در واقع قوانین جدید آمریکا نشان‌دهنده تشدید فشار ایالات متحده بر فعالیت‌های پیشرفته و تکنولوژیک شرکت‌های چینی است؛ چرا که سرنوشت تایوان برای آمریکا اهمیت زیادی دارد. در واقع تایوان مهد تولید تراشه جهان است و حتی تراشه‌های طراحی شده در انویدیا و شرکت‌های بزرگ دیگر هم در این کشور تولید می‌شوند. البته این نخستین بار نیست که ایالات متحده چنین تحریم‌هایی را علیه شرکت‌های چینی اعمال می‌کند؛ در سال ۲۰۲۰ نیز دونالد ترامپ رئیس‌جمهور سابق آمریکا، قانونی را تصویب کرد که بر اساس آن تامین‌کنندگان از فروش بدون مجوز تراشه‌های ساخته شده با استفاده از فناوری ایالات متحده به شرکت چینی هوآوی، منع شدند.
