هر ایرانی، یک خرید اینترنتی در ماه

 دستگاه پایانه فروش یا همان POS دیگر به یکی از ابزارهای موردنیاز و لازم کسب و کارهای امروزی تبدیل شده است به‌طوری که در برخی فروشگاه‌های نه‌چندان بزرگ می‌توان شاهد وجود چندین دستگاه POS مربوط به بانک‌های مختلف در پیشخوان فروشگاه‌ها بود. اگر این فروشگاه‌ها کمی به روز و به دنبال تکنولوژی‌های نوین در حوزه کسب و کار باشند، سعی می‌کنند برای تجارت خود سایت تعبیه کنند تا از مشتریان بالقوه که حوصله چرخ زدن در ترافیک شهر را ندارند و ترجیح می‌دهند کالای موردنظرشان را در منزل تحویل بگیرند، بی‌نصیب نمانند.

به نظر می‌رسد، عدم امنیت نگهداری و حمل و نقل پول نقد برای خرید و انجام معاملات باعث شده تجهیزات الکترونیکی بتواند رضایت و اعتماد خریداران و فروشندگان ایرانی را جلب کند تا نسبت تراکنش‌هایی از این دست از تولید ناخالص ملی در پایان سال 93 به رقم 110درصد برسد. به هر حال گزارش خردادماه شرکت شبکه الکترونیکی پرداخت کارت(شاپرک) نشان می‌دهد ایرانی‌ها حدود 960میلیون بار از طریق اینترنت، موبایل یا پایانه فروش کالا یا خدمات موردنظر خود را خریداری کرده‌اند که نسبت به ماه گذشته حدود 2 درصد رشد دارد و این رشد در ارزش این تراکنش‌ها بیش از چهار درصد است. مجموع ارزش این خرید و فروش‌های به اصطلاح غیرنقدی از سوی ایرانی‌ها رقمی بالغ بر 103هزار میلیارد تومان است که حدود 10درصد نقدینگی کشور را تشکیل می‌دهد. آمار شرکت شاپرک حاکی از آن است که به‌طور متوسط هر فرد بالای 18سال در ایران طی خردادماه سال جاری بیش از 16بار از طریق اینترنت، موبایل و پایانه فروش خرید کالاو خدمات، پرداخت قبض، خرید شارژ تلفن همراه و مانده‌گیری انجام داده و به‌طور میانگین در هر بار خرید مبلغی بالغ بر 108هزار تومان را صرف می‌کند.

 

پایانه‌های فروش پیشتازند

صاحبان کسب و کار در ایران تمایل بیشتری به استفاده از پایانه فروش در مجموعه تجارت خود دارند، به‌طوری که براساس آنچه در آمار شرکت شبکه الکترونیکی پرداخت کارت آمده، در خرداد ماه سال جاری بیش از چهار میلیون و 540هزار دستگاه POS فعال از سوی آنها در سراسر کشور مورد استفاده قرار گرفته و به این ترتیب، پایانه‌های فروش با سهم 85درصدی بیشترین نقش را در اجرای سیاست‌های تجارت الکترونیک کشور داشته‌اند، به‌طوری که در خرداد 88هزار میلیارد تومان از طریق پایانه‌های فروش به گردش درآمده است و بنابراین، گردش پولی روزانه این دستگاه‌ها در کشور بالغ بر 8/ 2هزار میلیارد تومان است و سهم هر دستگاه به حدود 630هزار تومان می‌رسد. همان‌طور که این آمار نشان می‌دهد هر فرد بزرگسال بالای 18سال در کشور حدود 816میلیون بار از طریق پایانه فروش خرید کالا و خدمات، پرداخت قبض، خرید شارژ تلفن همراه و مانده‌گیری انجام داده است که این رقم در روز به 26میلیون بار می‌رسد. به عبارتی، هر فرد حدود 14بار در ماه از دستگاه POS برای انجام تراکنش استفاده کرده است.

 

اقبال کمرنگ اینترنت و موبایل در تجارت

در حالی که تجارت جهانی با شتاب فزاینده به سوی الکترونیکی شدن می‌تازد و در این میان سایت‌های خرده فروشی مانند آمازون یا ebay حرف نخست را در تجارت بین‌الملل و بازارهای سرمایه می‌زنند و شرکت‌های شناخته شده مانند Macy’s به دنبال تعطیلی فروشگاه‌های فیزیکی و توسعه فروش آنلاین خود هستند، سهم اینترنت از خرید الکترونیکی کشور از سه درصد فراتر نرفت و بر این اساس، تنها سه هزار میلیارد تومان پرداخت اینترنتی انجام گرفت که حجم قابل توجهی از آن می‌تواند به‌صورت اجباری و با الکترونیکی شدن سیستم پرداخت برخی دستگاه‌های دولتی یا عمومی باشد. به این ترتیب، دلایلی مانند عدم آگاهی صاحبان کسب و کارهای سنتی، ضعف زیرساخت‌های سخت‌افزاری و نرم‌افزاری در راه‌اندازی سیستم‌های فروش داخلی، رابطه کمرنگ ایران با تجارت بین‌الملل، عدم اطلاع شهروندان نسبت به پرداخت‌های الکترونیکی و… باعث شده برخلاف کشورهای پیشرو در تجارت الکترونیک، نقش اینترنت به‌عنوان اصلی‌ترین ابزار توسعه این نوع تجارت در خرید و فروش روزانه تجارت کشور سال به سال کمرنگ تر شود.

آمار شرکت شاپرک نشان می‌دهد در خرداد 95 روزانه حدود 928هزار بار برای پرداخت به اینترنت مراجعه کرده‌اند و همچنین تنها 100میلیارد تومان از طریق اینترنت صرف خرید و فروش کالا و دیگر امور از جمله پرداخت و قبض و خرید شارژ موبایل شده است. به این ترتیب، هر فرد ایرانی بالای 18سال در خرداد ماه سال جاری به طور میانگین تنها 54هزار تومان از طریق اینترنت تراکنش انجام داده است که این رقم در روز از 1750تومان فراتر نمی‌رود. تعداد خرید اینترنتی هر ایرانی بالای 18سال در خرداد ماه کمتر از یک بار بوده است. به نظر می‌رسد، با فراگیر شدن اینترنت موبایل و خطوط اعتباری تلفن همراه، پای موبایل نیز به تجارت الکترونیک کشور باز شد تا به این ترتیب، خرید‌های آنلاین به اینترنت و پایانه‌های فروش خلاصه نشود. با وجود اینکه ضریب نفوذ موبایل در بین مردم باعث شده صاحبان کسب و کار از پتانسیل این وسیله ارتباطی فراگیر در توسعه تجارت غافل نشده و نهایت استفاده را از آن داشته باشند، اما آمار شرکت شاپرک در خردادماه سال جاری نشان می‌دهد سهم موبایل از پرداخت‌های الکترونیک در یک سال گذشته روند نزولی داشته تا رقم آن در خرداد ماه سال جاری به 92/ 11درصد کاهش یابد و فقط بالغ بر 12هزار میلیارد تومان باشد.

البته با توجه به امکانات کم خریدهای موبایلی این رقم به‌طور عمده به خرید شارژ تلفن همراه، اینترنت موبایل یا مانده‌گیری حساب بانکی اختصاص دارد. آمار خرداد ماه نشان می‌دهد که به‌طور روزانه حدود 114هزار بار خرید الکترونیکی از طریق موبایل انجام گرفته که سهم هر ایرانی بزرگسال از آن حدود دو بار است. همچنین هر ایرانی به‌طور میانگین روزانه به ارزش هفت هزار تومان از خدمات تراکنش موبایل مانند خرید شارژ تلفن همراه، اینترنت موبایل یا مانده‌گیری استفاده می‌کند و این رقم برای تمام ایرانیان بالای 18سال به 398میلیارد تومان می‌رسد.