اهمیت شبکه‌های اجتماعی و جایگاه آنها در زندگی ما انسان‌ها بر کسی پوشیده نیست. جدای از جنبه سرگرمی، امروزه کاربردهای زیادی به این اپلیکیشن‌ها اضافه شده که همگی در کنار هم، بر جذابیت‌های استفاده از این پدیده نوظهور و فراگیر می‌افزاید.
به لطف این ابزارها، ارتباطات انسان‌ها شکل تازه‌ای به خود گرفته و پل‌های تازه‌ای برای ارتباط با انسان‌هایی که در هزاران کیلومتر آن‌طرف‌تر زندگی می‌کنند، ایجاد شده است. با این حال، شبکه‌های اجتماعی نیز همانند بسیاری از پدیده‌ها، در کنار فواید و مزایای خود، از معایبی نیز برخوردارند که می‌بایست مورد توجه جدی قرار گیرند.
درواقع، از همین اپلیکیشن‌ها به عنوان دروازه‌هایی برای ورود به دنیای بی‌اخلاقی‌ها، خشونت‌ها، اطلاعات نادرست و مواردی از این قبیل یاد می‌شود؛ بنابراین، هیچ فردی از خطرات و آسیب‌های آنها در امان نیست.
اما در این میان، کودکان بیشتر از همه در معرض آسیب قرار دارند. اما چرا؟ طبق گزارشی که چندی پیش منتشر شد، 45 درصد از مردم جهان از شبکه‌های اجتماعی استفاده می‌کنند و جزو کاربران آن هستند. به طور میانگین، هر فرد حدود 2 ساعت 23 دقیقه در روز را به گشت‌وگذار در این فضا سپری می‌کند.
یونیسف نیز با انتشار گزارشی نوشت که این مدت زمان زیاد استفاده از شبکه‌های اجتماعی تاثیرات منفی را بر رفتار اجتماعی کاربران بویژه افراد کم سن‌وسال و کودکان بر جای می‌گذارد. در ادامه نگاهی دقیق‌تر خواهیم انداخت بر این آثار سوء.
اعتیاد به حضور بیش از حد در شبکه‌های اجتماعی
همانطور که یونیسف اشاره کرد، منفی‌ترین تاثیر شبکه‌های اجتماعی، اعتیاد کودکان به استفاده از این اپلیکیشن‌هاست. حضور بیش از حد و چندین ساعته در شبکه‌های اجتماعی می‌تواند منجر به بروز احساست و رفتارهای متفاوتی در کودکان شود که از جمله آنها می‌وان به حسادت، عدم رضایت از زندگی و خود کم‌بینی اشاره کرد.
بوجود آمدن حس تنهایی و انزوا
شاید باور این مساله کمی‌سخت باشد، اما همین لایک‌های ساده زیر پست‌ها می‌تواند تاثیرات متفاوتی را بر افراد و بویژه کودکان بگذارد. نتایج تحقیقات پژوهشگران نشان می‌دهد زمانی که کودک و یا نوجوانی، پستی را در شبکه‌های اجتماعی به اشتراک می‌گذارد و افراد کمی‌آن را لایک می‌کنند، ممکن است حس تنها بودن و عدم حمایت از طرف دیگران به وی القا شود.
قرار گرفتن در معرض خشونت‌های آنلاین
استفاده از کلمات نامناسب، توهین، ناسزا و مواردی از این قبیل در فضای آنلاین بسیار زیاد است و قرار گرفتن در محیطی مملو از این بی اخلاقی‌ها می‌تواند مشکلات روحی و روانی را برای کودکان و نوجوانان به دنبال داشته باشد. یونیسفت در همین رابطه، گزارشی را منتشر و عنوان کرد که در چنین محیطی، احتمال بروز مشکلاتی همچون ترک تحصیل، مصرف مشروبات الکلی و یا حتی مواد مخدر در میان افراد کم سن‌وسال بیشتر می‌شود.
در سال 2000 میلادی، قانونی تحت عنوان حفاظت از حریم خصوصی آنلاین کودکان (COPPA) در آمریکا به تصویب رسید و شرکت‌های صاحب شبکه‌های اجتماعی را موظف کرد تا اجازه ورود و استفاده کودکان زیر 13 سال را به اپلیکیشن‌ها خود دهند.
برای مثال، شرکت فیسبوک در فرآیند ثبت نام، از کاربران می‌خواهد تا سن خود را وارد نمایند. اما با این حال، هنوز هم برخی از اپلیکیشن‌های اجتماعی، هیچگونه نظارتی را در این زمینه انجام نمی‌دهند و در واقع، این قانون را نقض می‌کنند.
در میان اپلیکیشن‌های پرطرفدار می‌توان به اینستاگرام و تیک تاک اشاره کرد که حرف و حدیث زیادی در خصوص فعالیت این دو شبکه اجتماعی پرطرفدار مطرح است. تا قبل از 5 دسامبر امسال، اینستاگرام هیچ محدودیتی را برای کاربران و یا بهتر بگوییم کودکان برای ورود به اپلیکیشن خود اعمال نکرده بود و هر کسی با نصب و وارد کردن اطلاعات مورد نیاز، می‌توانست از این پلتفرم استفاده کند.
اما از 5 دسامبر این شرکت قابلیت ثبت سن و تایید آن را نیز اضافه کرده تا از این طریق، از فشارهای نهادهای قانونگذار به عملکرد خود بکاهد و تا حدی، مانع از ورود افراد کم سن‌وسال به این فضا شود.
اپلیکیشن تیک تاک نیز که در طی چند ماه اخیر با استقبال خیره کننده‌ای از سوی کاربران همراه شد، می‌تواند محیط خطرناکی برای کودکان باشد. فضایی که مبتنی بر ویدیوهای کوتاه کاربران است و در این ویدیوها، می‌توان انتظار هر چیزی را داشت. اگرچه تیک تاک، گزینه ثبت سن را نیز در فرآیند ثبت نام خود درج کرده اما با این حال، کودکان و نوجوانان می‌توانند به راحتی این اپلیکیشن را دانلود کرده و به آن وارد شوند.
همه این‌ها نشان می‌دهد که شبکه‌های اجتماعی در کنار مزیت‌های خود، از نقاط ضعف و خطراتی نیز برخوردارند که می‌توانند برای تمامی‌افراد و به طور خاص کودکان، تهدید بزرگی باشند و سلامت جسم و روان آنها را تهدید کنند.
