امروزه جایگاه خلاقیت در مشاغل و حرفه‌های مختلف در حال افزایش روزافزون است. امروزه اگر بخواهید اختلافات بین سرمایه‌گذران را حل کنید یا بخواهید راهی برای حل معضلات مشتریان پیدا کنید و یا بخواهید یک خط تولید جدید راه‌اندازی کنید، مطمئنا ایده‌ی مورد نظر شما از لای کتاب‌ها و اصول موجود به‌دست نخواهد آمد. اما خلق ایده‌های نو به شکل روزانه هم کار بسیار مشکلی است. بنابراین زمانی که ایده‌ی خوبی به‌ذهنتان نمی رسد چکار می‌کنید؟ چگونه ذهنتان را دوباره برای ایده‌های تازه احیا می‌کنید؟
یکی از موثرترین راه‌کارهای ممکن در این زمینه، «مدیتیشن ذهن آگاهی» یا «Mindfulness Meditation» است. بسیاری از شرکت‌های بزرگ دنیا از جمله گوگل و Golden Sachs همواره تمرینات مدیتیشن را به کارکنان خود توصیه می‌کنند. مدیران ارشد این کمپانی‌ها معتقدند که نه‌تنها تمرینات مدیتیشن باعث کاهث استرس‌های روزانه می‌شود، بلکه در موقعیت‌هایی که تقریبا هیچ راه‌کاری به‌ذهنشان نمی‌رسد، باعث ایجاد خلاقیت و باز شدن درهای جدید به رویشان هم شده است.
برای درک عمیق‌تر مدیتیشن و تاثیر آن در افزایش خلاقیت، ابتدا به ادبیات این تمرین ذهنی نگاهی انداختیم سپس آزمایش‌هایی را در این زمینه انجام دادیم. در اینجا نتایج یافته‌های خود را با شما در میان می‌گذاریم.
تحقیقات نشان می‌دهد که مدیتیشن می‌تواند تاثیرات مثبت قابل توجهی در روند و نتایج فعالیت‌های کاری شما داشته باشد. انجام منظم مدیتیشن باعث افزایش کنترل شما نسبت به ذهن و حالات روحیتان شده و به شما امکان کنترل استرس، تنظیم احساسات و همچنین داشتن دید بازتر نسبت شرایط را می‌دهد. از این طریق می‌توانید به راحتی با شکست‌های قبلیتان کنار آمده و با قدرت و تمرکز مجددا به تلاش ادامه دهید. ضمنا مدیتیشن به شما کمک می‌کند توانایی‌هایتان در جهت از بین بردن واکنش‌های عجولانه و پرخاشگرانه در مواجهه با مشکلات را گسترش داده و حالت متفکرانه «Thoughtful Mode» خود را بیش از پیش به‌کار ببرید. این حالت برای اتخاذ تصمیمات مناسب و معقولانه بسیار ضروری است.
در کتاب «ذهن‌آگاهی در جهت خلاقیت» نوشته «دنی پنمن» گفته شده که مدیتیشن و دیگر تمرین‌های ذهن‌آگاهی باعث تقویت 3 مهارت مهم در جهت ارائه ایده‌های خلاقانه می‌شوند. اول اینکه ذهن‌آگاهی باعث فعال شدن «تفکر همه‌جانبه» در انسان می‌شود، به‌این معنی که باعث باز شدن دریچه‌های ذهن شما به‌سوی ایده‌های جدید می‌شود. دوم اینکه تمرینات ذهن‌آگاهی باعث تقویت «توجه» در انسان می‌شود و این یعنی امکان درک و شناسایی ایده‌های کاربردی و خلاقانه برای فرد آسان‌تر از گذشته می شود. سوم اینکه تمرینات ذهن‌آگاهی باعث تقویت شجاعت و انعطاف‌پذیری افراد در مواجهه با موانع و شکست‌های احتمالی می شود. این مورد از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است چراکه موانع و شکست‌ها رابطه مستقیمی با پروسه نوآوری در انسان‌ها دارند.
در ادامه دو دانشمند هلندی آزمایشاتی را برای مشاهده تاثیرات مدیتیشن بر خلاقیت کارکنان شرکت‌ها انجام دادند. از آنجایی که گفته می‌شود 10 تا 12 دقیقه مدیتیشن روزانه برای تقویت و گسترش خلاقیت افراد کافی است، این دو دانشمند نیز در آزمایشات خود بیشتر به‌دنبال این سوال بودند که آیا این دقایق کوتاه مدیتیشن برای تقویت این مهارت‌ها کافی هستند یاخیر. 129 شرکت کننده در این تست شرکت کردند که در ادامه به 3 دسته تقسیم شده و از آنها خواسته شد که هر ایده‌‌ای که در زمینه به‌کارگیری پهپادها به‌ذهنشان خطور می‌کند را بر روی برگه یادداشت کنند.
قبل از شروع به ایده پردازی، دسته اول در یک تمرین 10 دقیقه‌ای مدیتیشن شرکت کردند و دسته دوم در یک تمرین 10 دقیقه‌ای مدیتیشن ساختگی (غیر اصولی) شرکت داده شدند که در طول آن از افراد خواسته شد به‌طور آزادانه به‌هر چیزی که دلشان خواست فکر کنند و دسته سوم نیز بدون تمرین ذهنی در آزمایش شرکت داده شدند.
نتایج نشان می‌داد که تعداد و جزئیات ایده‌های ارائه شده از هر 3 گروه تقریبا برابر است. تفاوت اصلی بین گروه‌ها این بود که اعضای گروه اول که قبل از شروع ایده‌پردازی تمرینات مدیتیشن انجام داده بودند، ایده‌های بسیار متنوع‌تری را ارائه کرده بودند. ایده‌های گروه دوم و سوم تقریبا در دو دسته مختلف تقسیم‌بندی می‌شدند در حالی که ایده‌های ارائه شده از گروه اول حداقل در 4 دسته مختلف قرار می‌گرفتند. حدود 20 درصد از شرکت‌کنندگان دسته دوم و سوم موفق شدند 5 ایده مختلف را ارائه دهند در حالی که 21 درصد از شرکت کنندگان گروه اول 9 ایده متنوع را ارائه داده بودند. برای مثال شرکت‌کنندگان گروه اول معتقد بودند که پهپادها را می‌توان برای باغبانی، آب دادن به‌گل‌ها، حفاظت، آتش نشانی، شستن پنجره ساختمان‌های بلند و حتی غذا دادن به زرافه‌ها به‌کار گرفت.
ضمنا آزمایش انجام شده نشان داد که تمرین ذهنی مدیتیشن همانند تمرینات جسمانی می‌تواند افراد را در وضعیت روحی و جسمانی مثبت‌تری قرار دهد. در گروه اول که تمرینات مدیتیشن را انجام داده بودند، اکثر اعضای آن ایده‌های منفی‌گرایانه بسیار کمتری ارائه داده بودند. به‌طور تخصصی، تمرین مدیتیشن انجام شده باعث کاهش 23 درصدی بی‌تابی، 17 درصدی نگرانی و 24 درصدی خشم شرکت‌کنندگان دسته اول شده بود.
نتایج آزمایش‌های این دو دانشمند نشان می‌دهد که ایده‌های بهتر، تصمیمات دقیق‌تر و حالات روحی مثبت‌تر، همگی با انجام یک تمرین مدیتیشن که به‌اندازه نوشیدن یک فنجان قهوه زمان میبرد، امکان‌پذیر است. «میرابای بوش» مشاور و مجری طرح «تمرینات ذهن‌آگاهی» کمپانی گوگل در اینباره می‌گوید: «تمرینات ذهن‌آگاهی باعث بهبود کیفیت زندگی و بهبود روند زندگی کاری شما خواهد شد. ذهن‌آگاهی یک معامله‌ی برد-برد است.»
حال اگر می‌خواهید بدانید که تمرینات ذهن‌آگاهی برایتان جذاب است یا خیر، بهتر است خودتان حداقل یک مرتبه آن را اجرا کنید. برای این کار می‌توانید آموزش‌های صوتی یا تصویری کوتاه مدیتیشن را از اینترنت دانلود کرده و یا دستورالعمل زیر را دنبال کنید:
- به جایی بروید که مطمئنید کسی مزاحمتان نمی‌شود
- به راحت‌ترین شکل ممکن بنشینید و یک تایمر تنظیم کنید
- به آرامی چشم‌هایتان را ببندید
- توجهتان را بر روی بدنتان متمرکز کنید و چند لحظه بر روی قسمت‌هایی از بدنتان که کف زمین و هوا را لمس می‌کنند زوم کنید
- حال تمرکزتان را بر روی شکمتان قرار داده و به کوچک و بزرگ شدن اندازه شکم همزمان با عمل دم و بازدم توجه کنید
- به تنفس خود دقت کنید، بدون اینکه ریتم آن را تغییر دهید
- در بعضی لحضات ممکن است ذهن شما پرت مسائل مختلف شود
- وقتی متوجه شدید ذهنتان در لحظه سیر نمی‌کند، سعی کنید دوباره آن را بر روی نحوه تنفستان متمرکز کنید
- حال بر روی تمام بدنتان تمرکز کنید، و حالت نشستن و صورتتان را مشاهده (ذهنی) کنید. زمانی که تایمر به‌صدا درآمد، به‌آرامی چشم‌هایتان را باز کرده و دوباره سر کارتان بروید
منبع : آی‌تی‌ایران