سرویس مخابرات- مدیران وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات در مدت بیش از چهار سال، صدها اظهار نظر درخصوص اپراتور سوم تلفن همراه ایران مطرح کردند و انواع زمانها را برای آغاز به کار این اپراتور وعده دادند، اما در نهایت حاصل این هم وعده هیچ نبود.
در میان مدیران وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات، پنج مدیر ارشد، بیش از 175 بار در این رابطه سخن گفته‌اند. زمان مشخص کرده‌اند و وعده داده‌اند، اما پس از گذشت چهار سال و اندی، هنوز تلکیف اپراتور سوم و برنده مزایده آن مشخص نشده است.
البته اظهار نظر در این رابطه، به مدیران ارشد وزارت ارتباطات حدود نمی‌شود و از سال 84 تاکنون، بسیاری از افرادی که صبح‌ها به سیدخندان می‌روند، حداقل یک بار دراین رابطه سخن گفته‌اند.
راهی برای اثبات
پیگیری اولین سخنان درخصوص اپراتور سوم، شاید در حوزه تخصصی دیرینه‌شناسان باشد، اما آشکارترین نشانه‌ها از زمانی آغاز شد که محمد سلیمانی از سفر روسیه به ایران آمد. رفیق شفیق محمود احمدی‌نژاد، در روز رای‌گیری انتخابات دور نهم ریاست جمهوری در مسکو بود، اما وقتی دوست دیرینه او توانست بر کرسی ریاست جمهوری تکیه زند، به تهران آمد تا در کار انتخاب وزرا و دستیاران یاری‌اش دهد. در رزوهای بعد سلیمانی خود به گزینه احمدی‌نژاد برای تصدی وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات تبدیل شد و هنگامی که این استاد دانشگاه دانست برای وزیر شدن بايد لابی کند، برنامه‌ای تهیه کرد که یکی از بندهای آن به تلفن همراه اختصاص داشت. سلیمانی در بخشی از این بند آورد “همچنین فعال نمودن اپراتور دوم براساس قوانن و مقررات و تامین انتظارات مجلس محترم شورای اسلامی و فراهم نمودن زمینه راه‌اندازی اپراتور سوم از دیگر فعالیت‌های این وزارت در دوره جدید خواهد بود”.
او با کم‌ترین زحمت، وزیر شد و توانست به سرعت مسئله اپراتور دوم تلفن همراه که در زمان احمد معتمدی پروانه‌اش صادرشده بود را به سرانجام رساند. مسئله‌ای که هم‌فکرانش در مجلس هفتم، برای دولت پیشین نگاشته بودند. حالا داستان اپراتور سوم بود که باید سلیمانی آن را به بهترین شکل ممکن می‌نگاشت تا نشان دهد تمامی سخنانی که درخصوص اسلاف خود می‌گوید، درست است.
در اولین رزوهای بهمن سال 84، وفا غفاریان که به تازگی از مجوعه صاایران جدا شده و خلعت معاونت پوشیده بود، در گفت و گویی از آغاز مطالعه و بررسی‌ها برای راه‌اندازی اپراتور سوم تلفن همراه ایران خبر داد. غفاریان که معاونت او یکی از شروط سلیمانی برای وزارت بود، کمتر از یک ماه بعد اعلام کرد برای راه‌اندازی اپراتور جدید، زمان زیادی در اختیار وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات است.
آخرین اظهار نظر در این رابطه را دومین رگولاتور ایران، معصوم فردیس، داشت که در روزهای آخر اسفند در جمع خبرنگاران اعلام کرد سازمان تنظیم مقررات، مطالعه برای این موضوع را از سال آینده آغاز خواهد کرد. ریاست فردیس بر رگولاتوری، دولت مستعجل بود و او نتانست ادامه این راه را بپیماید و جای خود را به محمود خسروی داد که از خیابان استاد نجات اللهی راهی خیابان شهید توپچی شد.
تنور گرم مي‌شود
در سال 85، رمضان‌علی صادق‌زاده، مرد پرمصاحبه کمیسیون صنایع و معادن مجلس، اعلام کرد وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات باید تا آذر ماه همان سال برای راه‌اندازی اپراتور سوم دست به کار شود و آذر ماه سال بعد تکلیف این اپراتور مشخص شود تا عقب‌افتادگی کشور بر سر اپراتور دوم جبران شود.
نهم اریبهشت همان سال، محمد سلیمانی در دیدار با همتای ترک خود از آغاز مطالعات برای راه اندازی اپراتور سوم تلفن همراه سخن گفت تا شاید بتواند د ترک‌ها را نرم کند و آن‌ها از موضوع شکایت ترکسل دست بردارند. تاریخ نشان داد سلیمانی در این هدف نیز شکست خورد و ترکسل نه برای مزایده اپراتور سوم آمد و نه دست از شکایت برداشت.
چند روز بعد، صادق‌زاده تاکید کرد اپراتور سوم باید ماهیتی کاملا خصوصی داشته باشد. هرچند او در این روزها نظر دیگری دارد و تلاش می‌کند از این خوان گسترده، سهمی نیز برای سازمان متبوع خود (سازمان گسترش و نوسازی صنایع ایران) به دست آورد.
دو روز بعد، غفاریان، آغاز مباحث اپراتور سوم را در همان زمان نیز “بسیار دیر” خواند و در آخرین روز اردیبهشت ماه اعلام کرد طرح مقدماتی مزایده اپراتور سوم، از سوی رگولاتوری به وزیر ارتباطات داده شده است.
یک روز پیشتر، سعید مهدیون که آن روزها معاون فنی رگولاتوری بود، در این رابطه گفته بود: “مطالعاتی كه در این باره آغاز كرده‌ایم، لزوما به معنای ورود اپراتور سوم نیست؛ بلكه بررسی ورود اپراتورهای دیگر به كشور است. مطالعات ما هم در حوزه فركانس و سرویس‌های ارزش افزوده انجام می‌شود”.
در روزهای بعد، مدیران وزارت ارتباطات، گاه گاهی در این رابطه سخن گفتند و بیشتر از انجام مطالعات خبر دادند.
21 تیر ماه سال 85، محمود خسروى در نخستین کنفرانس خبری خود در سمت رئیس سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی، اعلام کرد “مركز حقیقات مخابرات به سفارش سازمان مقررات و ارتباطات رادیویى كار مطالعاتى مربوط به ورود اپراتور سوم تلفن همراه را آغاز كرده و پس از مشخص شدن استراتژى كلى براى این موضوع امور اجرایى مربوط به برگزارى مناقصه و اعطاى پروانه به اپراتور سوم در شهریور ۷۸ آغاز خواهد شد”.
هشتم آذر ماه نیز محمد سلیمانی با این بهانه که باید در جلسه مربوط به اپراتور سوم تلفن همراه شرکت کند، حاضر به پاسخ‌گویی در برابر خبرنگاران نشد.
هزار وعده خوبان …
سال 86، سال آغاز تناقضات بود. در آخرین روز فروردین ماه آن سال کمال محامدپور- معاون آموزش و پژوهش و امور بین الملل وزارت ارتباطات- برای اولین بار در این رابطه سخن گفت و در سال‌های بعد این عدد یک را به 42 رساند. او که آن روزها سرپرست مرکز تحقیقات مخابرات ایران نیز بود، از تشکیل کارگروه مطالعاتی در این رابطه در مرکز تحقیقات خبر داد و ابراز امیدواری کرد گزارش این کارگروه، تا سه ماه بعد آماده شود. شاید این جملات را بتوان اولین وعده‌های محقق نشده در رابطه با اپراتور سوم تلفن همراه دانست.
میانه‌های خرداد همان سال، صمد مومن بالله- معاون پارلمانی وقت وزارت ICT- اعلام کرد 10 شرکت خارجي آماده حضور در مزایده اپراتور سوم هستند. تیر ماه نیز سلیمانی اعلام کرد اتصالات امارات و یک اپراتور بحرینی به دنبال حضور در بازار تلفن همراه ایران هستند. هیچ‌گاه از این شرکت بحرینی خبری در ایران منتشر نشد و سرنوشت اتصالات نیز چندان دل‌انگیز نبود.
سلیمانی نهم شهریور همان سال به‌عنوان سخنران پیش از خطبه‌های نماز جمعه شهر قم، از اپراتور سوم سخن گفت تا نشان دهد تا چه اندازه این موضوع برای او اهمیت دارد.
در میانه همین سال بود که مدیران وزارت ارتباطات، کم‌کم دانستند براساس پروانه‌ای که به اپراتور دوم تلفن همراه داده‌اند، اپراتور سوم نمی‌تواند پیش از مهر 87 کار خود را آغاز کند و بدين ترتیب دلیلی برای عجله وجود ندارد.
از شهریور ماه آن سال بود که محامدپور به صورت جدی وارد گود ماحبه در این رابطه شد و این روند را حتی پس از ترک پست معاونت ادامه داد. او مدام مصاحبه کرد و خبرهای امیدوارکننده داد. شرکت‌های اروپایی در راه تهران هستند، پایلوت نسل 3 توسط ZTE در مرکز تحقیقات پیاده‌سازی می‌شود، اسناد مزایده تا آخر مهر ماه آمده هستند و … بخشی از سخنان محامدپور را تشکیل دادند.
در ادامه سال، مدیران یک به یک وعده‌های جدید دادند. محمود خسروی از برگزاری مزایده در زمستان سال 86 خبر داد و سلیمانی گفت از شورای اقتصاد مجوز گرفته تا مزایده را هرچه سریع‌تر برگزار کند. جناب وزیر حتی در دیدار با دو اپراتور چینی (چاینا موبایل و یونی کام) از آن‌ها برای حضور در مزایده دعوت کرد.
آبان ماه بود که خوش‌بینی‌های اولیه کم کم رنگ باخت و محامدپور اعلام کرد برنده مزایده مرداد سال 87 مشخص خواهد شد. او در عین حال تاکید کرد پیشنهاد رگولاتوری برای مجری‌گری این مزایده را نپذیرفته و ترجیح می‌دهد تنها به عنوان مشاور پروژه و نویسنده متن پروانه ايفاي نقش کند.
به گفته حسین نوری که آن روزها در دبیرخانه کمیسیون تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی بود، از آذر ماه، این موضوع در کمیسیون مورد بحث قرار داشته است.
به مرور، زمان‌های مختلفی برای اعلام فراخوان این مزایده عظیم اعلام شد و در نهایت کار به آن‌جا رسید که شانزدهم بهمن ماه، سعید مهدیون که حالا از رگولاتوری به شرکت فناوری اطلاعات رفته بود، به شکل عجیبی به عنوان مجری برگزاری مزایده انتخاب شد.
در روزهای آخر سال، وزیر وعده داد طی 5 ماه آینده مزایده برگزار شود و محامدپور اعلام کرد اسناد مزایده در دولت تصویب شده است و بدین ترتیب اسل 86 با امیدهای فراوان پایان یافت.
صدا، دوربین، حرکت
سال 87 را می‌توان سال سبقت مدیران در مصاحبه دانست. به جز نفرات اصلی داستان، بسیاری از مدیران وزارتخانه حداقل برای یکبار هم که شده در این رابطه اظهار نظر کردند. عبدخضر کامرانی، سیدحسن هاشمی فشارکی، احمدپوررنگ‌نیا، داود زارعیان، محمدرضا فرنقی‌زاد، لطف الله سبوحی، علی نادی‌پور و بسیاری دیگر، وارد این رمان قطور شدند و نقش ایفا کردند. داستان آن‌چنان به اوج رسید که چندباری رگولاتوری و مهدیون اعلام کردند منابع دیگری غیر از آن‌ها معتبر نیستند، اما این تاثیری در روند ماجرا نداشت.
در ابتدای سال سلیمانی یک شورای راهبری برای برگزاری مزایده انتخاب کرد که کمال محامدپور، محمود خسروی، سعید مهدیون و لطف الله سبوحی اعضای آن بودند. شخص وزیر نیز رئیس شورا شد تا تجربه تلخ اپراتور دوم، تکرار نشود.
مهدیون در اولین و آخرین نشست خبری خود در سمت مجری مزایده، اعلام کرد هفته آخر اردیبهشت ماه، فراخوان مزایده منتشر خواهد شد و بیست و پنجم همان ماه، پروانه اپراتور سوم را از دست احمدی‌نژاد گرفت تا بعدها به برنده مزایده بدهد. او در ماه‌های بعد از این زمانها بسیار تعیین کرد و هیچ‌کدام محقق نشد تا در نهایت در میانه تابستان، حجب و حیای همیشگی را به کناری نهاد و در گفت و گو با عصر ارتباط تاکید کرد دیگر نمی‌تواند زمانی اعلام کند چون هرچه زمان داده، “رگولاتوری زده است زیرش.” این سخنان به مذاق خسروی خوش نیامد و تا مدتی مهدیون سخنی نگفت.
همین‌طور که همگان مصاحبه می‌کردند و زمان می‌دادند و مشتری‌های تاق و جفت معرفی می‌کردند، 16 شهریور ماه، فروش اسناد آغاز شد. ادامه این داستان تا روز 23 دی ما به تمدیدهای مکرر و مهلت دادن‌ها به خریداران و انتشار اخبار ضد و نقیض گذشت تا در نهایت، در این روز، کنسرسیوم تامین اتصالات به عنوان برنده مزایده اعلام شد. هرچند 21 روز قبل‌تر، خبر برنده شدن این کنسرسیوم به صورت غیر رسمی منتشر شده بود و به دلایل نامعلومی بین این دو خبر غیررسمی و رسمی 21 روز فاصله افتاد.
همه چیز گل و بلبل شد. سلیمانی وعده داد بهار سال آینده سیم‌کارت‌های اپراتور سوم با فناوری 3G در بازار خواهند بود و اتصالات گفت شبکه‌اش را زودتر از 9 ماه راه‌اندازی می‌کند. مذاکره بر سر جزییات در رگولاتوری آغاز شد ولی در همین حال گروهی هم معتقد بودند نباید به اپراتور کشوری که به سرزمین ایران چشم طمع دوخته، اجازه داد از بازار تلفن همراه ایران سودی نصیب خود کند. شاید به همین دلیل بود که وقتی سلیمانی در برنامه زنده تلویزیون حاضر شد، در برابر سئوالات متعدد مجری، نام کنسرسیوم برنده را بر زبان نیاورد و تنها به گفتن این نکته اکتفا کرد که برنده، فروردین سال 88 ضمانت‌نامه خود را پرداخت خواهد کرد.
تاریخ تکرار می‌شود
سال 88 با پیام نوروزی وزیر آغاز شد که برگزاری مزایده را جزو دستاوردهای خود قلمداد کرده بود. او در دیدار نوروزی با کارمندان وزارت ارتباطات نیز این موضوع را تکرار کرد. اما در همان حال که وزیر سرگرم مباهات به دست‌پخت خود بود، اخباری نگران کننده‌ای از بروز اختلاف شدید میان تامین تله کام و اتصالات منتشر می‌شد.
کنسرسیوم برنده بر اثر همین اختلافات، ضمانت‌نامه خود را پرداخت نکرد تا نوزدهم اردیبشت ماه سال 88، محمد سلیمانی رسما اعلام کند تامین اتصالات از جریان راه‌اندازی اپراتور سوم تلفن همراه ایران کنار گذاشته شده است. به اعتقاد محامدپور، به نتیجه نرسیدن این مزایده به دلیل “تاثیرپذیری وزاتخانه از فشارهای داخلی و خارجی” بود. البته او زمانی این نظرات خود را علنی کرد که از سمت معاونت وزارتخانه استعفا داده بود.
با کنار رفتن اتصالات، مذاکرات با کنسرسیوم‌های بعدی مانند ین ایران و عمان تل آغاز شد، اما وقتی همه این شرکت‌ها حاضر به تمکین از قیمت عجیب و غریب تامین اتصالات نشدند، رگولاتوری دست‌ها را به نشانه تسلیم بالا برد و کار را به دولت حواله داد.
در این میان، سلیمانی جای خود را به رضا تقی‌پور داد تا مزایده‌های بی‌نتیجه اپراتورها، میراث همه وزیران باشد.
تقی‌پور نیز مانند سلیمانی در برنامه‌هایی که به مجلس داد، از فعال نمودن و راه‌اندازی اپراتور سوم تلفن همراه سخن گفت و هنگامی که بدون هیچ مخالفی از مجلس خارج شد، وعده داد موضوع را تا پایان سال 88 جمع کند.
در این سال، علی مطهری، تنها مرد آشنا با ICT در مجلس شورای اسلامی، نیز وارد میدان شد و سخنانی مطرح کرد و راه حل‌هایی داد که به نظر می‌رسد چندان هم بلااستفاده نمانده‌اند.
تقی‌پور پس از چند سخن متناقض درخصوص تجدید مزایده، مذاکره با داخلی‌ها را ترجیح داد و مدام تکرار کرد تا پایان سال داستان تمام خواهد شد.
این روزها که کمتر از یک ماه مانده به پایان سال، تامین تله کام مانند لشکر پیروز به تقسیم غنایم سرگرم است و به دنبال شریک می‌گردد. در مقابل، رگولاتوری تاکید می‌کند هنوز هیچ چیز نهایی نشده و وزیر نیز به تکرار سخن خود مشغول است “پروانه تا پایان سال صادر می‌شود”.
منبع : عصر ارتباط
