نام نویسنده: پویا رشتی
علی وحدت چهارشنبه هفته گذشته طی حکی از سوی رئیس جمهور، به عنوان رئیس صندوق نوآوری و شکوفایی منصوب شد. او جانشین کسی شد که زمانی گفته بود استارت‌آپ‌های ایرانی کپی کارند و نوآوری ندارند وحدت دارای تحصیلات دکتری مهندسی نساجی از دانشگاه صنعتی امیرکبیر بوده و پیش از این، مدیرعامل و رئیس هیئت مدیره صندوق حمایت از صنایع الکترونیک را برعهده داشت. پیش از وی بهزاد سلطانی، حدود پنج سال و تقریبا همزمان با آغاز به کار صندوق ریاست این صندوق بر عهده داشت. ریاستی که تقریباً با آغاز به کار صندوق کلید خورد مدیریت او با انتقادات زیادی روبه رو بود.
اگرچه حکم ریاست جمهوری و رسانه‌ها از انتخاب علی وحدت در این پست جدید حکایت می‌کند، اما هنوز خبری از برگزاری جلسه معارفه نیست و سلطانی همچنان به عنوان رئیس صندوق پاسخگوی خبرنگاران است. سایت صندوق شکوفایی امروز عصر و پس از گذشت چند روز از صدور حکم خبر مربوط به این انتصاب را منتشر کرد در حالی که بعضی خبرنگاران می‌گویند تا برای همین امروز جلسه با رییس سازمان را برای مدیر قبلی تنظیم کرده بودند.
صندوق نوآوری و شکوفائی
صندوق نوآوری در اواخر سال ۱۳۹۱ به منظور تجاری سازی نوآوریها و اختراعات، کاربردی کردن دانش و دستاوردهای پژوهشی و تکمیل زنجیره ایده-محصول-بازار از شرکتهای دانش بنیان پشتیبانی تاسیس شده است. به گفته سلطانی در ماه جاری، سقف منابع مصرفی صندوق مذکور حدود ۴۰۰۰ میلیارد تومان است. با این حال، از کل سرمایه صندوق نوآوری و شکوفایی که در حال حاضر حدود ۲۶۰۰ میلیارد تومان بوده، بیش از۱۱۰۰ میلیارد تومان معادل 42درصد آن به شرکتهای دانش‌بنیان پرداخت شده است. همچنین ۲۸۵ میلیارد تومان تسهیلات در حال ارزیابی است که در آینده به شرکتهای دانش‌بنیان اختصاص می‌یابد. پیش‌بینی می‌شود تا آخر سال ۳۹۰ میلیارد تومان به این میزان پول افزاش یابد.
اين آمار در حالي از سوي رئیس صندوق نوآوری نقل مي شود که تاکنون آماري از تاثير اين تسهيلات بر رشد شرکت هاي دانش بنيان منتشر نشده است. از طرفی، اگر چه سلطانی اعتقاد دارد صندوق نوآوری در راستای ارائه خدمات مطمئن به شرکتهای دانش بنیان، از دقیق ترین سازوکار های نظارتی و حمایتی استفاده کرده، اما شرکتهای دانش بنیان همواره نسبت به عملکرد صندوق در مدیریت منابع مالی صندوق در حمایت از کسب و کارهای نوپا و مقررات دست و پاگیر آن برای اعطای تسهیلات انتقاد دارند.
چشم امید به سود بانکی
نقد نخست در مدیریت منابع صندوق نوآوری به وابستگی آن به سیستم بانکی کشور برمی‌گردد. آمار به نقل از سلطانی هم حاکی از آن است که این صندوق حساب ویژه روی تسهیلات بانکی باز کرده است. زیرا اعتبارات بانک هاي سراسر کشور ۵۶۰ برابر بيشتر از صندوق بوده و به اعتقاد رئيس اين صندوق، بهترين حالت زماني است که تا پنج سال آينده يک دهم سرمايه بانک ها به سمت شرکت هاي دانش بنيان سوق يابد. در حال حاضر ۰۲/ ۰ درصد سرمايه بانک ها به شرکت هاي دانش بنيان ارائه مي شود.
البته از نظر وی نقش بانک‌ها در حوزه استارتآپها می تواند پررنگ‌تر از این باشد و بانک‌ها به بازوی اصلی صندوق در تأمین منابع استارتآپها تأمین شود. زیرا براساس اساسنامه صندوق نوآوري و شکوفايي، اين صندوق يک نهاد سرمايه اي بوده و از اين رو بايد پول خود را در بانک ها بلوکه کرده و از محل سود آن براي هزينه هاي خود صرف کند.
به اعتقاد وی، اگر از اصل پول صندوق اقدام به سرمايه گذاري شود، اصل اعتبارات اين صندوق پايان مي يابد و امکان اعطاي تسهيلات به شرکت هاي دانش بنيان وجود نخواهد داشت. بنابراین باید از محل سود منابع صندوق که در بانک سپرده‌گذاری شده، به استارت آپ ها و شرکت هاي دانش بنيان تسهیلات اعطا شود.
تأسیس صندوق VC پس از 5سال
اعطای تسهیلات از محل منابع صندوق در حالی از سوی سلطانی دنبال می‌شد و آن را به سایر دستگاه‌های دولتی توصیه م‌کرد که معاون علمي و فناوري رياست جمهوري و وزارت ارتباطات جزو متولیان تأثیرگذار و پیشگام تأمین مالی حوزه استارتآپها همواره نسبت به تأمین مالی استارتآپها صرفاً به شکل وام انتقاد داشتند.
مرتبط: روایت یک کارآفرین از مراحل دریافت وام از صندوق نوآوری شکوفایی
با این حال، به نظر می‌رسید، انتقادات وارده به رویکرد صندوق نوآوری و شکوفایی به نتیجه رسیده تا اینکه این صندوق تنوعی به شیوه‌های تأمین مالی استارتآپها ببخشد. به طوری که به گفته رئیس پیشین صندوق، صندوق مذکور درصدد است از سال جاری تا دو سال آینده، استراتژی‌های کلی ندوق را از سمت «ارائه تسهیلات» به سمت «سرمایه‌گذاری مشارکتی» سوق دهد. در سال‌های گذشته ۶۲ درصد از حمایت‌های صندوق به صورت ارائه تسهیلات شده بود. تغییر رویه که انتظار می‌رفت زودتر از این اتفاق بیفتد.
البته راهکارهای انتقاد آمیز صندوق در دوران ریاست سلطانی صرفاً به مدیریت منابع آن برنمی‌گردد چرا که این صندوق در سال 95، اختصاص دفتر کار به شرکتهای دانش بنیان در مجتمع‌های فناوری بود. بنابر اظهارات وی، این شرکت ها پس از پرداخت 30 درصد مبلغ کل دفترکار به صندوق نوآوری، مابقی آن را به‌صورت قسطی به صندوق پرداخت کنند.
در صورتی که انتظار می‌رفت صندوق روش‌های کمهزینهتری برای حمایت از دانش‌بنیان را ارائه می‌داد نه آنکه شرکتهای نوپا در آغاز فعالیتشان، در برهه زمانی که بیشتری حمایت را نیاز دارند، درگیر هزینه‌ها اضافی شوند. همچنین در سایر کشورها این خدمات بعضاً به شکل رایگان در اختیار استارتآپها قرا می گیرد.
به هر حال، دوران ریاست بهزاد سلطان در صندوق نوآوری و شکوفایی به پایان رسید و سکان آن به دست یک مدیر جوان سپرده شد. مدیری که انتظار می‌رود آشنا به شیوه‌های نوین، به روز و متنوع تأمین مالی استارتآپها باشد تا این صندوق هرچه سریعتر بتواند به مسیر درست حمایت از کسب و کارهای نوپا برگردد.
منبع : آی تی ایران
