نگاهی به اکوسیستم میلیارد دلاری رایانش ابری

درحالی‌که رایانش ابری در سال ۲۰۱۹ به تاثیرگذارترین پلت‌فرم تکنولوژی سازمانی تبدیل شد، شرکت‌های فعال در این حوزه نه تنها سعی دارند خودشان را با جدیدترین تغییرات آن مانند کلاد هیبریدی همراه کنند، بلکه دیگر نمی‌توان گفت غول‌های قدیمی تکنولوژی فعالیتی در حوزه کلاد ندارند؛ چراکه این شرکت‌های بزرگ برای عقب نماندن از استارت‌آپ‌های مهم کلاد در سال‌های اخیر تمام تلاش خودشان را کرده‌اند تا جایگاه محکمی در این حوزه برای خودشان بسازند و می‌توان گفت موفق هم بوده‌اند.

در دنیای دیجیتال امروز جایی برای هیچ شرکت تکنولوژی که مشتاقانه و موثر به سمت تکنولوژی‌های جدید مانند کلاد نرود، وجود ندارد. در واقع به همین دلیل هم هست که با وجود درخشش استارت‌آپ‌های مهمی مانند Dropbox در این حوزه، اما شرکت‌های تکنولوژی بزرگ و قدیمی مانند Microsoft، SAP و Amazon هم به شکلی جدی وارد حوزه کلاد شده‌اند. بازوهای کلاد این شرکت‌ها با سرعت زیادی رشد کرده‌اند تا بتوانند پاسخگوی نیازهای مشتریان‌شان باشند. در واقع اکوسیستم کلاد در دنیای پیچیده تکنولوژی، محصولات و خدماتش نفوذ کرده و اقتصادی چند میلیارد دلاری را شکل داده است. درست به همین دلیل هم هست که شرکت‌های ارائه‌دهنده خدمات کلاد تلاش می‌کنند سهم بیشتری از این بازار پرسود را به خودشان اختصاص دهند.  این بازار که حالا بازیگران مهمی مانند Amazon Web Services، Microsoft Azure و Google Cloud Platform را در اختیار دارد، برای دیگر بازیگران این عرصه هنوز رازآلود است. با این اوصاف قرار است در اینجا اسرار این بازار، بازیگران مهم و روندهای تاثیرگذار در آن را بررسی کنیم.

عملکرد کلاد در سال ۲۰۱۹

رایانش ابری بازار بزرگی دارد. آمارها و اطلاعات جدیدی که گروه تحقیقاتی Synergy از هفت بخش بازار زیرساخت و خدمات کلاد، اپراتورها و ارائه‌دهندگان منتشر کرده است، نشان می‌دهد درآمد این بازار در نیمه اول سال ۲۰۱۹ به ۱۵۰ میلیارد دلار رسیده که این میزان نسبت به دوره مشابه سال میلادی گذشته، رشد ۲۴ درصدی داشته است. همان‌طور که بازار کلاد بزرگ‌تر می‌شود، نفوذ آن در بخش‌های مختلف هم بیشتر و بیشتر می‌شود. گزارش تحقیقاتی اخیر موسسه گارتنر نشان می‌دهد میزان سرمایه‌گذاری در صنعت آی‌تی در سال ۲۰۱۹ به ۷۹/ ۳ تریلیون دلار می‌رسد و قطعا بخش قابل‌توجهی از آن به کلاد اختصاص خواهد داشت. بررسی دقیق‌تر نشان می‌دهد راهکارهای کلاد عمومی بزرگ‌ترین بخش بازار کلاد هستند. براساس گزارش آماری منتشر شده از سوی RightScale، نود و یک درصد از کسب‌وکارها گزارش داده‌اند که از خدمات کلاد عمومی استفاده می‌کنند، ۷۲ درصد آنها از یک راهکار کلاد خصوصی و ۶۹ درصد از کلاد هیبریدی بهره می‌برند.

گزارش موسسه تحقیقاتی IDC در این زمینه هم نشان می‌دهد سرمایه‌گذاری روی زیرساخت و خدمات کلاد عمومی تا پنج سال آینده تا دو برابر رشد می‌کند و به این ترتیب این میزان از ۲۲۹ میلیارد دلار در سال‌جاری میلادی به حدود ۵۰۰ میلیارد دلار در سال ۲۰۲۳ می‌رسد. براساس این گزارش، خدمات SaaS (نرم‌افزار به‌عنوان یک خدمت) بیشترین میزان سرمایه‌گذاری‌ها را به خود اختصاص داده و تا پنج سال آینده بیش از نیمی از تمام سرمایه‌گذاری‌های انجام شده روی کلاد عمومی را در اختیار خواهد گرفت. خدمات IaaS (زیرساخت به‌عنوان یک خدمت) دومین بخش بزرگ این بازار است که با متوسط نرخ رشد سالانه ۳۲ درصدی تا پنج سال آینده، سریع‌ترین روند رشد را در میان انواع دیگر خدمات کلاد خواهد داشت. در نهایت PaaS (پلت‌فرم به‌عنوان یک خدمت) در این مدت کمترین میزان سرمایه‌گذاری را به خود اختصاص خواهد داد و تا پنج سال آینده با متوسط نرخ رشد سالانه ۹/ ۲۹ درصد رشد خواهد کرد.

 SaaS بزرگ‌ترین بخش بازار کلاد عمومی

نرم‌افزار به‌عنوان یک خدمت یا SaaS بزرگ‌ترین بخش بازار کلاد عمومی است که روند رشد خوبی در سال‌های اخیر داشته است. آمار اخیری که گروه تحقیقاتی Synergy منتشر کرده است، نشان می‌دهد تولیدکنندگان نرم‌افزار تنها در فصل اول سال ۲۰۱۹ درآمدی برابر ۲۳ میلیارد دلار داشته‌اند. در بررسی سالانه این بازار، انتظار می‌رود درآمد جهانی تولیدکنندگان نرم‌افزار تا پایان امسال با رشد سالانه ۳۰ درصدی تا ۱۰۰ میلیارد دلار هم برسد. بازار SaaS پنج تولیدکننده بزرگ دارد که روی هم رفته، ۵۱ درصد از کل بازار جهانی کلادهای SaaS را در اختیار دارند. با این اوصاف شاید چندان هم عجیب نباشد که مایکروسافت به‌عنوان غول نرم‌افزاری دنیا، با سهم ۱۷ درصدی در این بازار پیشرو باشد. بازار محصولات SaaS این شرکت در یک سال گذشته رشد ۳۴ درصدی داشته است و انتظار می‌رود همچنان این روند رشد را ادامه بدهد.

شرکت Salesforce با سهم ۱۲ درصدی از بازار جهانی SaaS و رشد سالانه ۲۱ درصدی در جایگاه دوم قرار دارد. بعد از آن شرکت Adobe با سهم بازار ۱۰ درصدی و رشد سالانه ۲۹ درصدی، جایگاه سوم جهان را به خود اختصاص داده است. چهارمین بازیگر مهم بازار SaaS شرکت SAP است که ۶ درصد از این بازار را در اختیار داشته و در یک‌سال گذشته رشد ۳۹ درصدی را تجربه کرده است. در نهایت شرکت بزرگ Oracle با سهم ۶ درصدی و رشد سالانه ۲۹ درصدی پنجمین تولیدکننده بزرگ این بازار است. ۱۰ تولیدکننده بعدی که شامل شرکت‌هایی مانند Cisco، Google، IBM، ServiceNow و Workday هستند، روی هم ۲۶ درصد از این بازار را در اختیار داشته و رشد سالانه ۲۶ درصدی را ثبت کرده‌اند.

با اینکه بازار SaaS ظاهرا به رشد و تکامل رسیده است، اما هنوز فرصت‌های بزرگی برای رشد و گسترش پیش روی خودش دارد. درست به همین دلیل هم هست که بازار فعلی SaaS تقریبا ۲۰ درصد از کل هزینه صرف شده برای خرید نرم‌افزارهای تجاری را به خودش اختصاص داده است و بیشتر هزینه‌های صرف‌شده در بازار نرم‌افزارهای تجاری هنوز روی راهکارهای نرم‌افزاری پیش‌فرض است. به همین خاطر شرکت‌های تولیدکننده SaaS سعی دارند توجه کسب‌وکارها و بنگاه‌های تجاری را به سمت راهکارهای مبتنی بر کلاد جلب کنند. با این اوصاف چشم‌انداز تولیدکنندگان و ارائه‌دهندگان خدمات SaaS در سال ۲۰۱۹ به‌طور کلی روی سه بخش متمرکز است؛ تولیدکنندگان قدیمی نرم‌افزارهای سازمانی، تولیدکنندگان تازه‌وارد به بازار کلاد و تولیدکنندگان بزرگ محصولات آی‌تی که به‌دنبال گسترش نفوذ خود در این بازار هستند.

در میان تولیدکنندگان قدیمی نرم‌افزارهای سازمانی، نام‌های بزرگی مانند Microsoft، ‌SAP، Oracle و IBM حضور دارند. آنها مشتریان زیادی دارند که به‌دنبال مهاجرت به الگوهای اشتراکی نرم‌افزارهای مبتنی بر SaaS هستند. تولیدکنندگان تازه‌وارد به بازار کلاد در واقع شرکت‌های نوظهوری مانند Zendesk، Workday و Atlassian هستند که اغلب روند رشد سریعی را تجربه می‌کنند. تنها کمبودی که آنها دارند، نام و برندی شناخته‌شده آن هم در سایه رقبای بزرگی مانند مایکروسافت است. در نهایت تولیدکنندگان بزرگ محصولات آی‌تی مانند شرکت‌های گوگل و سیسکو هستند که نقش مهمی در بازار محصولات و خدمات مبتنی بر SaaS دارند، با ارائه خدماتی مانند G-Suite شرکت Google و اپلیکیشن‌های کاری Cisco، به‌دنبال جایگاه خودشان در این بازار بزرگ هستند.

فرصت‌های رشد در بازار IaaS و PaaS

بررسی چشم‌انداز بازارهای خدمات IaaS یا زیرساخت به‌عنوان خدمت و PaaS یا پلت‌فرم به‌عنوان خدمت، کمی دشوار است. تولیدکنندگان و ارائه‌دهندگان بزرگ و مهم این بازارها مانند Amazon و Microsoft اغلب در گزارش‌های آماری خود، ترکیبی از درآمدهای به‌دست آمده از هر دو IaaS و PaaS را منتشر می‌کنند. همین عدم شفافیت در جزئیات گزارش‌ها، نشان می‌دهد به‌دست‌ آوردن تصویر درستی از این بازار بسیار سخت است. با این حال اما گزارش‌های منتشر شده در این زمینه از سوی موسسات تحقیقاتی مانند گارتنر و IDC، می‌توانند راهگشا باشند.

آمارهای منتشر شده از سوی گارتنر نشان می‌دهد درآمد سالانه بازار جهانی محصولات زیرساخت به‌عنوان خدمت یا IaaS تا پایان سال ۲۰۱۸ برابر ۴/ ۳۲ میلیارد دلار بوده است که این میزان نسبت به درآمد ۷/ ۲۴ میلیارد دلاری این بازار در سال قبل از آن، رشد ۳/ ۳۱ درصدی داشته است. براساس این گزارش، پنج تولیدکننده بزرگ و اصلی بازار جهانی این محصولات چیزی در حدود ۸۰ درصد سهم این بازار در سال ۲۰۱۸ را در اختیار داشته‌اند. با این اوصاف شرکت‌های آمازون با ۸/ ۴۷ درصد، مایکروسافت با ۵/ ۱۵ درصد، علی‌بابا با ۷/ ۷ درصد، گوگل با ۴ درصد و در نهایت آی‌بی‌ام با ۸/ ۱ درصد، پنج تولیدکننده بزرگ این بازار هستند.

بررسی‌های موسسه گارتنر نشان می‌دهد بازار خدمات PaaS در سال ۲۰۱۹ درآمدی در حدود ۲۰ میلیارد دلار تولید می‌کند و انتظار می‌رود این رقم تا سال ۲۰۲۲ به دو برابر برسد. جالب است بدانید که کارشناسان معتقدند این بازار با بیش از ۳۶۰ تولیدکننده و ۵۵۰ خدمات مختلف پلت‌فرم مبتنی بر کلاد در ۲۲ بخش مختلف، به رشد خودش ادامه می‌دهد و جلو می‌رود. گفته می‌شود برخلاف خدمات IaaS و SaaS، بازار PaaS تقریبا هیچ وقت به حاکمیت بازار خدمات کلاد نمی‌رسد. براساس گزارش گارتنر، تنها ۱۰ تولیدکننده از کل ۳۶۰ تولیدکننده PaaS می‌توانند از کل ۲۲ خدمات مختلف این بازار، تنها ۱۰ خدمات یا کمی بیشتر را ارائه بدهند، چون اغلب تولیدکنندگان این بازار به‌دنبال تمرکز روی اهداف خاص هستند. برای آنهایی که به منابع دسترسی دارند، توسعه راهکارهای چندمنظوره که تمام این ۲۲ خدمات را پوشش بدهند، فرصت خوبی برای رشد در این بازار خواهد بود. با وجود این اما درحال‌حاضر تنها تعداد کمی از تولیدکنندگان PaaS امکان رقابت در چنین فضایی را دارند؛ تولیدکنندگانی که بی‌شک شامل شرکت‌های بزرگ و قدرتمندی مانند Amazon، SAP، Oracle، Microsoft، Salesforce و IBM هستند.

محاسبه هزینه کلاد برای هر کسب‌وکار

یکی از عوامل اصلی مهاجرت به کلاد کاهش هزینه‌هاست. کاهش هزینه‌ها با مهاجرت به کلاد در سال ۲۰۱۹ همچنان هم ممکن است؛ اما این موضوع چندان هم تضمینی نیست. کاهش هزینه‌ها در کسب‌وکار شما به اینکه چه الگوهای قیمت‌گذاری خدمات کلادی انتخاب می‌کنید و اینکه چقدر به‌طور موثر از خدمات کلادتان استفاده می‌کنید، بستگی دارد. «مارکو میناردی» یکی از کارشناسان موسسه گارتنر به بررسی مهاجرت ۲۵۰۰ ماشین مجازی از دیتاسنترها به خدمات وب شرکت آمازون (AWS) پرداخته و به این نتیجه رسیده است که بعد از صرف سرمایه اولیه برای مهاجرت به راهکارهای کلاد، هزینه کلی شرکت مالک این ماشین‌ها به‌خاطر استفاده از سرویس‌های IaaS تا ۵۵ درصد کاهش پیدا کرده است. البته هنگام محاسبه هزینه‌های مربوط به کلاد، همیشه مهم است که صرفه‌جویی‌های غیرمستقیم بخش IT هم در نظر گرفته شوند. این کار می‌تواند شامل صرفه‌جویی در زمانی که برای به‌روزرسانی نرم‌افزارها می‌گذارید، مدیریت مشکلات سخت‌افزاری یا نگهداری از تجهیزات هم بشود.

با این اوصاف برنامه‌ریزی برای مهاجرت به زیرساخت‌های یک کلاد عمومی، انتخاب یک شرکت ارائه‌دهنده با الگوی قیمت‌گذاری مناسب، کار راحتی نیست. در واقع هزینه استفاده از خدمات کلاد می‌تواند بسته به عوامل مختلف تغییر کند. بعضی از مهم‌ترین این عوامل عبارتند از: جزئیات و تعداد سرورهای مورد نیاز شما، حجم اطلاعاتی که باید ذخیره و منتقل کنید، نوع سیستم عامل و نرم‌افزاری که استفاده می‌کنید، شیوه پرداخت به دقیقه، ساعت یا ماهانه، انتخاب روش تسویه حساب به‌صورت در لحظه یا به شکل قرارداد بلندمدت و در نهایت مکانی که می‌خواهید دیتاسنتر کلاد شما قرار بگیرد. شرکت‌های بزرگ ارائه‌دهنده خدمات کلاد صدها سرویس مختلف را عرضه می‌کنند که هر کدام از آنها، الگوی قیمت‌گذاری و جزئیات فنی متمایزی از هم دارند. برای راحتی کار مشخصات فنی پایه‌ای را در نظر گرفتیم تا بتوانیم به شکلی دقیق و بهتر، هزینه استفاده از خدمات شرکت‌های ارائه‌دهنده مختلف در هر ماه را بررسی و مقایسه کنیم. به این ترتیب برای قدرت CPU برابر ۴، رم ۸ گیگابایتی، حافظه ذخیره‌سازی یک ترابایتی و سیستم عامل لینوکس، هزینه استفاده از خدمات Google Cloud Platform، Microsoft Azure و Amazon Web Services در هر ماه به ترتیب برابر ۱۲۶، ۱۵۹ و ۲۲۵ دلار است.

این بررسی‌ها نشان می‌دهد خدمات کلاد شرکت گوگل ارزان‌ترین و اقتصادی‌ترین گزینه برای کسب‌وکارهاست. هر چند وقتی سیستم عامل شما ویندوز باشد، استفاده از خدمات Microsoft Azure طبیعتا در اولویت قرار می‌گیرد. با این همه اما فراموش نکنید این هزینه‌ها می‌تواند ظاهر ماجرا باشد. اگر دقیق‌تر موضوع را بررسی کنید، خواهید دید که شرکت‌های ارائه‌دهنده صدها طرح قابل سفارشی‌سازی و الگوهای قیمت‌گذاری با تخفیف را ارائه می‌دهند تا بتوانند در این بازار رقابتی، سهم بیشتری را به خود اختصاص دهند.