در سال‌های اخیر، سایت‌های اینترنتی تحت عنوان شبکه‌های اجتماعی در بین کاربران ایرانی گسترش بسیاری پیدا کرده به طوری که این روزها کمتر فرد ایرانی را مي‌بینیم که دست‌کم در یکی، دو شبکه اجتماعی عضو نباشد و فعالیت نداشته باشد. در واقع می‌توان گفت جز موارد استثنا همه افرادی که با اینترنت سروکار دارند بخش قابل‌توجهی از فعالیت‌های روزانه خود را در فضای مجازی به شبکه‌های اجتماعی اختصاص می‌دهند. به تبع این موضوع زندگی ما را تحت تاثیر قرار داده و تغییر و تحول چشمگیری در زندگی‌هایمان فراهم کرده است؛ تغییراتی که با سرعت هر چه تمام‌تر پیش می‌رود.
این موضوع انکارناپذیر است که انسان تمایل ذاتی برای ایجاد گروه‌های اجتماعی دارد و فضای مجازی، با تشکیل شبکه‌های اجتماعی، رفع این نیاز بشر را به‌راحتی فراهم کرده است تا جایی خود را کاملا در زندگی روزمره مردم جا داده است.
موضوعی که در این میان مطرح است استفاده ایرانیان از این شبکه‌های اجتماعی است که گاه از خط اصلی خود خارج می‌شود.
درحالی‌که سیل عظیمی از شبکه‌های اجتماعی به‌صورت حرفه‌ای در حال ارائه خدمات شبکه‌ای در سطح دنیای اینترنت هستند بارها دیده‌ایم که این رسانه‌ها به دست ایرانیان کاربری خود را از دست داده‌اند و استفاده‌ای مطلوب ندارند و از اهداف حرفه‌ای آن شبکه دور افتاده‌اند.
از طرفی شیوع استفاده از این شبکه‌ها در ایران کاملا چشمگیر است تا حدی که برخی مسوولان یا منتقدان داخلی شبکه‌های اجتماعی اعم از توییتر و لینکدین معتقدند در ایران مردم شبکه‌ها اجتماعی را بیش از حد جدی گرفته‌اند. این درحالی است که در کشورهای توسعه یافته میزان استفاده و استقبال مردم از این شبکه‌ها به اندازه ایران نیست.
موضوع انکارناپذیر این است که کاربران ایرانی شبکه‌های اجتماعی و به‌طور کلی فناوری‌های نوین ارتباط را آن‌گونه که مردم کشورهای توسعه‌یافته استفاده می‌کنند، استفاده نمی‌کنند؛ نمونه این امر را بارها دیده‌ایم، به عنوان نمونه در مراسم ترحیم افراد مشهور تمام حاضران، موبایل به دست، در حال تصویربرداری از گوشه و کنار مراسم و حتی خود یا دوستانشان هستند؛ بدون داشتن حالتی که گویای ناراحتی یا عزاداری آنها باشد و فقط به این فکر می‌کنند که حضور خود را مثلا در تشییع جنازه فلان فرد مشهور به رخ همه کسانی بکشانند که در شبکه‌های اجتماعی آنها را می‌شناسند و نمی‌شناسند.
موضوعی که در کشورهای توسعه‌یافته کمتر دیده می‌شود. در ادامه به چند شبکه اجتماعی پرکاربرد و محبوب در میان ایرانی‌ها می‌پردازیم که گاه و بیگاه به دست ایرانی‌ها کاربری خود را تغییر داده‌اند.
اینستاگرام
این شبکه محبوب و پرطرفدار نه‌تنها در کل جهان توجه بسیاری را به خود جلب کرده است بلکه همان‌طور که انتظار می‌رود سیل کاربران ایرانی هم به سمت خود سرازیر کرده است. به جرات می‌توان گفت یکی از مهم‌ترین علل محبوبیت و پرکاربردبودن اینستاگرام در بین ایرانی‌ها فیلتر‌نبودنش است. وزارت ارتباطات تا حالا که موفق شده با راه‌اندازی فیلترینگ هوشمند از فیلترشدن این شبکه محبوب جلوگیری کند و ظاهرا هم در این زمینه کاملا موفق عمل کرده است.
اینستاگرام یک شبکه اجتماعی عکس است و قرار بر این بود که اعضا عکس‌های خود را در این شبکه به اشتراک بگذارند ولی حالا مدتی است که از یک شبکه اجتماعی عکس به مراتب فراتر رفته و استفاده‌های جدیدی هم پیدا کرده است، برای نمونه بسیاری از کسب‌وکارها در این شبکه به تبلیغ محصولات خود می‌پردازند و آنها را به فروش می‌رسانند؛ درواقع این شبکه حالا به عنوان یک تجارت الکترونیک استفاده می‌شود.
برخی هم از آن به عنوان یک شبکه خبری استفاده می‌کنند به گونه‌ای که یک خط خبر را در قالب عکس می‌گذارند و به نمایش می‌گذارند. جالب اینکه این شیوه طرفدار کمی هم ندارد و استقبال چشمگیری از آن شده است تا حدی که برخی از این صفحه‌ها چندهزار فالوئر هم دارند. این نکته که در همه شبکه‌های اجتماعی کارکردهای سرگرمی و شخصی حرف اول را می‌زند انکارناپذیر است، ولی فیلترنشدن اینستاگرام بی‌شک مهم‌ترین علت کاربرد فراوان این شبکه است و اینکه این شبکه توانسته رشد قابل ملاحظه‌ای تا الان داشته باشد و پتانسیل این را هم دارد که کاربردهای مفیدی هم در آینده پیدا کند.
توییتر
این شبکه اجتماعی همان‌طور که می‌دانیم شبکه‌ای است که عمدتا توسط گروه خاصی از ایرانیان و برای اطلاع از خبر استفاده می‌شود. بااینکه توییتر فیلتر شده است ایرانیان بسیاری را در این شبکه می‌توان دید که در این رسانه فعالیت روزانه دارند و حتی کم نیستند ایرانیانی که در روز سه‌چهار توییت دارند.
نکته جالب اینکه با وجود اینکه این شبکه فیلتر است برخی شخصیت‌های عالی‌رتبه و دولتمردان را می‌بینیم که در توییتر فعالیت دارند و مردم را از خبرها بی‌اطلاع نمی‌گذارند. نکته جالب توجه اینکه این سرویس محبوب به علت تحریم‌ها ایران را در لیست کشورهای خود نداشت و حدود یکسال پیش ایران را بعد از مدت‌ها انتظار کاربران ایرانی به فهرست کشورهای خود افزود.
پیش از آن کاربران ایرانی نمی‌توانستند محل واقعی سکونت خود را در توییتر انتخاب کنند و حتی در اعتراض به این موضوع کمپین AddIranToTwitter # راه انداختند و از توییتر خواستند کاربران ایرانی را به رسمیت بشناسد. که در نهایت هم موفق شدند و حالا بیش از یکسال است که ایران هم به لیست کشورهای توییتر افزوده شده است.
لینکدین
پایه کار شبکه اجتماعی لینکدین به این گونه است که کاربران را تشویق می‌کند تا یک پروفایل کاملا حرفه‌ای بسازند تا از این پروفایل ساخته‌شده بتوانند در سایت‌های دنیای مجازی به‌عنوان یک رزومه کاری استفاده کنند. پروفایل «LinkedIn»، کاملا مانند یک روزمه کاری است که در آن شما اطلاعات تحصیلی خود را برای نمایش به دیگران وارد می‌کنید. همین‌طور اطلاعاتی از قبیل مهارت‌ها، تخصص‌ها، تجارب و سابقه کارتان، شغل فعلی شما و یک عکس هم برای تکمیل پروفایل خود وارد می‌کنید.
در این شبکه بیش از 300 میلیون کاربر از سراسر دنیا فعالیت می‌کنند. ولی موضوع اینجاست که فرهنگ استفاده از آن، آن‌طور که باید برای بسیاری از کاربران ایرانی جا نیفتاده است. ما فکر می‌کنیم چون پروفایل برای شخص ماست، اجازه داریم هر آنچه دوست داریم در آن قرار دهیم یا هر پستی را بگذاریم. یکی از رایج‌ترین اشتباهات در لینکدین همین است که کاربر از کارهای روزانه خود پست می‌گذارد در صورتی که جای این قبیل پست‌ها در شبکه تخصص‌محوری مانند لینکدین نیست.
یکی دیگر از اشتباهات رایج ایرانی‌ها این است که بارها دیده شده رزومه افراد با لینکدین آنها تداخل دارد. مثلا در مدت زمان کار و ترتیب مشاغل تناقض دیده می‌شود. نکته جالب دیگر اینکه گاهی دیده می‌شود کاربران صفت‌هایی مانند خلاق و باهوش به خود نسبت می‌دهند که در رزومه کاری نه‌تنها نکته مثبتی نیست بلکه کارفرما تا نمونه‌ای از خلاقیت یا هوش را در فرد نبیند نمی‌تواند تشخیص دهد که این ادعا حقیقت دارد یا خیر.
کلوب
سايت اينترنتي کلوب دات کام در يکم دي ماه 1383 برپايه نيازهاي امروزي کاربران اينترنتي ايراني راه‌اندازي شد. هدف راه‌اندازی این سایت تبادل اطلاعات، نيازها، کالا و خدمات، آشنا شدن با همکاران، دوستان قديمي و… برای ایرانی‌ها و کاربران فارسی‌زبان بوده است. این شبکه که ویژه ایرانی‌ها است طرفداران زیادی برای خود پیدا کرده است.
فیسبوک
فیسبوک را همه سال‌هاست می‌شناسیم و جزوی از زندگی روزمره ما شده است. این شبکه وسیع اجتماعی با وجود فیلتر بودن در ایران تعداد کاربر چشمگیری دارد. البته گاه و بیگاه هم اخباری می‌شنویم مبنی بر رفع فیلترینگ فیسبوک ولی تاکنون که خبری از این اتفاق نیست و این شبکه همچنان در فیلتر به سر می‌برد.
فیلترینگ فیسبوک قبل از دولت یازدهم صورت گرفته و اکنون در این زمینه برخی نمایندگان دولت صحبت‌هایی را در راستای رفع فیلترینگ مطرح کرده‌اند.
پیش از این نیز وزیر ارتباطات در این زمینه اعلام کرده بود این احتمال وجود دارد که با ارسال نامه درخواستی از سوی وزارت ارتباطات، شبکه اجتماعی فیسبوک رفع فیلتر شود و روز گذشته اعلام کرد که این صحبت‌ها از سوی یکی از اعضای این کمیته مطرح شده و به معنای نظر کلی کارگروه تعیین مصادیق مجرمانه رایانه‌ای نیست.
جدا از موضوع فیلترینگ باید به استفاده ایرانی‌ها از این شبکه هم توجهی داشته باشیم که مدت زیادی است که فعالیت در فیسبوک برای اغلب کاربران تبدیل شده است به نمایش عکس‌های خانوادگی و تفاخر به اینکه در کدام شهر و کدام کشور به سر می‌بریم. هر از چند گاهی موج‌هایی به راه می‌اندازیم که اغلب بدون اینکه بدانیم موضوع از چه قرار است با موج ایجاد شده راه می‌افتیم تا نکند معلوم شود که ما از فلان موضوع خاص آگاهی نداریم.
منبع : دنیای اقتصاد
