تاریخ موسیقی ایران معاصر مانند قبل از دوران معاصر فراز و نشیب‌های زیادی را تجربه کرده است. اولین تغییر عظیم موسیقی در دوران قاجار توسط خاندان فراهانی ایجاد شد که به عنوان ردیف موسیقی دستگاهی شناخته می‌شود. موسیقی دوران معاصر ایران عمدتا بر مبنای دوره‌های سیاسی شکل گرفته و دچار تحول شده است. در دوره‌های پهلوی بیشتر سازهای سنتی و غربی به کار برده می‌شد و تقریبا می‌توان گفت نقطه اوج موسیقی معاصر در آن دوران رقم خورده است.
دوره معاصر موسیقی ایران شامل چه سال‌هایی است؟
موسیقی در تاریخ ایران نقش بسیار مهمی داشته است و از زمان قبل از حمله اعراب و حتی در دوران مادها نیز شکل خاصی از موسیقی در بین ایرانیان رواج داشته است. در طول تاریخ شکل موسیقی تغییرهای زیادی کرده است. به عنوان مثال می‌توان به دوران صفویه اشاره کرد که در آن به علت سرکوب‌های زیاد موسیقی مذهبی بیشتر به شکل تعزیه در بین مردم عامه رواج داشت.
دوران شکوفایی موسیقی در ایران را می‌توان به دوران معاصر اختصاص داد که با تلفیق موسیقی سنتی با موسیقی غربی دچار تغییرات زیادی شده است. بدون شک موسیقی دوران معاصر بیشتر از انتهای دوران قاجار آغاز شده و تا به حال ادامه یافته است.
دوره بندی تاریخ موسیقی در دوران معاصر
تاریخ موسیقی در دوران معاصر دوره‌های مختلفی دارد که به شرح همه آن‌ها می‌پردازیم:
دوره قاجار
در اوایل دوره قاجار به موسیقی چندان توجه زیادی نمی‌شد، اما با آغاز سلطنت ناصر الدین شاه موسیقی تا حدی مورد توجه قرار گرفت. تمامی موسیقی دانان بزرگ در این دوره با دربار همکاری می‌کردند و تا پایان دوران سلطنت او این پیوند همچنان برقرار بود. به محض به سلطنت رسیدن مظفرالدین شاه دیگر توجه چندانی به موسیقی نشد. این روند تا حدودی تا پایان دوران قاجار بر جامعه حکمفرما بود. از شاخص‌ترین تغییرات موسیقی می‌توان به ایجاد انجمن اخوت اشاره کرد که با اجرای موسیقی دانان در آن دسترسی مردم به موسیقی آسان‌تر شد.
دوره پهلوی اول
سلطنت ناصرالدین شاه برای بسیاری از موسیقی دانان معاصرنقطه عطف محسوب می‌شود، چرا که با به سلطنت رسیدن رضا شاه تواستند به اوج شهرت دست یابند. موسیقی در این دوره بیشتر شکل سنتی به خود گرفته بود و هنوز سازهای زیادی وارد ایران نشده بودند.
دوره پهلوی دوم
بیشترین تغییرات موسیقی ایران معاصر در این دوران و زمان سلطنت محمدرضا شاه پهلوی اتفاق افتاد. در دهه‌های ۳۰ و ۴۰ موسیقی پاپ وارد ایران شد و به سرعت در میان مردم به محبوبیت زیادی دست یافت. در این دوران با گسترش رادیو و تلویزیون موسیقی رنگ تازه‌ای به خود گرفت و حتی در این برهه زمانی اولین گروه‌های راک و پاپ نیز تشکیل شدند.
دوره انقلاب ۵۷
در اوایل انقلاب پس از دوره پهلوی قوانین محدود کننده‌ای برای موسیقی وضع شد به طوری که بیشتر موسیقی‌های انقلابی تولید و پخش می‌شد، اما در این دوره خوانندگان در خارج از کشور سعی کردند موسیقی را احیا کرده و آن را به دوران اوج خود بازگردانند. معمولا به این دوره، موسیقی لوس آنجلسی گفته می‌شود. در این دوره خوانندگان زن بیش از هر دوره‌ای محروم شدند و عملا از عرصه موسیقی و خوانندگی کنار رفتند.
دوران پس از انقلاب و حال حاضر
با گذشت چند سال از انقلاب، سخت گیری در مورد موسیقی کمتر شد و در این زمان موسیقی سنتی توانست جایگاه خود را در کشور به دست آورد. با این حال، همچنان سبک‌های دیگر موسیقی ممنوع بود. در دهه ۸۰ موسیقی زیرزمینی از محبوبیت بسیار زیادی برخوردار شد و سبک رپ در بین جوانان گسترش یافت. امروزه، با این که هنوز هم سخت گیری در مورد موسیقی وجود دارد، اما با وجود این، علاقه نسل جوان باعث شده است که روز به روز بر تعداد خوانندگان و موسیقی دانان افزوده شود.
نوگرایی در موسیقی‌های ایرانی به چه شکل اتفاق افتاده است؟
موسیقی سنتی ایرانی تا سال‌ها در میان عوام محبوب بود، اما با گذشت زمان و مراودت زیاد با کشورهای خارجی سبک‌ها و گونه جدیدی از موسیقی به کشور وارد شد که به آن نوگرایی گفته می‌شود. نوگرایی در موسیقی ایرانی معاصر به چند دسته تقسیم می‌شود که بدین شرح هستند:
- نوگرایی مبتنی بر سنت
- نوگرایی غرب گرا
- نوگرایی تلفیقی
از نمایندگان این جریان می‌توان به درویش خان و عارف قزوینی اشاره کرد. هنرمندانی که طرفدار این جریان هستند توانستند اولین کنسرت‌ها را در ایران اجرا کنند. در مورد این نوع موسیقی باید اشاره کرد که تا قبل از انقلاب مشروطه موسیقی دانان فقط می‌توانستند اجراهای خود را در محافل اشرافی و سلطنتی برگزار کنند. با گذشت زمان عوام نیز توانستند از این موسیقی برخوردار شوند. نوگرایی غرب گرا که به آن موسیقی بین المللی نیز گفته می‌شود توسط پرویز محمود و روبرت گرگوریان در ایران گسترش یافت.
اولین شعبه موزیک در این دوران به ریاست موسیو لومر تاسیس شد که همین امر سبب شد نت‌های موسیقی در ایران به زبان فرانسوی در بیایند. این نوگرایی نوازندگی به سبک اروپا را در ایران رونق بخشید و به همین اندازه موسیقی سنتی و ایرانی را کمرنگ کرد. نوگرایی سوم که امروزه نیز آن را شاهد هستیم از طریق تلفیق موسیقی ایرانی و غربی به وجود آمده است. کلنل وزیری بنیان این نوگرایی را ایجاد نمود. نسبت به این نوگرایی هجمه‌های زیادی وارد شد، تا آن که برخی از جوانان از جمله حسین علیزاده و پرویز مشکاتیان توانستند سنت‌های عملی موسیقی ایرانی را بیاموزند و موسیقی سنتی را احیا کنند.
مهم‌ترین چهره‌های موسیقی ایران معاصر
در دوران معاصر ایران موسیقی دان‌های بزرگی وجود دارند که هر کدام توانستند به نوبه خود خدمت بزرگی به این عرصه بکنند. برخی از این چهره‌های موسیقی عبارتند از:
- استاد محمدرضا لطفی
- استاد محمدرضا شجریان
- استاد کلنل یا علینقی وزیری
- استاد حسین تهرانی
سخن پایانی
موسیقی در تاریخ ایران از اهمیت زیادی برخوردار بوده است و بیشتر تغییرات و تحول خود را در دوران معاصر تجربه کرده است. با وجود استادهای بزرگی در این دوران، هم موسیقی سنتی و هم سبک‌های دیگر موسیقی مانند پاپ و رپ در بین مردم از محبوبیت زیادی برخوردار شده اند. با تغییراتی که موسیقی در این دوران تجربه کرده است، سازهای زیادی نیز ابداع شده است. همچنین از خارج از کشور سازهای مختلفی مانند کالیمبا، سازدهنی و… وارد ایران شده است. برای خرید سازهای مختلف می‌توانید از طریق سایت نواکده اقدام کنید. قیمت انواع کالیمبا در سایت موجود است و می‌توانید مدل مورد علاقه خود را انتخاب کنید.
