نام نویسنده: سونيتا سراب پور
کمتر از 13 روز به دهمین دوره از انتخابات ریاست‌جمهوری باقی مانده است و در حالی که برنامه‌های مختلفی از سوی نامزدها در حوزههای متعدد اعلام شده، اما فقط دو نامزد برنامه‌های خود در عرصه فناوری اطلاعات را نیز اعلام کرده‌اند؛
مهدی کروبی و میرحسین موسوی دو برنامه در زمینه آی‌تی منتشر کرده‌اند. از میان دو نامزد دیگر محمود احمدی‌نژاد که طی چهارسال گذشته برنامه خود را به اجرا گذاشته و نتیجه آن قابل ارزیابی است، ولی محسن رضایی تاکنون در زمینه آی‌تی اظهارنظر یا برنامه‌ای منتشر نکرده است.
میرحسین:تغییر رویکرد فیلترینگ
میرحسین موسوی 9 اصل را در در زمینه توسعه فناوری اطلاعات اعلام کرده که مهم‌ترین آنها دسترسی رایگان آحاد مردم به اینترنت از طریق خطوط تلفن و ارائه خدمات اینترنت پرسرعت برای همه کاربران خانگی و غیرخانگی، تغییر رویکرد به مقوله فیلترینگ اینترنت به منظور تامین آزادی بیان و حفظ حریم شخصی افراد، توسعه شبکه‌های اجتماعی و نهضت وبلاگ‌نویسی است.
اما مهدی کروبی، دیگر کاندیدای ریاست‌جمهوری، سرفصل‌هایی همچون جذب و تربیت نیروی انسانی متخصص، احیا و بسط قوانین در حوزه آی‌تی، توسعه زیرساخت‌ها، حمایت و پشتیبانی از تولید محتوا،پیگیری اجرای سند راهبردی و تدوین نظام جامع در حوزه فناوری اطلاعات، فرهنگ‌سازی در حوزه اينترنت و اهمیت به فعالیت‌های بینارشته‌ای (interdisciplinary) را پیشنهاد کرده است.
به اعتقاد کارشناسان و فعالان حوزه فناوری اطلاعات و ارتباطات، هر چند باید توجه کاندیداهای این دوره از انتخابات، به حوزه آی‌تی را به فال نیک گرفت، اما همین دو نامزد نیز به نقد وضعیت موجود نپرداخته و نظری در مورد آن نداده‌اند.
عباس پورخصالیان، کارشناس در حوزه مخابرات در این خصوص می‌گوید: «هر دو کاندیدا اشاراتی به نقش فناوری اطلاعات در پیشرفت کشور داشته و برنامه‌هایی را نیز برای آن در نظر گرفته‌اند، اما هیچ کدام به طور جداگانه واکنشی در خصوص وضعیت فعلی صنعت آی‌تی نداشته‌اند و فقط به صورت کلی به کاربرد فناوری اطلاعات توجه کرده‌اند.» وی در ادامه در خصوص شباهت‌های برنامه‌های میان موسوی و کروبی هم اظهار می‌دارد: «کلی‌گویی برنامه مهدی کروبی در خصوص فناوری اطلاعات در مقایسه با میرحسین موسوی بیشتر است. منظور از کلی‌گویی هم یعنی اینکه برنامه‌های ایشان در این حوزه چندان ملموس نیست، اما برنامه‌های میرحسین موسوی کمی ملموس‌تر است. در نتیجه به نظر می‌رسد کسانی برای ایشان برنامه‌ریزی کرده‌اند که به این حوزه نزدیک‌تر و آشنایی بیشتری دارند.»
محمود‌رضاخادمی، ريیس کميسیون اینترنت سازمان نظام صنفی رایانه‌ای نیز به برنامه‌های این دو کاندیدا اشاره می‌کند و می‌افزاید: «در سرفصل‌های فناوری اطلاعاتی کروبی نقش بخش‌خصوصی در برنامه‌ها به صورت واضح تعیین نشده است، اما در برنامه‌های میرحسین موسوی به خوبی این نقش ترسیم شده و مرزبندی بین دولت و بخش‌خصوصی به طور شفاف مشخص شده است.»
احمدی‌نژاد:توسعه در کنار محدودیت
ارزیابی برنامه محمود احمدی‌نژاد در حوزه فناوری اطلاعات به دلیل آنکه چهار سال این برنامه در کشور پیاده شده، راحت‌تر است. محدود شدن اینترنت بالای 128 کیلوبیت برای کاربران، فیلترینگ سختگیرانه‌تر، عدم توسعه اینترنت پرسرعت، عدم حمایت از بخش خصوصی در رقابت با اپراتورهای دولتی، شکست مزایده اپراتور سوم، از جمله برنامه‌های به اجرا در آمده است. در این میان اجرای پروژه‌هایی مثل کارت سوخت هوشمند و توسعه کاربری‌های اینترنتی در حوزههای دانشگاهی (مانند ثبت‌نام و…) توسعه تلفن ثابت نیز در این میان قرار می‌گیرند.
پورخصالیان عملکرد دولت نهم در حوزه فناوری اطلاعات ر ا بسیار بد و ضعیف عنوان کرده و به این نکته اشاره می‌کند که در سال 84 و زمانی که برنامه تکفا به اتمام رسید، دولت نهم تلاشی برای ادامه پیدا کردن این پروژه نکرد و در واقع دغدغه‌ای نسبت به این طرح و بخش فاوا نشان نداد. به گفته این کارشناس، دغدغه این دولت تازه از سال سوم آغاز شد و آنها دست به ثبت نشانه‌های وبلاگ‌نویسان و سایت‌های اینترنتی زدند. پورخصالیان در ادامه تصریح می‌کند: «وزیر ارشاد در نمایشگاه‌هایی همچون کتاب یا مکان‌های فرهنگی، جوانان را برای معرفی اسلام به دیگر کشورها، ترغیب به استفاده از اینترنت می‌کرد. در واقع برخورد دولت نهم با فناوری اطلاعات برخورد ابزارگونه بود بدون اینکه به این نکته توجه داشته باشد که چیزی که باید در کشور پا بگیرد صنعت آی‌تی است.»
ابهامات و سوال‌های موجود
یکی از بخش‌هایی که در برنامه‌های کاندیداها مورد توجه واقع شده است بحث تغییر رویکرد به مقوله فیلترینگ در اینترنت به منظور تامین آزادی‌بیان و حفظ حریم شخصی افراد و ملاحظات فرهنگی و اجتماعی است. بحثی که این سوال را مطرح می‌کند که مگر ريیس‌جمهور با وجود نادی به نام شورای‌عالی انقلاب فرهنگی می‌تواند در این خصوص دخالتی داشته باشد یا رویکرد حاصل از فیلترینگ بیش از حد در کشور را تغییر دهد. اکثر کارشناسان بر این باور هستند که ريیس‌جمهور به عنوان یک مقام عالی‌رتبه در کشور و همچنین در جایگاه ريیس شورای عالی انقلاب فرهنگی می‌تواند در تمام امور این بخش دخالت موثر داشته باشد و با نظرات خود رویکرد حاصل از فیلترینگ را تغییر دهد.
یکی از موضوعاتی که در برنامه میرحسین موسوی دیده می‌شود توسعه اینترنت از طریق خطوط تلفن است. هرچند به طور واضح منظور از این نوع توسعه اینترنت مشخص نیست. آیا منظور توسعه خطوط دایال آپ است یا رائه اینترنت پرسرعت بر بستر خطوط فعلی. خادمی در این باره می‌گوید: «باید از همین امکاناتی هم که وجود دارد استفاده کرد و نمی‌توان و نباید آن را از بین برد. در حال حاضر در شهرهای کشور از جمله تهران بسیاری از کاربران نمی‌توانند به اینترنت پرسرعت دسترسی داشته باشند، بنابراین می‌توان با همین حداقل دسترسی آن هم با قیمت ارزان این افراد را از داشتن اینترنت محروم نکرد هر چند که باید برنامه‌ریزی روی اینترنت پرسرعت را گسترش داد، اما باید به این نکته هم توجه داشت که هنوز کشورهای پیشرفته هم از طریق تلفن به اینترنت اتصال پیدا می‌کنند و این روش به طور کامل منسوخ نشده است. با این تفاوت که اگر آنها از این طریق از اینترنت استفاده می‌کنند در مقابل کیفیت بهتری دریافت و قیمت پایین‌تری را پرداخت می‌کنند که این شرایط هم باید با برنامه‌ریزهایی که کاندیداها در نظر گرفته‌اند در کشور ما هم فراهم شود.»
برنامه و طرح‌های مورد غفلت
در بین برنامه‌هايي که دو کاندیدا به طور کلی از آن صحبت کرده‌اند جای برخی از طرح‌ها خالی مانده که به گفته کارشناسان مورد غفلت واقع شده است. به عنوان مثال رمضان‌علی صادق‌زاده، ريیس سابق کميسیون مخابرات مجلس و معاون صنایع پیشرفته سازمان گسترش و نوسازی صنایع ایران، به عدم اختصاص بودجه متمرکز به این بخش اشار می‌کند و می‌گوید: «با توجه به اصلاح الگو و چشم‌انداز 20ساله باید در برنامه پنجم توسعه بحث بودجه سنواتی گنجانده شود. در واقع در این دو برنامه بحثی از بودجه این بخش نشده است. در واقع بعد از اینکه طرح تکفا یک اجرا شد، حوزه آی‌تی بودجه متمرکزی نداشته و بودجه‌ها به صورت خرد شده در بین نهادهای مختلف این حوزه پخش شده است.»
مشخص نبودن مسوول آی‌سی‌تی در کشور یکی دیگر از نکاتی است که هیچ یک از دو کاندیدا به آن اشاره نکرده‌اند که به گفته کارشناسان، مشخص نبودن یک متولی ضعف اصلی برای کاندیداها محسوب می‌شود. خادمی با تصدیق این اظهارات می‌افزاید: «داشتن یک متولی فراخشی می‌تواند نقش مهمی را در کشور بازی کند، اما متاسفانه هیچ یک از کاندیداها به آن اشاره نکرده‌اند. در واقع در برنامه‌ای مشخص نشده که چه کسی سکان آی‌تی کشور را به دست خواهد گرفت.»
اما عدم برنامه خاص برای از بین بردن شکاف دیجیتالی، کاهش فاصله دیجیتالی، بیان شیوه دسترسی باکیفیت به اینترنت و… از جمله طرح‌های دیگری است که به اعتقاد کارشناسان مورد بی‌توجهی واقع شده است.
به‌رغم اینها با توجه به برنامه‌های دو نامزد فعلی به نظر می‌رسد رویکرد آنها نسبت به رویکرد دولت فعلی در توسعه و تقویت بخش خصوصی بیشتر مورد استقبال فعالان این حوزه واقع شود.
