نام نویسنده: دکتر يونس شکرخواه
وبلاگ کارگزار روابط عمومى – واژه هايى جذاب و پركشش ، كمى غريب و كمى آشنا ؛ « وب لاگ »، « رسانه هاى ديجيتالى » « نشريات الكترونيكى » ، روزنامه نگارى شخصى » ، « عصيان فردى »، «آينده اى نامعلوم يا معلوم براى نشريات نوشتارى » ، … اين ها همه با دكتر يونس شكرخواه ، استاد روزنامه نگارى مطرح شده است كه هم فضاى نشريات نوشتارى را خوب مى شناسد و هم درگير فضاى بى اتنهاى ابزارهاى مدرن ارتباطى است .
اين مقدمه اى است از مصاحبه ۳ صفحه اى « ارديبهشت » نشريه روزانه دهمين جشنواره مطبوعات با دكتر شكرخوه و اين هم بخشى از مصاحبه :
تعريف نشريه هاى الكترونيك
براى تعريف نشريه الكترونيك ، من فكر مى كنم سه اصطلاح را بايد بشناسيم تا بدانيم جاى نشريه الكترونيك كجاست . عده اى هستند كه نشريه الكترونيك را فقط به تبع خود نشريه تعريف مى كنند وچون مرزهايش را باساير نشريات نمى بينند . توقعاتى از نشريه الكترونيك دارند كه نشريه جوابگوى آنها نيست .
ما يك سرى نشريه نوشتارى وچاپى داريم كه اين ها با عنوان رسانه هاى چاپى (Printed media) معروفند . اين يك طبقه است . طبقه دوم نشريان الكترونيك هستند و در واقع مى شود گفت رسانه هاى الكترونيك (Electronic media ). تفاوتى كه رسانه هاى الكترونيك با رسانه هاى نوشتارى دارند اين است كه محتوا در رسانه نوشتارى خط است ومتن كه درقالب چاپ جلوه گر مى شود.
دررسانه الكترونيك ما دوباره محتوا داريم ، اما محتواى مان به جاى اين كه به صورت خط ومتن باشد ، آنالوگ است . اين طور به مسأله نگاه كنيد كه گفته هاى من مى تواند در نشريه نوشتارى به صورت خط ظاهربشود و در تلفن به صورت آنالوگ . دررسانه هاى الكترونيك در واقع جنس فيزيك محتواى ما تغيير مى كند .
رسانه الكترونيك راديو وتلويزيون است ، اما آن چيزى كه دراين جا رسانه الكترونيك مى نامند ، اين نوع رسانه نيست ، اين رسانه … ديجيتال است . دررسانه سايبر هم محتوا دوباره صفر ويك است ، اما اين رسانه قدرت واكنش دارد ؛ مى تواند براساس نياز مخاطب تغييرشكل بدهد ، تغيير سرويس بدهد ، تغيير محصول بدهد ، ولى رسانه هاى ديجيتالى نمى توانند اين كار را بكنند.
يك مثال ساده :
نشريه شما ، بولتن جشنواره ، مى تواند نشريه چاپى (Printed media ) اش همان بولتنى باشد كه بيرون مى آيد اما براى اين كه الكترونيكى بشود ، مى توانيد همين را به يك بولتن راديويى و تلويزيونى تبديل كنيد ، مى توانيد شكل ديجيتالى آن را در قالب يك CD ( ديسك فشرده ) ببينيد ، اما شكل سايبر همان بولتن را اگر درفضاى اينترنت بريزيد و آن چيزى را كه يك سايت سايبر طلب مى كند درباره اش اعمال كنيد ، همان بولتن جشنواه را در قالب يك رسانه سايبر خواهيد داشت .
تفاوت سايت و رسانه هاى سايبر
با طبقه بندى اى كه من انجام دادم، سايت يك رسانه ديجيتالى است. به دليل اين كه محتوايش «صفر ويك » است . من مثال مى زنم و ابايى هم ندارم از مثالم : روزنامه همشهرى ، روزنامه ياس نو و جام جم آن لاين كه خود من سردبيرش هستم . فرمتى كه روزنامه ياس نو روى سايت مى گذارد ، فرمت Pdf است فرمت تصويرى – اين فرمت در برابر مخاطب و برحسب نيازهايش نمى تواند هيچ واكنشى نشان بدهد . صفحه دو را مى توانيد روى دستگاه رايانه تان بارگذارى و نصب كنيد . دردستگاه خودتان ببينيد ، يا همان جا بازش كنيد و بخوانيد . آن صفحه دو را كه باز مى كنيد ، دقيقاً همان صفحه دو نشريه ياس نواست . يعنى رسانه چاپى است كه به رسانه ديجيتالى تبديل شده است .
و اما در روزنامه همشهرى شما با Pdf سروكار نداريد . يعنى با محيط ثابت و استاتيكى سروكار نداريد . محيط در روزنامه الكترونيك همشهرى از Pdf تبديل شده به HTML ، يعنى زبانى كه همشهرى به كار گرفته و فضايى كه همشهرى ديجيتالى در آن متولد مى شود ، مبتنى است بر زبان HTML اينجا هم شما همان محتواى رزنامه چاپى همشهرى را داريد . بدون يك كلمه كم يا زياد . منتها اينجا مزاياى زيادى دارد كه درمحيط Pdf به چشم نمى خورد. اما روزنامه همشهرى اينترنتى رسانه سايبر نيست .
مثلاً اگر خبر عراق ن روز را بخوانيد ، با خبر همان روز روزنامه يكى است . اما در فضاى سايبر حداقل توقعى كه از شما وجود دارد اين است كه آيا درهمان لحظه كه خبر امروز عراق را مى خوانم مى توانم خبرهاى مرتبط ديگر با عراق را در دسترس داشته باشم ؛ حتى اگر روزهاى قبل منتشر شده باشد ، يا اين كه قرار است روزهاى بعد بيايد اما ما پيش خبرش را داده ايم .
گام اول دريك رسانه سايبر ايجاد ارتباط و به تعبير اينترنتى ايجاد لينك (Link)بين داشته هاى همان نشريه است .
حالا به ميزانى كه قدرت واكنش اين سايت درفضاى HTML يا درفضاى XML (زبان (xml) در برابر مخاطب بالا برود ؛ به عبارت بهتر هرچه مخاطب مى خواهد به همان شكل ورد نظرش در برابرش ظاهر شود. شما به فضاى سايبر نزديكتر مى شويد.
الان اگر مثلاً به سايت رسانه سايبر پيشرفته وصل بشويد ، ممكن است خبرى بخوانيد از سازمان بهداشت جهانى كه مثلاً « در برابر سارس بايد مراقب باشيد .»
شما اگر اين خبر را مى خوانيد ساير خبرهاى مرتبط با سارس را هم به عنوان لينك هاى مرتبط در اختيار شما قرار مى دهد . همان جا مى توايند كليلك كنيد روى سازمان بهداشت جهانى و ببينيد اين سازمان چه گفته ، همان جا مى توانيد روى كلمه «سارس» كليك كنيد و ببينيد با اين كلمه مرجع به چه خبرهايى دست پيدا مى كنيد .
درشكل هاى پيشرفته رسانه سايبر مى توان فقط اطلاعاتى را كه مخاطب مى خواهد در اختيارش گذاشت . مثلاً مخاطب مى گويد : « من فقط خبرهاى ورزشى و اقتصادى را مى خواهم و هر وقت كه وارد سايت مى شوم خبرهاى ديگر را برايم نياور و رسانه پيشرفته سايبر مى تواند چنين كارى را انجام بدهد .
مؤلفه هاى سايبر بودن
يك نكته اساسى اين است كه برنامه ريزى اوليه بايد كاملاً ديناميك باشد . يعنى قابليت تغيير را برمبناى نوع سرويسى كه طرف مى خواهد داشته باشد . دومين نكته اين است كه برنامه ريزى ها حتماً در فضاى « نقطه نت » (net ) يك زبان جديد با قابليت بيشتر – شده باشد ، يعنى برمبناى فضاى اين زبان باشد . سومين نكته درباره سايبر بودن يك سايت را مى توان داشتن لينك هاى مرتبط در درون خودش ذكر كرد . چهارمين نكته ذكر نشانى پست الكترونيكى نويسندگان سايت است . پنجمين نكته داشتن نشانى پست الكترونيكى خبرنگاران و نويسندگان آزادى است كه با سايت همكارى دارند . ششمين نكته مولتى مديا ( چند رسانه اى ) بودن آن سايت است ؛ اين كه بتواند از تصوير و از صدا در جهت تبيين خبرهاى خودش استفاده بكند .
نكته ديگر داشتن فضاى بحث هاى تخصصى يا فروم ( گردهمايى و كنفرانس ) و داشتن فضاى چت (chat Room) است . معمارى مطالب و محتوا در درون سايت نيز بخشى از اين مسأله است . اين كه شما براى يك خبر پيشينه بدهيد ، پيش خبر بدهيد كه اينها بيشتر بحث هاى ژورناليسم سايبر اس . طبعاً سايت هاى سايبر محصول روزنامه نگارى پرقدرت سايبر هم هستند ، يعنى نوعى از روزنامه نگارى كه هرچه بيشتر نيازهاى مخاطبانش را بشناسد و بخواهد به جزئيات آن نيازها پاسخ بدهد ، پوسته ساخت سنتى را بشكند و به طرف يك سايت سايبر برود .
