تعلیق بی‌هشدار پلتفرم‌های مجوزدار طلا؛ پیامد نبود شفافیت مقرراتی
تکلیف کسب‌وکارهای دارای مجوز در فضای دیجیتال ایران چیست؟
با شروع جنگ ۱۲ روزه اخیر، درست در دومین روز از بحران، درگاه‌های پرداخت پلتفرم‌های معاملات آنلاین طلا بدون اطلاع‌رسانی قبلی و با دستور بانک مرکزی مسدود شد؛ تصمیمی ناگهانی که نه تنها بی‌اطلاعی فعالان این حوزه را در پی داشت، بلکه باعث توقف کامل فعالیت پلتفرم‌های قانونی و مجوزدار شد که سال‌هاست تحت نظارت رسمی فعالیت می‌کنند. مسدودسازی بدون صدور ابلاغیه یا حتی مشورت با صنف، فضای بی‌اعتمادی گسترده‌ای را در میان فعالان فناوری مالی و کسب‌وکارهای دیجیتال ایجاد کرد. این در حالی بود که پس از چند هفته، بازگشایی این درگاه‌ها نیز با شرط و شروطی همراه شد و برخی پلتفرم‌ها – از جمله یکی از بازیگران اصلی این حوزه – همچنان در انتظار اتصال مجدد هستند.
این وضعیت در حالی رخ داد که برخی از پلتفرم‌ها بعد از مدتی به چرخه پرداخت بازگشتند، اما نه همه. یکی از آن‌ها تا این لحظه همچنان در بلاتکلیفی به‌سر می‌برد و شرایط بازگشت به حالت عادی نیز با ابهام‌ها و شروط جدیدی مواجه شده است؛ شرایطی که برای کسب‌وکاری که از ابتدا تحت نظارت و با مجوز رسمی فعالیت کرده، می‌تواند آسیب‌زا و بی‌پاسخ باشد.
اعتبار مجوزها، چالش تصمیم‌گیری
طبق گزارش پلتفرم‌های معاملات آنلاین طلا همگی پیش از آغاز فعالیت، مسیر دریافت مجوزهای قانونی را طی کرده‌اند. اعطای این مجوزها از سوی نهادهای رسمی، به‌معنای پذیرش مسئولیت نظارت و ایجاد چارچوب‌های حمایتی برای فعالیت آنان است. اما وقتی بدون تغییر قانون یا صدور دستورالعمل مشخص، این کسب‌وکارها از مسیر فعالیت عادی خارج می‌شوند، این پرسش جدی مطرح می‌شود که آیا مجوزها در کشور، پشتوانه‌ی اجرایی و حقوقی لازم را دارند یا صرفاً نقش تشریفاتی پیدا کرده‌اند؟
از سوی دیگر، نبود هماهنگی میان نهادهای سیاست‌گذار، تنظیم‌گر و اجرایی باعث شده کسب‌وکارها در برخورد با تصمیم‌های کلان، بی‌اطلاع، بی‌پناه و نگران از تکرار تجربه‌های مشابه در آینده باشند.
تعلیق اعتماد در فضای دیجیتال
اقتصاد دیجیتال ایران، به‌ویژه در حوزه‌هایی مانند طلا، به سرمایه‌گذاری داخلی، زیرساخت بومی و اعتماد کاربران وابسته است. اقدامات ناگهانی بدون طی روندهای قانونی، به این اعتماد خدشه وارد می‌کند. نه‌فقط اعتماد کاربران، بلکه اعتماد سرمایه‌گذاران و حتی توسعه‌دهندگانی که زیرساختی داخلی ایجاد کرده‌اند، تحت تأثیر این تصمیم‌ها قرار می‌گیرد.
اینکه پلتفرمی حتی پس از گذشت چند هفته همچنان در انتظار بازگشایی درگاه بماند، در حالی‌که دیگر پلتفرم‌های مشابه فعالیت عادی خود را از سر گرفته‌اند، این تصور را تقویت می‌کند که در نبود فرآیندهای شفاف و پاسخ‌گو، تصمیم‌گیری‌ها ممکن است تحت‌تأثیر رویکردهای سلیقه‌ای یا غیرهمسان باشد.
روشن است که بازار حساس و پیچیده‌ای مانند معاملات آنلاین طلا نیازمند نظارت دقیق، چارچوب‌های مشخص و هماهنگی نهادی است. اما برای ایجاد این چارچوب، نمی‌توان مسیر قانونی و اعتمادآفرین را با تصمیم‌های ناگهانی و مبهم جایگزین کرد. گفت‌وگوی سازنده با بخش خصوصی، اطلاع‌رسانی شفاف، و تدوین مقررات مشخص، لازمه‌ی حکمرانی دیجیتال مؤثر است.
