همه چیز درباره پالانتیر،‌ شرکت مرموز دیتا و تحلیل داده

نام شرکت پالانتیر Palantir با نام سیاست و نهادهای جاسوسی و امنیتی و نظامی آمریکا گره خورده است. شرکتی که اکنون در دل صنعت تکنولوژی و سیلیکون ولی است در حد استارتاپهای بزرگ ارزشش را افزایش داده و در یکی از جنجالی‌ترین صنایع و شاید آینده‌دارترین آنها فعالیت می‌کند: صنعت داده. این شرکتی است که حالا به خصوص در جریان اتفاقاتی که در رابطه با بیماری کویید 19 در جهان رخ داده به موقعیتی رسیده که حتی قصد دارد به زودی وارد بورس شود. این برای این شرکت و اشخاص جنجالی پشت آن مانند پیتر تیل که مهمترین حامی ترامپ در انتخابات ریاست جمهوری در سیلیکون ولی بود یک موفقیت بزرگ است اما این موفقیت ممکن است برای بسیاری دیگر یک تهدید بزرگ باشد.

فرصت کرونا

در نخستین روزهای پیشرفت یبماری جهانگیر کووید 19 بسیاری از سیستمهای بهداشت کشورها همچنان متکی به تکنولوژی‌های ارتباطی قدیمی مانند ماشین فکس بوده‌اند. و این یعنی برای حجم عظیمی از داده‌ها که نیاز به پردازش دارند آمادگی نداشتند. همین باعث شد که دپارتمان سرویسهای بهداشتی و انسانی ایالات متحده (HHS) با قراردادی با یک شرکت خصوصی که رابطه خوبی با ترامپ هم دارد به دنبال رفع مشکلات داده‌ای خودش در این پاندمی باشد. نام این شرکت پالانتیر تکنولوژی است.

تخصص شرکت پالانتیر در جمع آوری دیتا و تحلیل دیتا برای نهادهای دولتی است. این شرکت هم اکنون حدود 1.5 میلیارد دلار فقط با نهادهای دولتی آمریکا قرارداد دارد که تازه‌ترین آنها نیروی هوایی و نیروی دریایی هستند. حالا با رشد تعداد مبتلایان کووید 19 و شکسته شدن رکورد مبتلایان روزانه پالانتیر به همراه یک شرکت خصوصی دیگر به اسم Teletracking به دنبال کمک به سازماندهی  اطلاعات در یک پلتفرم جدید وزارت بهداشت آمریکا به اسم HHS Protect است.

این دو شرکت در واقع جایگزین مرکز پیشگیری و کنترل بیماری‌های آمریکا (CDC) می‌شوند که قبلا این اطلاعات را در شبکه ملی مراقبت‌های بهداشتی وایمنی جمع آوری وذخیره می‌کردند اما دولت ترامپ حالا به بیمارستان‌ها ومراکز درمانی دستور داده دیگر اطلاعات خود را به این شبکه ندهند. به این ترتیب HHS Protect که مردم عادی دسترسی به اطلاعات آن ندارند به تنها منبع اطلاعات کووید 19 در امریکا تبدیل خواهد شد.

مرکز کنترل بیماری‌ها  ( که به طور مستقل اداره می‌شود ) از ابتدای شیوع ویروس کرونا با دولت ترامپ بر سر اطلاعات و نحوه عملکرد در مقابله با کرونا بحث وجدل داشته است حالا اما قطع کردن منبع آماری این مرکز عملا گرفتن سلاح آمار و اطلاعات از دست این مرکز است. از سوی دیگر اما این فرصتی برای شرکتهای خصوصی تحت قرارداد مثل پالانتیر است.

یک مقام وزارت بهداشت به نیویورک تایمز گفته است که CDC همچنان به آمارهای هفتگی بیمارستان‌ها دسترسی خواهد داشت با این حال به گفته او آمریکا به یک سیستم به لحظه ، جدید و سریع نیاز دارد تا بتواند ویروس کرونا را شکست دهد.

پالانتیر Palantir معمار این سیستم اطلاعاتی جدید است . مقر این شرکت در پائولو آلتو است جایی که شرکتهایی چون اپل و گوگل حضور دارند. 17 سال قبل شرکت را پیتر تیل پایه گذاری کرد که خود از سرمایه‌گذاران مشهور سیلیکون ولی است و همه او را با سرمایه‌گذاری روی پی پال و فیس‌بوک می‌شناسند. با این حال شرکت پالانتیر به شهرت دیگر غولهای سیلیکون ولی نیست هرچند از نظر ارزش مادی بسیار قابل توجه است. پالانتیر بخش عمده کارش را در سالیان گذشته با دولت و نهادهای دولتی گذرانده از جمله نهادهایی امنیتی و اطلاعاتی.

در طی سالهای اخیر گزارشهای متعددی درباره این شرکت نوشته شده اینکه تقریبا شرکت به هر نوع اطلاعاتی درباره اشخاص دسترسی دارد. گفته می‌شود داده‌های این شرکت در نهایت منجر به پیدا کردن بن لادن شد ( هرچند این ادعا هنوز به طور رسمی تایید نشده است ) و در عین حال شرکت به خاطر دادن اطلاعاتی از خا نواده‌های مهاجر به آمریکا به دولت این کشور که منجر به جداسازی آنها شده نیز مورد انتقاد زیادی قرار گرفت.

حالا این استارتاپی که در زمینه دیتا به غول بزرگ جاسوسی تبدیل شده میخواهد وارد بورس شود.

ارباب حلقه‌ها بر اساس راهکارهای یازدهم سپتامبر

پالانتیر در سال 2003 توسط بنیانگذار پی پال ، پیتر تیل و با همراهی  Joe Lonsdale ، Stephen Cohen ، Nathan Gettings و الکس کارپ Alex Karp راه‌اندازی شد که این آخری هم اکنون مدیرعامل شرکت است. کارپ دانش آموخته حقوق و دکترا در زمین تئوری اجتماعی نئوکلاسیک است.

نام شرکت از رمان نویسنده انگلیسی J.R.R. Tolkein  گرفته شده ، که “palantíri,”  نام داشت. که گوی‌های جادویی در آن وجود داشت که صاحبان آنها قادر به دیدن هر چیزی در جهان در هر زمان بودند. نام شرکت حالا کاملا با فعالیت آن همخوان است به طوری که شرکت روی توسعه نرم‌افزار و تحلیل داده‌های عظیمی کار کرده ولی مهمترین کار شرکت در این زمینه ایجاد ارتباط بین این داده‌هاست.

بعد از یازدهم سپتامبر شرکت از ابزاری رونمایی کرد که قادر به شناسایی و متوقف کردند هواپیما رباها و پیش‌بینی و جلوگیری از بروز اتفاقات مشابه در آینده بود. در سال 2011 بلومبرگ این ابزار را برای نهادهای جاسوسی آمریکا و برای جنگ با تروریسم یک ابزار ضروری خواند. این مجله نوشت : « پالانتیر توانست مشکل امنیتی یازدهم سپتامبر را حل کند»

در حقیقت CIA  هم یکی از نخستین سرمایه‌گذاران شرکت پالانتیر است و از طریق بازوی سرمایه‌گذاری جسورانه خود In-Q-Tel ( بله CIA هم یک بازوی سرمایه‌گذاری جسورانه دارد ) در این شرکت سرمایه‌گذاری کرد.

به نوشته فوربس برای سالها In-Q-Tel تنها مشتری شرکت پالانتیر بود تا این شرکت بتواند تکنولوژی خود را توسعه دهد. در سال 2010 اما بسیاری از آژانسهای دولتی و همچنین شرکتهای خصوصی از مشتریان شرکت بودند. در آن سال ارزش شرکت چیزی بالغ بر 1 میلیارد دلار بود اما در سال 2015 ارزش این شرکت خاموش چیزی بالغ بر 20 میلیارد دلار برآورد می‌شود.

سام بیدل که سالهاست درباره پالانتیر می‌نویسد می‌گوید: پالانتیر خودش را در کنار غولهای سیلیکون ولی مثل اوبر، توییتر یا نتفلیکس نمی‌بیند اما در عوض خود را  همپای Raytheon ، لاکهید مارتین و Booz Allen می‌داند. به گفته او پالانتیر میخواهد خود را یک شرکت مورد وثوق بخش دفاعی و امنیتی بداند نه یک تک شاخ سیلیکون ولی.

پالانتیر هم اکنون 2500 نفر کارمند دارد که بسیاری از آنها مهندسانی هستند که هستد که روی توسعه نرم‌افزار برای جمع آوری داده و تحلیل آن کار می‌کنند و این ابزارها را برای مشتریان شرکت بهینه و منطبق می‌کنند. فضای داخلی شرکت از روی عکسهایی که از داخل آن گرفته شده بیشتر شبیه گوگل است تا لاکهید مارتین . کارمندان شرکت را Palantirians می‌نامند.

مجله بلومبرگ در مقاله خود در سال 2011 تصویری خیالی از قابلیتهای یکی از نرم‌افزارهای این شرکت ارایه داد جایی که یک تروریسم ردی از اطلاعات خودش را درسراسر فلوریدا به جا می‌گذارد از جمله بلیت هواپیما، اجاره آپارتمان، تماس های تلفنی با سوریه و دوربین امنیتی پارک والت دیزنی. به طور جداگانه این جزییات اهمیت چندانی ندارند اما نرم افزار پالانتیر قادر به شناسایی و کنار هم قراردادن آنها و ارتباط دادن آنها با هم است. در این مورد اقداماتی که به خودی خود بی ضرر هستند در کنار هم ممکن است یک نقشه برای یک حمله تروریستی به حساب آیند و CIA میتواند با شناسایی آنها آن را قبل از وقوع متوقف کند.

این یک نقشه خیالی بود اما پالانتیر توانسته با شناسایی بسیاری از تهدیدها برای مشتریانش صدها میلیون دلار درآمد کسب کند. از جمله شناسایی جاسوسان چینی روی کامپیوتر دلایی لاما، بمب گذاران انتحاری پاکستان و …

مشتریان پالانتیر حالا از مرکز کنترل بیماری‌های آمریکا گرفته تا دپارتمانهای پلیس در سراسر آمریکا، موسسه مالی JPMorgan و هوملند هستند. قدرت پالانتیر آنقدر زیاد است که حتی یکبار در سال 2016 وقتی ارتش آمریکا میخواست ابزاری مشابه نرم افزار این شرکت را خودش راه‌اندازی کند پالانتیر از ارتش شکایت کرد و در نهایت پالانتیر برنده شد و یک قرارداد 800 میلیون دلاری را از ارتش نصیب خود کرد!

به رغم چنین قراردادها و چنین ارزشی شرکت هنوز سودده نیست.

یک دولت وحشتناک

کار پالانتیر با دولت عموما مخفیانه است به همین دلیل مدل کاری این شرکت مرموز به نظر می رسد. بلومبرگ یک بار در یک مقاله نوشت « پالانتیر همه چیز را درباره شما می‌داند! » در کتاب تخریب دموکراسی نوشته Robert Scheer این شرکت یک دولت وحشتناک قلمداد شده که بسیاری از دیتاهای کاربران را جمع آوری میکند.

جرمی دی اسکات کنسول ارشد مرکز حفظ اطلاعات الکترونیکی اشخاص می‌گوید: نرم‌افزار دیتاماینینگ این شرکت از مجموعه عظیمی از اطلاعات شخصی که توسط دولت فدرال نگهداری می‌شوند استفاده می‌کند و این روی زندگی افراد تاثیر می‌گذارد. اسکات که پیش از این نیروی ویژه گمرک و مهاجرت (ICE) را به خاطر همکاری با پالانتیر مورد شکایت قرار داده و در دادگاه هم پیروز شده می‌گوید: پالانتیر از دیتابیس‌هایی استفاده می‌کند که شامل شماره تلفن، آدرس ایمیل، اطلاعات مالی، رکوردهای انتقال پول و اطلاعات شبکه‌های اجتماعی را در برمی‌گیرد. به گفته وی دیتابیس ICE  و پالانتیر قادر به تحلیل تمامی مکالمات و دیتای GPS و تحلیل شبکه‌های اجتماعی افراد مختلف است.

پس از آنکه ادوارد اسنودن پیمانکار سازمان امنیت آمریکا (NSA) افشاگری‌های خود را درباره نحوه ذخیره دیتای کاربران توسط نهادهای امنیتی منتشر کرد پالانتر ارتباط با NSA را تکذیب کرد اما بعدا فاش شد که شرکت پروژه‌های مشابهی را با سایر آژانسهای دولتی داشته است.

همکاری پالانتیر با دپارتمان‌های مختلف پلیس در سراسر آمریکا به ویژه در پرتو اعتراضات اخیر به دلیل خشونت پلیس بار دیگر مورد توجه قرار گرفته است. شرکت برای پلیس لوس آنجلس نرم‌افزاری به نام Operation LASER توسعه داده که با ابزارهای جاسوسی تلاش می‌کند اهداف بالقوه‌ای در زمینه جرم و جنایت شناسایی کند. این برنامه در سال ۲۰۱۹ در میان شک و تردید ناشی از بازدارندگی آن از جرایم و زیر فشار سازمان‌های حقوق مدنی ( که معتقد بودند این برنامه به طور ناعادلانه جوامع اقلیت جامعه را مورد هدف قرار می‌دهد ) پایان گرفت.

به سختی بتوان گفت پالانتیر با چند دپارتمان پلیس قرارداد دارد اما حداقل مشخص است که دپارتمانهای پلیس نیواورلئان و نیویورک از مشتریان شناخته شده این شرکت هستند. شرکت پالانتیر در پاسخ به سوال خبرنگار Recode درباره جمع آوری دیتا گفته است که تنها برای مشتریان خود دیتا را جمع آوری می‌کند و هیچ دیتایی را برای خود جمع نمی‌کند.

این اعتبار بد شرکت حتی تا زمان بیماری همه گیر کرونا که شرکت فعالیت خوبی در جریان آن نشان داده، ادامه داشته است. شرکت سرویسهای خود را تقریبا بدون هزینه در اختیار سرویس‌های سلامت ملی بریتانیا (NHS) قرار داده است. اما تیتر رسانه‌ها روی این متمرکز شده که شرکت پالانتیر چقدر به اطلاعات بیماران دسترسی داشته است. NHS دیتای بیماران را همچنین در اختیار شرکتهای دیگری چون مایکروسافت و آمازون هم گذاشته است.

در مورد آمریکا و پروژه HHS Protect هم همین نگرانی‌ها وجود دارد و نگرانی‌ها از بابت اینکه دولت چقدر قادر به جمع آوری دیتای کاربران است و دیتای آن در اختیار چه کسانی قرار میگیرد و نمی‌گیرد.

مشکل پیتر تیل در پالانتیر

یک وجهه جنجالی دیگر پالانتیر وجود یک شخصیت جنجالی به نام پیتر تیل در بین بنیانگذاران آن است. پیتر تیل که هم اکنون رییس هیات مدیره شرکت است. تیل یکی از نخستین سرمایه‌گذارن فیس‌بوک بود و زمانی عضو هیات مدیره آن شرکت هم بود سالهاست مورد انتقادهای زیادی قرار دارد او را شاید یکی از معدود صداهای داخل سیلیکون ولی در حمایت از ترامپ در جریان انتخابات ریاست جمهوری بتوان به حساب آورد. او شخصا ۱.۲۵ میلیون دلار به کمپین ترامپ کمک تبلیغاتی کرد.

این حمایت او بعد از پیروزی ترامپ بی پاسخ نماند و او به عضویت کمیته انتقال دولت ترامپ در آمد. در روزهای نخست ریاست جمهوری ترامپ نشریه پولیتیکو پیتر تیل را سایه رییس جمهور در سیلیکون ولی نامید. رییس دفتر او Michael Kratsios مسوولیت مدیر بخش تکنولوژی کاخ سفید را از سال ۲۰۱۷ تا همین اواخر در اختیار داشت. با این حال گفته می‌شود در انتخابات ریاست جمهوری ۲۰۲۰ نظر او در حمایت از ترامپ تغییر کرده، او از اکتبر سال ۲۰۱۸ تاکنون به کمپین ترامپ کمک نکرده است.

به خاطر رابطه او با ترامپ این شرکت هم با دور جدیدی از موشکافی مواجه شده است.

در مسیر عرضه عمومی سهام

الکساندر کارپ بارها گفته بود که این شرکت را به یک شرکت عمومی تبدیل نخواهد کرد. او زمانی در سال ۲۰۱۴ گفته بود که شما نیاز به انبوهی از خلاقیت دارید اما وال استریت فهم این موضوع را ندارد.

اما این نظر او در طول سالهای اخیر تغییر کرد است. برای نخستین بار در ماه ژوپن شرکت یک زن را به عضویت هیات مدیره خود درآورد و مقدمات ورود به بازار سهام را آغاز کرد (‌بر اساس قانون کالیفرنیا شرکتهایی که وارد بورس می‌شوند باید حداقل یک زن را در هیات مدیره خود داشته باشند ) . در همین ماه شرکت با SEC موافقتنامه‌ای را امضا کرده که اطلاعات محرمانه داخلی شرکت در جریان عرضه عمومی سهام فاش نشود.

به نوشته وال استریت ژورنال شرکت هرگز سود کسب نکرده اما تلاش می‌کند خود را به عنوان یک استارتاپ جذاب معرفی کند. در سال گذشته بلومبرگ گزارش داد که ارزش پالانتیر از سال ۲۰۱۵ تاکنون به نصف و حتی به یک چهارم کاهش پیدا کرده است. در واقع بسیاری از شرکتها از لیست مشتریان پالانتیر خار ج شدند از جمله کوکاکولا، امریکن اکسپرس، زنزدک،‌ Home Depot, و جی پی مورگان دلیل آنها همکاری پالانتیر با NSA بوده است.

به نظر می‌رسد سال ۲۰۲۰ برای پالانتیر سال خوبی بوده است برای نخستین بار در این سال شرکت ۱ میلیارد دلار سود کسب کرده و یک قرارداد ۸۰۰ میلیون دلاری با ارتش آمریکا را به دست آورده است.