جذابیت بازار رمزارزها برای ایرانیان

با تمام جذابیت های سرمایه گذاری در بازار رمزارزها، فعالیت ایرانیان در این بازارها با چالش های زیادی همراه است. علی رغم استقبال بی سابقه سرمایه گذاران ایرانی از این بازار، هنوز بسترهای قانونی مناسبی برای فعالیت در این بازارها وجود ندارد. در نتیجه فعالیت عمده پلتفرم های داخلی که خدمات مرتبط با این بازارها را ارائه می دهند، هنوز با ابهاماتی همراه است. در چنین شرایطی است که گاهی سرمایه گذاران ایرانی ناچار می شوند که به پلتفرم های خارجی فعال در این حوزه مانند بایننس مراجعه کنند؛ اما از آنجا که عمده این پلتفرم های خارجی هیچ مسئولیتی در قبال فعالیت و سرمایه کاربران ایرانی قبول نمی کنند، سرمایه تریدرهای ایرانی در معرض مسدود شدن و ریسک هایی از این دست قرار میگیرد. با تمام محدودیت هایی که  معامله رمزارز ها از طریق پلتفرم ها و صرافی های داخلی به همراه دارد، کارشناسان آن را گزینه مطمئن تری برای فعالیت در این بازار می دانند. آنها معتقدند چنانچه کاربران در انتخاب صرافی های ایرانی رمزارز به چند شاخص توجه کنند، می توانند سرمایه گذاری به مراتب کم ریسک تری را نسبت به فعالیت در صرافی های خارجی رمز داشته باشند. زیرا پشتیبانی فنی برای مبادله رمزارزها، بدون پشتوانه قانونی و حقوقی ارزش چندانی ندارد.

بسیاری از سیاستگذاران داخلی، عامل اصلی روانه َشدن سرمایه های ایرانیان به بازار رمزارزها را ریزش بورس تهران می دانند؛ درحالی که فعالان این بازار، معتقدند جذابیت های بسیار بازار رمزارزها دلیل چنین گرایشی بوده است. احسان قاضی زاده، از فعالان حوزه رمزارز در گفتگو با آی تی ایران می گوید: هر سرمایه گذاری به دنبال آن است که در مدتی معین، بتواند مقدار سود بیشتری کسب کند. در نتیجه فاکتورهایی مانند نبود دامنه نوسان در بازار رمزارزها و امکان معامله در 24 ساعت شبانه روز، شانس کسب سودهای قابل توجه در مدت زمان کوتاه را برای تریدرها بالا برده است. این درحالی است که در بازارهای دیگری که پیشتر در اختیار سرمایه گذاران داخل کشور بود (مانند بورس تهران)، محدودهای زمانی برای معامله و همچنین وجود سقف نوسان روزانه، این امکان را از سرمایه گذاران سلب کرده بود.

وی معتقد است ساختار غیرمتمرکز رمزارزها، باعث شده تا امکان دخالت گروه های خاص در این بازار به حداقل برسد و همین مصونیت بازار ارزهای دیجیتال از دستکاری، به دیگر جذابیت این بازار بدل شده است. قاضی زاده تاکید می کند ریزش بورس تهران، عاملی کلیدی در افزایش اقبال بی سابقه ایرانیان به بازار ارزهای دیجیتال نبوده است و شاید بتوان برای آن صرفا نقش تسریع کنندگی متصور بود. زیرا حتی در دوران رشد بورس نیز، ایرانیان بسیاری با وجود تمامی ابهامات معاملاتی در بازار رمزارزها، سرمایه خود را به خرید ارزهای دیجیتال تخصیص داده بودند و دید مثبتی نسبت به آینده ارزهای دیجیتال داشتند.

چالش انتخاب بستری امن برای سپردن سرمایه ها

با وجود آنکه سرمایه گذاری در حوزه هایی که خلاف قوانین و شرع کشور نباشد از حقوق بدیهی هر فرد است، کاربران ایرانی برای فعالیت در بازار رمزارز با چالش های بسیاری مواجهند. انتخاب هر دو نوع پلتفرم های ایرانی و خارجی برای معامله رمزارزها محدودیت هایی را برای ایرانیان به همراه دارد؛ اما از آنجا که نمی توان در مقابل خواسته جمعی برای فعالیت در این بازارها مقاومت کرد، می توان با انتخاب سنجیده یک پلتفرم، از ریسک آن کاست.

اکنون بیش از 300 صرافی داخلی برای مبادله رمزارزها در کشور وجود دارد. یکی از نکات قابل توجه درباره صرافی های داخلی آن است که تمامی آنها پلتفرمی اختصاصی برای خرید و فروش مستقیم رمزارزها را دارا نیستند. در صرافی هایی که تالار معاملاتی اختصاصی برای خرید فروش کاربران ندارند، معاملات به صورت واسطه ای بر روی یک پلتفرم خارجی انجام می شود و کاربران امکان واکنش لحظه ای به تغییرات قیمتی ارزهای دیجیتال را ندارند. متناسب با قیمت های جهانی ارزهای دیجیتال، قیمت لحظه ای دلار و کارمرد آن کارگزاری، قیمت معادل ریالی این ارزها بر روی وبسایت این صرافی ها نمایش داده می شود و کاربران بر اساس آن قیمتها می توانند سفارش خرید یا فروش دهند.

تریدینگ در صرافی های خارجی

صرافی های مانند کوینکس، بایننس و … را می توان از مشهورترین و بزرگترین صرافی های مبادله ارزهای دیجیتال در سراسر دنیا دانست. با آنکه به دلیل مدل های معاملاتی متنوع، ابزارهای معاملاتی پیشرفته، زیرساخت فنی قوی، ارائه طیف گسترده ای از ارزهای دیجیتال قابل معامله و داشتن عمق بازار، محبوبیت این صرافی ها به سرعت در جهان افزایش پیدا کرد، اما هنوز خرید و فروش ارزهای دیجیتال در آن برای ایرانیان چالش هایی جدی به همراه دارد. نه تنها بایننس و کوینکس، بلکه غریب به اتفاق تمامی صرافی های خارجی ارز دیجیتال، به دلیل تحریم های بین المللی، از ارائه خدمات به سرمایه گذاران ایرانی معذورند. با اینحال چنانچه هویت سرمایه گذار ایرانی به نحوی پنهان بماند، می تواند در این صرافی ها خرید و فروش کند. اما این صرافی ها هیچ مسئولیتی درقبال سرمایه اشخاصی که هویت ایرانی دارند قبول نمی کنند.

عموما کاربران ایرانی برای آنکه بتوانند از خدمات بایننس و دیگر پلتفرمهای خارجی خرید و فروش ارزهای دیجیتال استفاده کنند، باید از VPN استفاده کنند تا IP حقیقی آنها برای سایت سرویس دهنده قابل شناسایی نباشد.

عموما کاربران ایرانی برای آنکه بتوانند از خدمات بایننس و دیگر پلتفرمهای خارجی خرید و فروش ارزهای دیجیتال استفاده کنند، باید از VPN استفاده کنند تا IP حقیقی آنها برای سایت سرویس دهنده قابل شناسایی نباشد. چنانچه به هر دلیلی سرویس دهنده خارجی به هویت و ملیت واقعی سرمایه گذار پی ببرد، ادامه خدمت رسانی و امکان فعالیت وی در این پلتفرم ها متوقف شده و سرمایه وی در معرض ریسک مسدود شدن قرار می گیرد. با گشت و گذاری مختصر در توییتر، به کرات با کاربرانی مواجه می شوید که پولهایشان در برخی صرافی های خارجی بلوکه شده و در بازپس گیری پول های خود با مشکل مواجه شده اند و همین یکی از مهم ترین ریسک هایی است که سرمایه گذاری در صرافی های خارجی برای ایرانیان به همراه دارد.

بردیا احمدنیا، از دیگر فعالان بازار رمزارز در این باره به آی تی ایران می گوید: با توجه به آنکه در صرافی های خارجی رمزارز، امکان مخفی کردن هویت واقعی سرمایه گذاران وجود دارد، کاربران ایرانی در دریافت خدمات فنی محدودیتی نخواهند داشت. اما از آنجا که این صرافی ها امکان پشتیبانی قانونی و حقوقی از کاربران ایرانی را ندارند، کل سرمایه تریدر در معرض ریسک قرار  میگیرد. وی می افزاید: چنانچه به هردلیلی هویت این سرمایه گذاران فاش شود و یا مشکلی پیش آید که نیاز به اقدام از طریق هویت قانونی سرمایه گذار باشد، مشکل کاربران ایرانی آغاز می شود. این فعال بازار رمز ارز تاکید می کند: با وجود چنین ریسکی، اهمیت تمامی دیگر مزیت های یک صرافی خارجی، برای کاربر ایرانی رنگ می بازد و پیشنهاد می شود که تا حد امکان سرمایه گذاران از صرافی های خارجی استفاده نکنند.

تریدینگ در صرافی های داخلی

به دلیل نوظهور بودن پدیده ارزهای دیجیتال، هنوز در داخل کشور قوانین مشخصی برای این حوزه وجود ندارد و فعالیت پلتفرم های فعال داخلی، چندان نظام مند نشده است. طی ماه‌های اخیر بحث‌های مختلفی در محافل از بانک مرکزی گرفته تا مجلس درمورد قانونمند شدن معاملات در این فضا مطرح شده است اما به نظر می‌رسد همچنون سایر حوزه‌ها ابتدا فعالیت‌ها بر اساس نیاز مردم شکل گرفته و قانونگذار به خاطر عدم دوراندیشی هنوز قادر به گرفتن تصمیمی در این زمینه نیست از این رو هرازگاهی هم شاهد بروز گمانه‌زنی‌هایی مبنی بر مسدود شدن گروهی صرافی‌های دیجیتال داخلی شنیده شده که تاکنون چنین اتفاقی رخ نداده است.

با این حال به نظر می‌رسد حداقل در فضای معاملات داخلی نهادهای امنیتی و انتظامی  به رغم نبود قانون بر این فضا نظارت دارند.  یکی از مثالهایی که می توان در این باره ذکر کرد، چالش ایجاد شده برای کاربران صرافی کریپتولند بود؛ با وجود آنکه قانون چندانی برای رسیدگی به فعالیت شرکتهای این حوزه وجود ندارد، اما پس از ایجاد مشکل برای کاربران این صرافی، مقامات امنیتی و حاکمیتی به موقع به مساله ورود کردند و اکنون بازگرداندن پول های کاربران این صرافی که حدود یک ماه پیش بلوکه شده بود، در دستور کار قرار گرفته است. درحالی وقتی در سال 1396 مشکل مشابهی برای صرافی آمریکایی ارزهای دیجیتال بیترکس (Bittrex) ایجاد شد، هیچ یک از نهادهای قانونی کشور نتوانستند اقدامی کنند و سرمایه برخی از کاربران ایرانی که در این صرافی قرار داشت از دست رفت.

قاضی زاده در تشریح مزیت های صرافی های داخلی برای خرید و فروش بیت کوین و دیگر ارزهای دیجیتال می گوید: با وجود آنکه هنوز قانون سفت و سختی پشت فعالیت صرافی های داخلی رمزارز نیست، همین که مشخصات شرکت ارائه دهنده این خدمات، مدیران آن، محل دفاتر این شرکت مشخص است، مزیت بزرگی به حساب می آید و در صورت بروز مشکل، نهادهای قانونی می توانند برای احقاق حق کاربران اقدام کنند. درحالی که در صرافی های خارجی، امکان کوچکترین مداخله قانونی از سوی نهادهای داخلی وجود ندارد. وی می افزاید: چنانچه سرمایه گذاران در انتخاب صرافی داخلی به چند شاخص مهم اعم از هویت شرکت و مدیران آن، سیاست های معاملاتی و مکانیزم خرید و فروش در پلتفرم آنها دقت کنند، می تواند ریسک سرمایه گذاری در آنها را به حداقل برساند. این فعال حوزه رمز ارز معتقد است چنانچه در انتخاب صرافی دقت شود، خرید و فروش از طریق پلتفرم های داخلی، به مراتب ریسک کمتری نسبت به ترید کردن با پلتفرم ها و صرافی های خارجی دارد. وی تاکید می کند که این گفته به معنی آن نیست که هر پلتفرم داخلی امنیت کافی برای اعتماد و سپردن سرمایه را داراست. بلکه باید در انتخاب پلتفرم داخلی هم دقت زیادی به کار برد.

در حال حاضر صرافی های رمز ارز داخلی متعددی در در بازار داخلی وجود دارند صرافی‌هایی چون اکسکوینو، نوبیتکس، اکسیر، والکس و ارزجو از جمله صرافی‌های موجود در بازار ایران هستند که هر کدام قابلیت‌های مختلفی برای خرید یا نگهداری ارزهای دیجیتالی در اختیار کاربران می‌گذارند.

انتخاب بهترین صرافی داخلی برای خرید و فروش ارز دیجیتال

تا اینجا با تمامی مزایای و معایب ذکر شده برای صرافی های داخلی و خارجی خرید و فروش ارزهای دیجیتال، کارشناسان بر انتخاب صرافی داخلی برای خرید و فروش رمزارز اتفاق نظر دارند. آنها معتقدند با وجود تمامی ضعف ها و محدودیت های قانونی این حوزه در داخل کشور، هنوز صرافی های داخلی گزینه مطمئنی تری برای سرمایه های ایرانیان به حساب می آیند و ریسک مسدود شدن و از دست رفتن سرمایه های تخصیص یافته به ارزهای دیجیتال، در صرافی های داخلی به مراتب پایین تر است. آنها معتقدند چنانچه کاربران پیش از انتخاب پلتفرم و صرافی، چندین شاخص اصلی را بررسی کنند، می توانند بستر مناسبی برای خرید و فروش بیت کوین، اتریوم و دیگر ارزهای دیجیتال بیابند.

چنانچه کاربران پیش از اقدام به سرمایه گذاری و معامله در هر صرافی، از چندین کاربر آن پرس و جو کنند و یا موضوع را در شبکه های اجتماعی مطرح کنند، می توانند به دید نسبتا خوبی از وضعیت کیفی آن صرافی رمزارز دست یابند.

احسان قاضی زاده معتقد است: پیش از آنکه بتوان بهترین صرافی داخلی برای خرید و فروش رمز ارز را انتخاب کرد، کاربر باید رویکرد و هدف خود از فعالیت در بازار رمزارزها را مشخص کند. یعنی باید مشخص شود که مثلا قصد دارد در قیمت مشخصی برای خرید بیت کوین اقدام کند و سپس در قیمت مشخصی بفروشد؛ یا اینکه قصد دارد به صورت مکرر در ارزهای مختلف معامله کند و حضور فعالی در بازار داشته باشد. وی تاکید می کند، بسته به رویکرد سرمایه گذاری فرد، می توان شاخص های متفاوتی تعریف کرد، اما در هر دو حالت، شاخص های مشترکی وجود دارند که توجه به آنها بر هر سرمایه گذار در بازار رمز ارز واجب است. احمدنیا نیز با تاکید بر اهمیت وجود زیرساخت های فنی و تخصصی قوی در یک صرافی آنلاین، می افزاید: بدون شک کیفیت زیرساخت های فنی و نیروهای متخصص هر صرافی، بر کیفیت ارائه خدمات آن صرافی در خرید و فروش ارزهای دیجیتال تاثیر می گذارد. وی معتقد است چنانچه کاربران پیش از اقدام به سرمایه گذاری و معامله در هر صرافی، از چندین کاربر آن پرس و جو کنند و یا موضوع را در شبکه های اجتماعی مطرح کنند، می توانند به دید نسبتا خوبی از وضعیت کیفی آن صرافی رمزارز دست یابند.

شاخص های انتخاب درست یک صرافی داخلی رمز ارز

در برآیند صحبت هایی که کارشناسان مختلف با سایت آی تی ایران داشتند، به چند نکته کلیدی و مشترک اشاره کردند؛ آنها تاکید دارند که هر کاربری قبل از اقدام به سرمایه گذاری در صرافی رمز ارز، به این نکات دقت کند.

شفافیت هویتی

اولین نکته در انتخاب یک صرافی برای خرید و فروش ارزهای دیجیتال (فارغ از آنکه داخلی باشد یا خارجی)، توجه به شفافیت هویت یک شرکت است. اینکه هویتی حقیقی دارد یا حقوقی و این هویت توسط کدام نهادها تایید شده است. در مواجهه با یک صرافی معتبر، معمولا به سادگی می توان با مراجعه به وبسایت، از نام و مشخصات مدیران، بنیان گذاران و دست اندرکاران آن آگاه شد. دانش، تجربه و تخصص مدیران این شرکت می تواند مهر تاییدی بر اعتبار صرافی باشد. مورد دیگری که باید به آن توجه کرد آن است که موقعیت مکانی و دفاتر این صرافی در کجا قرار دارند و از چه طرقی می توان به آنها دسترسی داشت. تمامی اینها مواردی است که در صورتی که فعالیت صرافی با مشکل مواجه شود، می تواند از ریسک مساله کم کند.

داشتن پلتفرم اختصاصی و تالار معاملاتی

صرافی های آنلاینی که پلتفرم اختصاصی برای معامله دارند، می توانند کیفیت بهتری در معامله ارزهای دیجیتال ارائه دهند. از طرف دیگر، ریسک این نوع ترید نیز پایین تر است. هرچه واسطه کمتری وارد این روند معاملاتی شود، کیفیت بالاتر و ریسک پایین تری برای معامله از طریق آن پلتفرم فراهم می شود. صرافی هایی که پلتفرم اختصاصی ندارند، عموما از APIهای صرافی های خارجی مانند بایننس استفاده می کنند. از آنجا که تعداد قابل توجهی معامله از این طریق در آن صرافی خارجی انجام می شود و تمامی مبادلات صرافی های خارجی توسط نهادهایی مانند FBI چک می شوند، ریسک لو رفتن هویت ایرانی معامله گران به شدت بالا رفته و ممکن است تمامی پولهای آن صرافی داخلی که به صورت واسطه ای معامله می کرده مسدود و بلوکه شود. از طرف دیگر، سرعت عمل و صرفه معامله از طریق پلتفرم های اختصاصی صرافی های داخلی نیز بیش از صرافی های معمولی است.

صراحت در ذکر مدل درآمدی و بازارهای زمینه فعالیت

نکته بعدی آن است که باید در مجموعه مشخصات ارائه شده در این پلتفرم، صراحتا به مدل درآمدی آن اشاره شده باشد. ذکر تمامی کارمزدهای معاملاتی و سودی که نصیب پلتفرم می شود، ضروری است. در هنگام انتخاب پلتفرم و صرافی مبادله رمزارز باید دقت کرد که این صرافی متعهد به ارائه چه خدمات و سرویس هایی است، درچه بازارهایی فعالیت می کند و ادعاهای آنها تا چه اندازه قابل استنادند.

داشتن کیف پول های سرد و گرم

حملات فیشینگ، کلاهبرداری و هک را می توان از بدیهی ترین ریسک های موجود در هر بازار مالی دانست. فارغ از اینکه حساب شما در یک بانک معتبر باشد و یا یک صرافی داخلی رمزراز، چنانچه ملاحظات امنیتی رعایت نشوند، سرمایه شما در معرض آسیب و ریسک قرار میگیرد. اما به طور معمول، هرچه ابزارهای اختصاصی تری برای تایید هویت کاربران استفاده شود، این ریسک کاهش می یابد. کما اینکه با ورود رمزهای پویا به حسابهای بانکی، تعداد حملات فیشینگ کاهش قابل ملاحظه ای پیدا کرد. نوع کیف پول صرافی ها و روش ارائه خدمات پشتیبانی می تواند ریسک هک حساب ها و سرقت پولهای سرمایه گذاران را کاهش دهد. صرافی های معتبر عموما از دو نوع کیف پول سرد و گرم استفاده می کنند. حدود 90 درصد دارایی ها در کیف پولهای سرد نگهداری می شوند. از آنجا که این کیف پول ها امکان نفوذ و دستبرد را ندارند، امنیت دارایی سرمایه گذاران به شکل بهتری حفظ می شود.

روش ارائه خدمات پشتیبانی

یکی از مهم ترین شاخص هایی که هم می تواند کیفیت خدماتی یک صرافی آنلاین رمزارز را مشخص کند و هم ریسک حملات فیشینگ را کاهش دهد، مدلی است که آن کارگزاری برای ارائه خدمات پشتیبانی تعریف کرده است. بهترین روش برای ارائه خدمات پشتیبانی به کاربران چنین مدل کسب و کارهایی، ایجاد بسترهای گفتگوی موجود سایت این صرافی ها و سیستم تیکتینگ آن است. این سیستم ها باید به صورت 24 ساعته و در تمامی روزهای هفته امکان سرویس دهی به مشتریان را داشته باشند. از طرف دیگر، وجود نیروی پشتیبانی که دانش و تخصص کافی در زمینه مبادله رمزارزها را داشته باشد اهمیت بسزایی دارد.

متاسفانه برخی از صرافی ها از پیامرسان هایی مانند تلگرام، واتسپ و … برای ارائه خدمات پشتیبانی به کاربران استفاده می کنند. این پلتفرم ها نه تنها از امنیت کافی برای مبادله اطلاعات مالی سرمایه گذاران برخوردار نیستند، بلکه بستر مناسبی برای جعل هویت پرسنل پشتیبان شرکت و کلاهبرداری از کاربران را فراهم می کنند.

امکان معامله انواع ارزهای دیجیتال

بسیاری از صرافی های رمزراز در ایران تنها امکان خرید و فروش ارزهای دیجیتال معروفی مانند بیت کوین، اتریوم، ریپل و … ماکزیمم 12 رمزارز برتر را فراهم می کنند. با اینحال، برخی از صرافی های داخلی رمزارز در پلتفرم خود امکان خرید و فروش تمامی ارزهای دیجیتال را فراهم کرده اند. این امکان می تواند برای کاربران حرفه ای تر نکته مهمی به حساب آید. صرافی اکسکوینو یکی از مجموعه صرافی هایی است که امکان خرید و فروش تمامی ارزهای دیجیتال را از طریق سایت و اپلیکیشن خود فراهم کرده است.

جمع بندی

علی رغم آنکه هنوز حوزه ارزهای دیجیتال آنطور که باید در کشور قانونمند نشده، اما کارشناسان ریسک سرمایه گذاری از طریق صرافی های داخلی را به مراتب پایین تر از پلتفرم های خارجی می دانند و در مجموع این سرمایه گذاری را نسبت به اقدام از طریق پلتفرم های خارجی مانند بایننس معقول تر می دانند. فعالان حوزه رمز ارز معتقدند با وجود آنکه پلتفرم های داخلی هنوز توان ارائه امکاناتی به کاملی پلتفرم های خارجی را ندارند، اما با سرمایه هایی که طی یک سال اخیر روانه این مجموعه ها شده، به زودی شاهد تحولی اساسی در سرویس دهی پلتفرم های داخلی خواهیم بود.

از سوی دیگر همچنان باید منتظر بود تا نهادهای قانونی مانند مجلس، شورای عالی فضای مجازی و بانک مرکزی چارچوب فعالیت قانونی خرید و فروش رمزارز در ایران را فراهم کنند تا کاربران همانگونه که حداقل در مواجهه با کارگزاری‌های بورسی تکلیفشان با خرید و فروش سهم مشخص است واعتماد لازم برای خرید و فروش سهام را به این کارگزاری‌ها دارند در مواجهه با صرافی‌های رمزارزی که می‌خواهند به طور قانونی در ایران فعالیت کنند هم بدون نگرانی اقدام به معامله کنند.