چگونه به شنونده بهتری تبدیل شویم؟

گرچه گوش دادن با کیفیت بالا، هنر و مهارت ویژه‌ای به حساب می‌آید، اما این توانایی اغلب در جامعه دست‌کم گرفته می‌شود. اینکه چقدر خوب و مکرر به حرف‌های دیگران گوش می‌دهید، نشان از پتانسیل بالای رهبری شما دارد. بررسی‌های اخیر نشان می‌دهد که شنوندگان خوب، تمایل دارند با بهره‌گیری از این هنرشان در محل کار عملکرد بهتری داشته باشند تا روابط معنادارتر و رضایت‌بخشی را تجربه کنند. از سوی دیگر، مردم نیز تمایل دارند بیشتر به افراد با گوش شنوا اعتماد کنند؛ چرا که آنها را افرادی کنجکاو، همدل و از نظر احساسی باهوش می‌بینند. مجله فست کمپانی (Fast Company) در گزارش جدید خود به بررسی عواملی پرداخته است که به ما کمک می‌کنند تا شنونده خوبی باشیم.

اهمیت گوش دادن را می‌توان با این واقعیت توضیح داد که گوش شنوا نادر است. در دنیای ما بیشتر مردم به خاطر آنکه در مرکز توجه باشند، شروع به صحبت می‌کنند؛ حتی زمانی که چیزی برای گفتن ندارند. «سوزان کین» نویسنده کتاب «سکوت، مخالف درون‌گرایی است» معتقد است که مردم هنوز به طور کامل در مورد فضایل گوش دادن متقاعد نشده‌اند. اما سوال اصلی این است که چگونه می‌توان شنونده بهتری شد؟ شاید بتوان گفت ساده‌ترین فرمول یا دستورالعمل آن، انجام سه مرحله زیر است:

1- ساکت شو

2- گوش کن

3- تکرار کن

تحقیقات علمی ‌نشان می‌دهد که اگر می‌خواهیم شنوندگان بهتری شویم، باید روی چهار عامل کلیدی برای گوش دادن با کیفیت بالا کار کنیم که عبارتند از: تمرکز، یکدلی، خویشتن‌داری و عکس‌العمل‌ها.

تمرکز: دلیل ساده‌ای که باعث می‌شود اکثر مردم حتی وقتی قصد تمرکز کردن دارند، با فرآیند گوش دادن به مشکل برخورد می‌کنند، این است که در جلب توجه خود شکست می‌خورند. از طرف دیگر، عواملی چون حواس‌پرتی، استرس، نگرانی‌ها و انجام هم‌زمان چندین کار، با داشتن گوشی شنوا تداخل دارند. برخلاف تصور عمومی، کارهایی را که نیاز به توجه فعال دارند، نمی‌توان همزمان انجام داد. ممکن است شما در حین شرکت در جلسات کاری شلوغ، هم‌زمان به انجام چند کار مشغول شوید، اما نباید آن را با گوش دادن یکسان بدانید. اگر شما به طور جدی قصد گوش دادن دارید، باید تمرکز کنید.

یکدلی: اکثریت مردم قادر به نشان دادن همدلی اولیه و توانایی نگریستن به مسائل از منظر شخصی دیگر هستند، اما همیشه هم در انجام این کار موفق نیستند. بیرون رفتن از زندان نفس و تلاش برای قرار دادن خود به جای دیگران، مهارت‌های شنیداری ما را به میزان قابل‌توجهی بهبود می‌بخشد. بدیهی است که وقتی به شخصی اهمیت بیشتری می‌دهید، از مهارت شنیداری خود بهتر استفاده می‌کنید. در واقع انسان‌ها می‌توانند حتی در غیاب احساسات نسبت به دیگران، همچنان باملاحظه رفتار کنند. اگر خواهان شخصیتی منعطف‌تر هستید، نمی‌توانید فقط به همدلی خود تکیه کنید؛ بلکه باید مهربانی و شفقت را نیز به کار بگیرید.

خویشتن‌داری: رفتار‌هایی که به شکل عجولانه و هیجانی در انسان پدیدار می‌شوند، تهدید بزرگی برای گوش دادن هستند. تا زمانی که نتوانید احساسات خود را – چه مثبت، چه منفی- کنترل کنید، خیلی زود وارد گفت‌وگو خواهید شد؛ بدون اینکه اجازه دهید افراد نظر خود را بیان کنند. به همین دلیل است که تمرکز حواس، عاملی ثابت برای گوش دادن است. صبر کردن تا پایان صحبت طرف مقابل و حتی شمردن دو یا سه ثانیه پس از اتمام صحبت‌های او، یک تمرین ساده برای تحت کنترل نگه داشتن احساسات و افکار شماست. حتی اگر احساس می‌کنید حق با شماست یا آنچه را که می‌شنوید دوست ندارید، منتظر بمانید تا طرف مقابل حرف خود را تمام کند؛ چرا که به احتمال زیاد برنده بحث خواهید شد. اما اگر به حرف‌های طرف مقابل اهمیت نمی‌دهید، پس انرژی خود را برای قطع کردن صحبت‌های آن‌ها هدر ندهید.

عکس‌العمل‌ها: حتی اگر توانستید سه عامل اول را انجام دهید، باز هم مهم است که به طرف مقابل بگویید که به آن گوش می‌دادید. به عبارت دیگر، آنچه شما می‌خواهید این است که به عنوان یک شنونده خوب شناخته شوید. بنابراین هنگامی ‌که نوبت صحبت کردن به شما رسید، دیدگاه طرف مقابل را در نظر بگیرید و به گفته‌های او اشاره کنید و در نهایت به روایت و استدلال‌های او واکنش نشان دهید. بسیاری از مردم تنها یاد گرفتند که منتظر نوبت خود بمانند تا طبق برنامه‌ریزی قبلی از سخنرانی طرف مقابل ایراد بگیرند، در حالی که تظاهر به  گوش دادن به حرف طرف مقابل می‌کردند. به طور خلاصه، سعی کنید شخص مقابل را در داستان خود بگنجانید و با گوش دادن به صحبت‌هایش، همدل و همراه او باشید.

در نهایت گوش دادن تفاوت عجیب و چندانی با مهارت‌های دیگری ندارد. برخی از افراد در این کار پتانسیل بیشتری نسبت به دیگران دارند، اما در نهایت همه باید تمرین کنند تا به شنونده بهتری تبدیل شوند. دریافت بازخورد از دیگران – افرادی که ما را در طول تماس‌ها، جلسات و بحث‌ها مشاهده می‌کنند- برای بهبودی شخصت انسان ضروری است؛ پس چه بهتر که آن را فرا گیریم.