جهان این روزها مسحور هوش مصنوعی و قابلیت‌های آن است و حتی به زعم برخی تحلیلگران، نتوانسته آنطور که باید و شاید، خود را با آن هماهنگ کند و با نوعی سردرگ‌می‌دست و پنجه نرم می‌کند.
در این میان، ChatGPT یکی از محبوب‌ترین ابزارهای هوش مصنوعی است که اخیرا در دسترس عموم قرار گرفته است. مدلی زبانی مبتنی بر هوش مصنوعی که توسط توسعه‌دهنده آن یعنی OpenAI، آموزش داده شده و با انبوهی از اطلاعات آنلاین تغذیه شده است.
با این اطلاعات، ChatGPT می‌تواند پاسخ‌های دقیق و نزدیک به پاسخ‌های انسان را برای بسیاری از سوالات ارائه دهد، در مورد موضوعات مختلف با کاربر به بحث و تبادل نظر بپردازد و حتی دست به قلم شود و در مورد موضوعات مختلف بنویسد.
با این پیش‌زمینه، تصور رباتی که روی سطح مریخ در حال گشت‌وگذار است و از ابزار ChatGPT و یا دیگر مدل‌های زبانی هوش مصنوعی مشابه نیز بهره می‌برد، کار سختی نخواهد بود.
ربات هوشمندی که می‌تواند مجموعه‌ای از دستگاه‌های عل‌می‌را با خود حمل و جابجا کند و قادر است هر آنچه را که ابزارهای عل‌می‌آن در نقاط مختلف مریخ پیدا می‌کنند، تجزیه و تحلیل کند. حتی شاید بتواند شواهدی از زندگی گذشته را روی این سیاره کشف کند.
سپس این داده‌ها را می‌توان بررسی، ارزیابی و به شکلی عل‌می‌گردآوری کرد و با کمک این ربات، می‌توان یک مقاله عل‌می‌را از این اطلاعات استخراج و برای نشریات معتبری همچون «ساینس» و یا «نیچر» ارسال کرد.
محقق شدن چنین قابلیت‌هایی در یک ربات قطعا می‌تواند برای آینده اکتشافات بشریت در مریخ و دیگر سیارات بسیار حائز اهمیت باشد. در همین رابطه، قصد داریم تا به چند نمونه از دیدگاه‌های کارشناسان درباره استفاده از ChatGPT و یا ابزارهای هوش مصنوعی در ربات‌های کاوشگر و اثربخشی آنها اشاره کنیم.
سرکان آزکان، از دانشگاه پورتموث بریتانیا می‌گوید: اگرچه شاید ChatGPT بتواند چنین کارهایی را انجام دهد، اما ممکن است اطلاعات گمراه‌کننده‌ای ارائه کند. به گفته وی، ChatGPT به طور 100 درصد دقیق نیست و مستعد «توهم» است.
آزکان می‌گوید ChatGPT زمانی که از قبل با حجم کافی اطلاعات برای تجزیه و تحلیل آموزش داده نشده، ن‌می‌تواند کار ارزشمندی ارائه دهد. وی افزود: من معتقدم که انسان‌ها هنوز هم می‌توانند بهتر از ChatGPT در این حوزه عمل کنند، حتی اگر کندتر باشند.
توصیه آزکان این است که از ChatGPT در مناطقی که ن‌می‌توانیم هیچ خطایی را بپذیریم، استفاده نکنیم.
استیو راف، استادیار دانشگاه زمین و اکتشافات فضایی دانشگاه آریزونا که بخش زیادی از فعالیت‌هایش در حوزه اکتشافات مریخ متمرکز است، می‌گوید: تردید دارم که هر هوش مصنوعی که بر روی مشاهدات موجود آموزش دیده باشد، بتواند برای تفسیر و تحلیل مشاهدات جدید بدون حضور انسان، اطلاعات قابل اعتمادی را ارائه دهد.
با این حال، راف معتقد است که هوش مصنوعی می‌تواند در در آینده برای عملیات‌های مریخ‌نوردها در حوزه‌هایی چون انتخاب اهداف برای مشاهده بدون حضور انسان و یا ناوبری مورد استفاده قرار گیرد.
ناتالی کابرول، مدیر مرکز تحقیقات کارل ساگان در مانتین ویو گفت: هوش مصنوعی ابزار قدرتمندی است و باید از آن برای حمایت از انسان‌ها در فعالیت‌هایشان استفاده شود. ما در واقع، هر روز این موضوع را در دستور کار داریم و نسخه‌های ارتقایافته ممکن است اوضاع را تغییر دهد و بهبود ببخشد.
با این حال، کابرول می‌گوید: ما موجوداتی خلاق هستیم، اما از اشتباهات خود درس می‌گیریم و این بخشی از تکامل ماست. حال با اجازه دادن به هوش مصنوعی برای ورود به این حوزه‌ها، در حال به هم زدن تکامل خود هستیم.
ای‌می‌ویلیامز، استادیار علوم زمین‌شناسی دانشگاه فلوریدا و کسی که سابقه مشارکت در ماموریت‌های کاوشگرهای استقامت و کنجکاوی ناسا را در کارنامه دارد، گفت: اولین باری که از ChatGPT استفاده کردم، از او پرسیدم: مریخ نوردان چه مولکول‌های آلی پیدا کردند؟ او این پاسخ را به من ارائه داد: Space.com
وی افزود این ربات، به محدودیت‌های خود نیز اشاره کرد و گفت که فقط می‌توانست به اطلاعات مربوط به سپتامبر 2021 برای پاسخ به این سوال دسترسی داشته باشد و آن را به عنوان نبود دانش علامتگذاری کرد.
او با تاکید بر اینکه شخصا یک متخصص هوش مصنوعی و یا یادگیری ماشینی نیست، افزود: نسل‌های آتی ChatGPT و هوش مصنوعی احتمالا می‌تواند داده‌های به‌روزتری را پوشش دهد و پاسخ‌ها را متناسب با جدیدترین نتایج عل‌می‌عرضه کند.
وی ادامه داد: من اینها را ابزارهایی می‌بینیم که همراه با انسان‌ها و نه به جای انسان‌ها، استفاده می‌شوند. همچنین با توجه به محدودیت‌هایی که در شبکه فضایی عمیق (Deep Space Network) ما وجود دارد، یافتن راهی برای آپلود دانش پایه برای چیزهای پیچیده‌ای همانند داده‌های موجود درباره مولکول‌های آلی و… در مریخ به طوری که هوش مصنوعی بتواند آن را پردازش کند، بسیار دشوار است.
ویلیایمز تحقیقات پیشرفته روی سیارات را به مثابه چیزی می‌بینید که نیازمند بازنگری، درون‌نگری و آینده‌نگری است. او می‌گوید ما با در نظر گرفتن مواردی که قبلا به آنها پرداخته ن‌می‌شد، مرزهای دانشی خود را توسعه می‌دهیم.
ویلیامز افزود: در حالی هوش مصنوعی و ChatGPT ابزارهای قدرتمندی هستند که می‌توانند به طور مثبت روند انتقال اطلاعات و اکتشافات جدید را تقویت کنند، اما نمی‌توان آن را جایگزین فرآیندهای انسان‌محور کرد.
