کودکان تبلت به دست یا نوجوانانی که سرگرم بازی با تلفن‌های هوشمند خود هستند، اکنون در بیشتر مهمانی‌ها و محافل دوستانه حضور دارند. شمار بالایی از کودکان اطراف ما، ساعات زیادی از روز را با ابزارهای تکنولوژی سرگرم هستند و جای تعجبی نیست که طرز استفاده از بسیاری از بسترها و وسایل هوشمند را به والدین و بزرگسالان آموزش بدهند. در حال حاضر نسل‌های جوان‌تر با الگوریتم‌های هوش مصنوعی در حال رشد هستند، با این حال تأثیر هوش مصنوعی بر کودکان کمتر مورد توجه قرار می‌گیرد. در همین راستا، مجمع جهانی اقتصاد در گزارش خود نگاهی به عملکرد هوش مصنوعی در رشد کودکان داشته است.
گرچه هوش مصنوعی پتانسیل و ظرفیت بالایی برای تحصیل و سلامت کودکان دارد، اما برای حریم خصوصی و ایمنی آنها هم خطر جدی محسوب می‌شود. تصمیم‌گیرندگان و مبتکران فناوری باید در هنگام طراحی و توسعه سیستم‌های هوش مصنوعی، حقوق و رفاه کودکان را در اولویت کار خود قرار دهند. همانطور که نسل‌های جوان در تعامل با دستگاه‌های مجهز به هوش مصنوعی رشد می‌کنند، باید به تأثیر این فناوری بر کودکان، حقوق و رفاه آنها هم توجه بیشتری شود. در همین جهت باید برای ایجاد برنامه‌های درسی، دانش و مهارت‌های هوشمند نسل‌های آینده تلاش کرد. مطالعاتی که در سال ۲۰۱۹ توسط DataChildFutures انجام شد، نشان داد که در نیمی از خانواده‌های ایتالیایی شرکت‌کننده، ۴۰ درصد از اسباب‌بازی‌های فرزندان مجهز به اتصال به اینترنت و بلندگوهای مجهز به هوش مصنوعی بودند. تحقیقات جدیدتر حاکی از آن است که تا سال ۲۰۲۳ بیش از ۲۷۵ میلیون دستیار صوتی هوشمند مانند Amazon Echo یا Google Home در خانه‌های سراسر جهان نصب خواهند شد.
ابزارها و رویکردهای یادگیری مبتنی بر هوش مصنوعی اغلب به عنوان محرک‌های مهم نوآوری در بخش آموزش در نظر گرفته می‌شوند. هوش مصنوعی که اغلب به دلیل توانایی آن در بهبود کیفیت یادگیری و تدریس شناخته می‌شود، برای نظارت بر سطح دانش و عادات یادگیری دانش‌آموزان، مانند بازخوانی و اولویت‌بندی تکالیف، و در نهایت برای ارائه یک رویکرد شخصی به یادگیری استفاده می‌شود.
نرم‌افزار Knewton که یکی از نمونه‌های یادگیری مبتنی بر هوش مصنوعی است، شکاف‌های علمی را شناسایی کرده و محتوای آموزشی را مطابق با نیازهای کاربر تنظیم می‌کند. الگوریتم‌های این نرم‌افزار با اتکا به مترجم مایکروسافت، متون درسی را بلافاصله به ۶۰ زبان مختلف ارائه می‌کند. این نرم‌افزار کمک شایانی برای افزایش دسترسی به اطلاعات به ویژه برای دانش‌آموزانی که دارای اختلال شنوایی هستند، می‌کند.
با چنین پتانسیل گسترده‌ای برای استفاده در سیستم آموزشی، پیش‌بینی‌های Global Market Insights نشان می‌دهد که ارزش بازار هوش مصنوعی در حوزه آموزش تا سال ۲۰۲۷ به ۲۰ میلیارد دلار خواهد رسید. هوش مصنوعی علاوه بر آموزش کودکان، سلامت آنان را نیز ارتقا می‌دهد. در سال‌های اخیر، پیشرفت در تحقیقات در مورد نقش هوش مصنوعی در تشخیص زودهنگام اوتیسم، نشانه‌های افسردگی ناشی از گفتار کودکان و اختلالات ژنتیکی نادر خبرساز شده است. همچنین نمونه‌های رو به رشدی از استقرار هوش مصنوعی برای تضمین ایمنی کودکان همچون شناسایی سودجویان آنلاین و محتوای خشونت آمیز برای کودکان وجود دارد.
تا سال ۲۰۶۵، نزدیک به ۶۵ درصد از کودکان دبستانی امروزی در موقعیت‌هایی کار خواهند کرد که هنوز ایجاد نشده‌اند.
با وجود کاربردهای مثبت هوش مصنوعی، هنوز تردیدهای زیادی نسبت به این فناوری در مناطق خاصی وجود دارد. شک و تردید در استفاده گسترده از هوش مصنوعی در بحث‌های مربوط به حریم خصوصی و ایمنی کودکان نیز وجود دارد. اطلاعات کودکان از جمله داده‌های حساس و بیومتریک توسط دستگاه‌های هوشمند از جمله دستیاران مجازی و اسباب‌بازی‌های هوشمند، ضبط و پردازش می‌شود. اگر این اطلاعات در دست افراد اشتباهی قرار گیرند، می‌توانند ایمنی کودکان را به خطر بیندازند. به عنوان مثال، در سال ۲۰۱۷ خرس‌های عروسکی CloudPets به دلیل نقض داده‌ها، اطلاعات خصوصی از جمله عکس‌ها و ضبط شده بیش از دو میلیون پیام صوتی کودکان را فاش کرد و به دنبال آن این محصول از رده خارج شد.
از سوی دیگر نگرانی‌های جدی در مورد استفاده از داده‌های کودکان، مانند سوابق نوجوانان در سیستم‌های هوش مصنوعی، برای پیش‌بینی رفتار مجرمانه و تکرار جرم در آینده مطرح شده است. نمایندگان جامعه مدنی و فعالان هشدار دادند که درز این اطلاعات نه تنها تهدیدی برای حریم خصوصی است بلکه احتمال ایجاد تبعیض، جانبداری و رفتار ناعادلانه را بالا می‌برد.
بنا بر گزارش مجمع جهانی اقتصاد، برای اطمینان از اینکه هوش مصنوعی کودک‌محور است، تصمیم‌گیرندگان و مبتکران فناوری باید حقوق و رفاه کودکان را در هنگام طراحی و توسعه سیستم‌های هوش مصنوعی در اولویت قرار دهند. دو ارگان بین‌المللی، یونیسف و دفتر حقوق بشر سازمان ملل متحد، در این زمینه بسیار فعال بوده‌اند. یونیسف از نزدیک به عنوان بخشی از پروژه هوش مصنوعی خود برای کودکان با مجمع جهانی اقتصاد همکاری کرده تا راهنمایی‌های سیاستی در مورد هوش مصنوعی برای کودکان ارائه دهد. این همکاری شامل مجموعه‌ای از توصیه‌ها برای ایجاد سیاست‌ها و سیستم‌های هوش مصنوعی است. همچنین از حقوق کودکان برای حفظ حریم خصوصی و حفاظت از داده‌ها حمایت می‌کند. مجمع جهانی اقتصاد نیز به عنوان بخشی از ابتکار نسل جدید هوش مصنوعی و گفتگو در مورد استانداردهای جهانی برای کودکان و هوش مصنوعی، «جوایز اسباب‌بازی‌های هوشمند» را رهبری می‌کند تا فرصت‌های یادگیری اسباب‌بازی‌های هوشمند را به حداکثر و خطرات ناشی از ایمنی و کودکان را به حداقل برساند.
برآوردها حاکی از آن است که تا سال ۲۰۶۵، نزدیک به ۶۵ درصد از کودکان دبستانی امروزی در موقعیت‌هایی کار خواهند کرد که هنوز ایجاد نشده‌اند. از نظر عملی، هوش مصنوعی باید در برنامه‌های درسی مدارس گنجانده شود تا نسل‌های آینده را به مهارت‌های کدنویسی مجهز کرده و آموزش‌های کافی در باب هوش مصنوعی به آنها ارائه دهد. در عین حال، باید به کودکان آموزش داده شود که به طور جدی در مورد فناوری فکر کرده و نسبت به قضاوت خود در مورد تهدیدها و فرصت‌های مرتبط با آن آگاه باشند. چنین تلاش‌هایی باید برای همه کودکان اجرایی شود؛ بنابراین بایستی به دنبال راهی برای پل زدن شکاف سواد دیجیتالی بین کودکان کشورهای توسعه یافته و کشورهای توسعه نیافته باشیم.
در نهایت آنکه لازم است اقدامات جهانی بیشتری برای اطمینان از اینکه بهترین منافع کودکان در سیاست‌های ملی و بین‌المللی، طراحی و توسعه فناوری‌های هوش مصنوعی منعکس و اجرا شود. شکی نیست که هوش مصنوعی نحوه تعامل کودکان با محیط اطرافشان از جمله محیط یادگیری، بازی و رشد را تغییر خواهد داد. با این حال، این مسئولیت ماست که اطمینان حاصل کنیم که این تغییر به یک امکان ارزنده تبدیل می‌شود.
