یک متخصص علوم اعصاب توضیح می‌دهد که بروز اشتباهات در پروسه یادگیری می‌تواند حافظه را تقویت کند.
چه بخواهیم یک زبان جدید یا یک ساز موسیقی جدید یاد بگیریم، «اشتباه کردن» برایمان ناخوشایند و اذیت کننده است، به خصوص در اوایل دوره آموزشی، که تجربه زیادی نداریم. اما برای اینکه بتوانیم سطح خود را در چنین قابلیت‌های ارتقا دهیم، باید خود را به چالش بکشیم و زحمت بیشتری بکشیم. در پروسه یادگیری، اشتباه کردن قطعا پدیده‌ای عادی محسوب می‌شود و در واقع می‌تواند به ما کمک کند تا بهتر یاد یاد بگیریم.
متخصصان نوروساینس و دانشمندان حوزه علوم کامپیوتری معتقدند که اشتباه کردن برای یادگیری بهتر، که به آن تکنیک«آموزش مبتنی بر خطا» گفته می‌شود، هم برای مردم و هم در کامپیوترهایی که قرار است چیز جدید یاد بگیرند، اهمیت دارد. آموزش مبتنی بر خطا، به خصوص برای دانش آموزانی که برای آزمون‌های مختلف درس می‌خوانند بسیار کارایی دارد.
بسیاری از دانش آموزان فکر می‌کنند که هنگام آماده شدن برای آزمون، بهتر است همه چیز را حفظ کنند. اما اگر دانش آموزان قبل از آزمون خود را امتحان کنند چه؟ اگر چه حفظ کردن جواب درست، راه حال بهتری به نظر می‌آید، اما در واقع «اشتباه کردن» و یادگیری از این طریق، به ماندن طولانی مدت اطلاعات در حافظه فرد کمک بیشتری می‌کند.
دو روانشناس به نام‌های هنری رودیگر و جف کارپیک علاقه‌مند شدند تا بدانند چطور آموزش مبتنی بر خطا می‌تواند به عنوان ابزاری برای یادگیری استفاده شود. بدین منظور چند دانش آموز را انتخاب کرده و از آنها خواستند تا تعدادی متن از کتاب آماده سازی آزمون تافل را مطالعه کنند. گروه دیگری نیز انتخاب شدند تا متن‌ها را صرفا چندین بار بخوانند و اطلاعات را حفظ کنند. اما گروه اول علاوه بر خواندن متن‌ها، خودآزمایی نیز انجام می‌دادند. در ابتدا، گروهی که متن را صرفا چندین بار خوانده بودند، عملکرد بهتری از خود نشان دادند. اما یک هفته بعد، گروهی که خودآزمایی انجام داده بودند، موفق شدند 60 درصد مطالب را به یاد بیاورند، درحالیکه گروه دیگر، 40 درصد مطالب را به یاد داشتند.
در آزمایشگاه Dynamic Memory Lab دانشگاه کلیفرنیا، محققان برای درک بهتر تاثیر تکنیک «آموزش مبتنی بر خطا» روی مغز، آزمایش‌هایی انجام داده‌اند. در این آزمایش‌ها از مدل‌های شبکه‌های عصبی استفاده شد تا فرآیندی را که در هیپوکمپوس رخ می‌دهد – ناحیه‌ای حیاتی از مغز که یادگیری سریع در آن قسمت پردازش می‌شود- بازسازی شود. نتایج این تحقیق در سال 2021 در PLOS Computational Biology منتشر شد که نشان می‌دهد مغز، اطلاعات را در پروسه آزمایش و خطا بهتر از حفظ کردن به خاطر می‌سپرد.
وقتی ما حافظه‌مان را به چالش می‌کشیم، نقاط اتصالی ضعیف‌تر مغز درگیر می‌شوند و این پروسه می‌تواند اتصالات هوشمند نورون‌های مغزی ما را محکم‌تر کرده و اتصالات ضعیف‌تر و ناکارآمدتر، شناسایی و حذف می‌شوند.
در آموزش مبتنی بر خطا هنگام خواندن یک متن درسی، به جای تکرار چندباره یک مطلب مشابه، می توانیم بفهمیم در کدام قسمت، حافظه ما کم می‌آورد و برای تصحیح آن، اطلاعات درست را ارائه وارد می‌کنیم. آموزش مبتنی بر خطا، صرفا زمانی درست عمل می‌کند که به اشتباهات خود واقف باشم تا آنها را درست کنیم و در واقع ایده اصلی «آموزش مبتنی بر خطا» این است که هدفمند، با چالش‌های یادگیری‌مان روبرو شویم، نه اینکه بدون هیچ هدف خاصی صرفا تقلا کنیم.
برای پروسه یادگیری، زمان بندی نیز اهمیت زیادی دارد. تحقیقات نشان می‌دهد با فاصله گذاری بین هر جلسه درس خواندن، مغز بیشتر درگیر شده و حافظه بهتر عمل می‌کند. به این تکنیک « تاثیر فاصله گذاری» اطلاق می‌شود.
برای بسیاری از ما پیش آمده که شب امتحان، مطالبی که هفته‌ها یادگیری آن زمان برده را به صورت فشرده بخوانیم. این روش در کوتاه مدت جواب می‌دهد اما همان اطلاعات شاید یک ماه دیگر به خاطر نماند. به جای اینکه ساعات طولانی و در یک نوبت، برای یادگیری مطالب اختصاص دهید، بهتر است در وعده‌های کوتاه تر و در طول چند روز، درس مذبور را مطالعه کنید. به این شیوه مغز ما، حافظه را در چند بخش مختلف به روز رسانی می کند که در نتیجه یادگیری را ارتقا می‌دهد.
منبع: وال استریت ژورنال
