در پروژه ملی ابر ایران که روز گذشته که به منظور تامین خدمات فضای ابری داخلی در قالب تفاهمنامه‌ای بین دولت و بخش خصوصی با سرمایه‌گذاری ٢ هزار و ۴٠٠ میلیارد تومانی امضا شد؛ پروژه‌هایی خصوصی چون آسیاتک، ابر آروان، فناپ، امید ژرف نگر و ابر زس در آن شرکت داشته و هدف از این همکاری را ارائه خدمات فضای ابری داخلی و بی‌نیاز کردن خدمات خارجی فضای ابری اعلام کردند.
این موضوع باعث واکنش منفی بسیاری از کاربران در شبکه‌های اجتماعی شد که ابرآروان در جهت این موضوع بیانیه‌ای منتشر کرده است. متن این بیانیه به صورت زیر است:
برای شفافیت باید هزاران کلمه نوشت، اما اتهام را می‌توان در یک جمله خلاصه کرد. پس به‌عنوان راه‌حلی بگذارید پیش از شرح کامل ماجرا، بار دیگر به اختصار موضع‌گیری صریح و شفاف داشته باشیم:
همان‌طور که بارها اعلام کرده‌ایم، اتفاق شومی به نام «اینترنت ملی!» یا هر نامی که به معنی قطع دسترسی مردم ایران به اینترنت بین‌الملل باشد خط قرمز ابر آروان است. ابر آروان یک ابر یکپارچه جهانی است و با هدف ایجاد زیرساخت برای سریع‌تر، امن‌تر و دردسترس‌تر کردن اطلاعات در سطح جهان فعالیت می‌کند، نه برای ایجاد هر نوع محدودیت.
پروژه‌ی ابر ایران برای آروان هیچ چیز، جز اضافه شدن ۵ دیتاسنتر در شهرهای تبریز، کرج، شیراز، اصفهان و اهواز به این ابر یکپارچه نیست.
ابر آروان مخالف هرگونه رانت، عدم شفافیت یا انتفاع ناعادلانه از منابع ملی است، همان‌طور که تا به حال با آن مقابله کرده‌ایم، باز هم تاکید می‌کنیم که در هیچ اتفاقی که نتیجه‌اش از بین رفتن شفافیت، ارزش‌ها و تعهدات‌مان باشد مشارکت نخواهیم داشت.
و اما درباره‌ی پروژه‌ی ابر ایران، اتهام رانت و شبکه ملی اطلاعات!
۱. شبکه ملی اطلاعات!
از منظر دولت تمام دیتاسنترهای کشور، شبکه‌ی IXP، تمام محتوای داخلی شامل محتوای سرگرمی، اپلیکیشن‌ها، بازی‌ها، فیلم و سریال و… ترافیک قریب به اتفاق تمام استارت‌آپ‌ها، همه و همه «شبکه ملی اطلاعات» نامیده می‌شود. پس این پروژه نیز مانند هر محتوای دیگری که در داخل کشور تولید، نگهداری یا توزیع می‌شود، جزوی از شبکه ملی اطلاعات است.
در بخشی از خبر انعقاد قرارداد این پروژه آمده است، ابر ایران در راستای «کاهش وابستگی به اینترنت بین‌الملل» است. از نظر ما «اینترنت» بدون هیچ پسوند و پیشوندی، یک شبکه ارتباطی جهانی است. کلمه‌ای که نباید اجازه دهیم مورد هرگونه باز تعریف قرار بگیرد. اما از نگاه فنی باید بدانید این جمله اشاره به افزایش نسبت ترافیک داخل ایران، به ترافیکی است که از کشورهای همسایه ترانزیت می‌شود. در واقع هر یک بایت محتوایی که داخل کشور تولید یا میزبانی شود، به معنای افزایش نسبت ترافیک داخل به ترافیک خارجی است. هر کشور، هر استان، یا شهر، و حتا هر تامین‌کننده‌ی اینترنت محلی تلاش می‌کند با میزبانی کردن و توزیع کردن محتوای بیش‌تر در داخل شبکه‌ی خود، از توازن ترافیکی به نفع کاربران نهایی و افزایش سرعت دسترسی آن‌ها به محتوا استفاده کند. بر این اساس، کاهش وابستگی به اینترنت بین‌المللی سبب بهبود این موازنه خواهد بود.
۲. چرا این پروژه به ابر آروان-فناپ داده شد
از سال ۱۳۹۶ رسول سراییان رییس وقت سازمان فناوری اطلاعات تلاش برای واگذاری دیتاسنترهای نیمه‌فعال و ورشکسته‌ی استانی دولت را آغاز کرد. با ریاست امیر ناظمی به سازمان فناوری اطلاعات، این پروژه نام تازه‌ای به نام «ابر ایران» گرفت؛ دیتاسنترها در دو منطقه تجمیع و مجدد مناقصات بسیار کم اقبال گذشته از سر گرفته شد. مناقصاتی که این‌بار با اقبال بسیار بیش‌تری روبه‌رو شدند.
در نتیجه‌ی چند بار برگزاری مناقصات مختلف و درنهایت یک ماراتن چند مرحله‌ای، کنسرسیوم ابر آروان-فناپ یکی از برندگان مناقصه‌ای شد که طی سال‌های گذشته در کشور اطلاع‌رسانی شده بود، تمام شرکت‌های فعال در این حوزه در آن مشارکت داشتند و می‌توانستند برنده‌ی آن باشند.
بیش از ۱۰ شرکت در مرحله اول مناقصه مشارکت داشتند که در پایان برای هر منطقه، ۳ شرکت با کسب امتیازات فنی وارد مرحله‌ی نهایی و پیشنهاد قیمت شدند. کنسرسیوم «ابر آروان-فناپ» برنده‌ی یک بخش از مناقصه و کنسرسیوم «آسیاتک-ژرف‌نگر و XaaS» برنده‌ی بخش دیگری از آن شدند.
۳. رانت چند هزار میلیاردی
بگذارید شفاف صحبت کنیم؛ دولتی که حتا نمی‌تواند بدهی‌های خودش به ابر آروان و سایر استارت‌آپ‌ها را به‌موقع پرداخت کند، توان سرمایه‌گذاری چند هزار میلیاردی در مناقصه‌ای ابری با حضور بخش خصوصی را دارد؟
مجموع سرمایه‌گذاری ابر آروان-فناپ در این دیتاسنترها در فاز اول ۱۵۰۰ میلیارد ریال است که در مجموع و تا پایان پروژه احتمالن به ۳۶۰۰ میلیارد ریال افزایش پیدا خواهد کرد. دقت داشته باشید، این اعداد سرمایه‌گذاری کنسرسیوم ابر آروان-فناپ در این پروژه است، نه سرمایه‌گذاری یا هدیه دولت!
کنسرسیوم ابر آروان-فناپ تضمین کرده‌اند با سرمایه‌گذاری و مشارکت در این پروژه در طول ۷ سال، حداقل ۳۲۸ میلیارد ریال سود به سازمان فناوری اطلاعات پرداخت خواهند کرد و در پایان ۷ سال دیتاسنترهای اورهال شده و تجهیز شده را به سازمان فناوری اطلاعات تحویل خواهند داد. هم‌چنین امکان تمدید برای ۷ سال دیگر پیش‌بینی شده است.
قطعن از نظر ابر آروان مشارکت در این پروژه موجب گسترده‌تر شدن زیرساخت‌های این شرکت و در نتیجه آن افزایش درآمد و سود اقتصادی بوده است، اما اگر شرکت دیگری متصور است براساس اسناد مناقصه سرمایه‌گذاری دولت (شامل ساختمان‌های دیتاسنترها و سخت‌افزارهایی از رده خارج، معرفی به صندوق نوآوری برای اخذ تسهیلات و تخفیف در ارتباطات از شرکت ارتباطات زیرساخت)، ارزش بالاتری دارد، قطعن آن شرکت می‌توانست برنده‌ی مناقصه باشد.
مجدد تاکید می‌کنیم برخلاف شرح پر ابهام اخبار مرتبط با این پروژه، دولت نه‌تنها هیچ سرمایه‌گذاری نقدی در طول این پروژه‌ها نخواهد داشت، بلکه سود مشارکت آن نیز از سوی برنده‌ی مناقصه ضمانت شده است.
در رابطه با تخفیف‌های شرکت ارتباطات زیرساخت در این پروژه هم، باید تمام مدیران عامل اپراتورهای همراه، شرکت‌های ارتباطات ثابت (FCP) و تولید‌کنندگان بزرگ محتوایی را شاهد گرفت که بارها در جلسات شرکت ارتباطات زیرساخت مشابه این پیشنهادها بدون نیاز به هیچ مناقصه‌ای، از سوی شرکت ارتباطات زیرساخت و به‌عنوان مشوق‌هایی برای تمرکززدایی از تهران اعلام شده است. این تخفیف‌ها به هیچ وجه شامل هزینه‌ی اینترنت نیست و فقط شامل هزینه‌ی انتقال VPLS بین دیتاسنترها، اتصال به شبکه‌ی IXP و موارد مشابه است.
اگر در طول سال‌های گذشته، برخلاف رویکرد غالب کشور، تلاش کرده‌ایم با صراحت و شفافیت حرف بزنیم، اگر خانه‌ای ساخته‌ایم که از دوردست‌ها هم درون آن دیده می‌شود، این درخواست کمک ما از شماست، که ما را ببینید و نقد کنید تا بتوانیم درست‌تر حرکت کنیم.
