نام نویسنده: سونیتا سراب‌پور
سال 92 هم با تمام خوبی‌ها و بدی‌هایش به پایان رسید. این سال با اتفاقات زیادی همراه بود که بزرگ‌ترین آن شاید تغییر دولت دهم و روی کار آمدن دولت یازدهم بود. به واسطه تغییر در دولت، بدنه و زیرمجموعه‌های مختلف آن نیز با تغییرات گوناگونی همراه بود. هر یک از وزارتخانه‌های دولت یازدهم با تغییرات مدیریتی دچار تحولات زیادی شده و وعده‌های مختلفی برای از بین بردن کم و کاستی‌های چند سال اخیر دادند. یکی از این وزارتخانه‌ها وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات بود.
محمود واعظی به‌عنوان وزیر ارتباطات در دولت یازدهم از اصلی‌ترین وعده‌هایش بازگرداندن آرامش به وزارتخانه حت مدیریتش بود. وعده‌ای که کمابیش با انتخاب مدیران باسابقه و باتجربه برای برخی سازمان‌های زیرمجموعه‌اش تا حدودی به آن جامه عمل پوشاند. اما افزایش سرعت و کیفیت اینترنت، کاهش محدودیت دسترسی به سرویس‌های مختلف اینترنتی از دیگر قول‌های آقای وزیر بود که تا آخرین روزهای سال 92 نیز با تغییراتی همراه نشد، حتی اختلالات و کاهش سرعت اینترنتی نه‌تنها تغییر پیدا نکرده بلکه به سال 93 نیز انتقال پیدا کرده است، چرا که بسیاری از کاربران در ایام تعطیلات نوروز از کاهش سرعت اینترنت خود شکایت داشتند. در گزارش زیر به برخی از اتفاقات مهم سال 92 در حوزه فناوری اطلاعات و ارتباطات م‌پردازیم.
نسل سومی که ممنوع شد
ازجمله اتفاقات عجیب سال 92 آن هم برای کاربران تلفن‌همراه قطع تماس تصویری اپراتور سوم یعنی رایتل بود. زمزمه‌های قطع شدن این سرویس اپراتور سوم از اردیبهشت‌ماه این سال شنیده شد، اما مدیران اپراتور سوم خبرهای منتشر شده درخصوص قطع تماس تلفنی رایتل را تکذیب و آن را شایعه‌ای بیش ندانستند. به فاصله تقریبا چند روز از این ادعای مدیران رایتل در اواسط خرداد ماه به‌دلیل آنچه معاون سابق مرکز ملی فضای مجازی اعلام کرد، تماس تصویری رایتل به‌دلیل آماده نبودن پیوست فرهنگی قطع و وصل شدن مجدد آن به تدوین و ابلاغ رسمی ای پیوست فرهنگی موکول شد.
هرچند در شهریور ماه سال 92 پیوست فرهنگی اپراتور توسط رگولاتوری تنظیم، تدوین و به شورای‌عالی فضای مجازی برای بررسی نهایی ارسال شد، اما تاکنون نتیجه این بررسی اعلام نشده است. اظهارنظرهای گوناگونی از سوی وزیر ارتباطات و شورای‌عالی فضای مجازی درخصوص فعال شدن مجدد این سرویس شنیده شده است، اما تمامی این اظهار نظرها در هاله‌ای از ابهام قرار دارد و توسط طرفین درگیر با این ماجرا تکذیب شده است. برای مثال درحالی‌که محمود واعظی وزیر ارتباطات در گفت‌وگویی اعلام کرده بود مشکل قطع تماس تصویری رایتل با تمهیداتی ازجمله تعیین گروه‌های مخاطب مشص و کدهای تصویری حل شده اما محمدحسن انتظاری دبیر شورای‌عالی فضای مجازی در یک نشست خبری تاکید کرد که فعالیت مجدد تماس تصویری رایتل تنها منوط به تصویب پیوست فرهنگی رایتل در شورا است. تا پایان سال 92 نیز خبری درخصوص تعیین تکلیف فعالیت این سرویس شنیده نشده و آن‌طور که وزیر ارتباطات گفته است، همزمان با پایان زمان انحصار سیم‌کارت‌های اپراتور سوم یعنی 30 مرداد سال 93، از شهریور ماه همین سال سایر اپراتورهای تلفن همراه نیز امکان ارائه خدمات نسل سوم تلفن همراه را خواهند داشت.
افزایش محدودیت‌های اینترنتی
از اواسط فروردین‌ماه سال 92 اختلالات و کاهش سرعت‌های اینترنتی شروع شد. اختلالاتی که برعکس گذشته تا چندین ماه میهمان خانه‌های کاربران بود. این کاهش سرعت همراه با اختلال در سرویس‌های مختلف اینترنتی از جمله سرویس‌های پست الکترونیکی مانند جی‌میل و یاهو یا پیام رسانان اینترنتی نظیر یاهو مسنجر، اسکایپ، وایبر و… دیده شد. این اختلال تا مرداد ماه سال جاری ادامه داشت تا در نهایت قطع یکی از لینک‌های بین‌الملل شرکت ارتباطات زیرساخت، علل برخی اختلالات در شبکه اینترنت کشور اعلام شد. در کنار اختلالات اینترنتی، فیلترینگ نیز در این سال با تمام قوا به‌کار خود ادامه داد. با عوض شدن دولت دهم و روی کار آمدن دوت یازدهم، با توجه به وعده‌های اصلی دولت روحانی برای رفع محدودیت‌ها و آزادی دسترسی کاربران به شبکه اینترنت، بسیاری منتظر کاهش فیلترینگ و به نوعی رفع فیلتر از شبکه‌های اجتماعی نظیر فیسبوک و توییتر بودند. انتظاری که در سال 92 برآورده نشد، همچنین فعالیت برخی اعضای کابینه دولت در شبکه‌های اجتماعی نیز باعث رفع محدودیت استفاده از این سرویس‌ها در کشور نشد و سختگیری‌ها در این خصوص بیشتر از گذشته اعمال شد. حتی رفع فیلترینگ از برخی سرویس‌های اینترنتی در سال 92 پیچیده‌تر از سال‌های گذشته شد؛ چرا که در واکنش و انتقاد برخی مسوولان کشور به عضویت اعضای هیات دولت در شبکه‌های اجتماعی، برخی واکنش‌های غیرشفاف دولت به این موضوع و همچنین تکذیب برخی اعضای هیات دولت به عضویت در فیسبوک ازجمله وزیر ارتباطات باعث شد باز شدن قفل فیلترینگ در کشور بیش از گذشته در هاله‌ای از ابهام قرار بگیرد.
همچنین از سوی دیگر درحالی‌که علی جنتی، وزیر ارشاد در هر نشست و همایشی در پاسخ به سوال خبرنگاران در خصوص رفع فیلتر فیس بوک اعلام می‌کرد که مانعی برای این کار وجود ندارد، تاکید کرده بود که نه‌تنها فیسبوک بلکه سایر شبکه‌های اجتماعی نیز باید قابل دسترسی باشد و قید غیرقانونی برداشته شود. وی تصریح کرده بود که رفع فیلتر شبکه‌های اجتماعی نیاز ه گذر زمان دارد و دولت در حال رایزنی‌های لازم با اعضای کمیته فیلترینگ در این خصوص است. اما در مقابل عبدالصمد خرم‌آبادی، دبیر کارگروه تعیین مصادیق محتوای مجرمانه قوه قضائیه در واکنش به گفته‌های علی جنتی درباره لغو فیلتر فیسبوک، اعلام کرد که این کمیته هیچ برنامه‌ای برای رفع فیلتر سایت‌هایی نظیر فیسبوک ندارد. خرم‌آبادی تاکید کرده بود که خبر وزیر ارشاد مبنی بر رفع فیلتر فیسبوک مورد تایید ما نیست و هیچ برنامه‌ای برای رفع فیلتر فیس بوک و سایت‌هایی نظیر آن وجود نخواهد داشت. در ادامه نیز کمیته فیلترینگ با در دستور قرار دادن افزایش فیلترینگ و فیلتر کردن برخی سایت‌ها و سرویس‌ها نظیر وی‌چت تیر خلاص را شلیک و نشان داد که قفل فیلترینگ اینترنت کشور به این زودی‌ها باز نخواهد شد.
تعرفه‌هایی که ثابت ماند
در ماه‌های ابتدایی سال 92 با توجه به افزایش تعرفه خدمات و سرویس‌های مختلف، شرکت مخابرات ایران نیز کلید تغییر تعرفه‌های مخابراتی را زد. طرحی که با روی کار آمدن محمود واعظی، وزیر ارتباطات دولت یازدهم با مخالفت شدید وی روبه‌رو شد. واعظی در گفت‌وگوهای مختلف خود اعلام کرد که به هیچ وجه اجازه افزایش تعرفه در بخش مخابراتی کشور را نخواهد داد. اما شركت‌مخابرات ایران بدون توجه به سخنان واعظی و مصوبات كمیسیون تنظیم‌مقررات تعرفه‌های خود را افزایش داد. اما این پایان ماجرا نبود و وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات افزایش نرخ تلفن ثابت را که براساس مصوبه شورای رقابت تعیین شده بود غیرقانونی اعلام و تاکید کرد که با مصوبه کمیسیون تنظیم مقررات ارتباطات، افزایش تعرفه تلفن ثابت غیرقانونی است. بالاخره نیز بعد از کش‌و‌قوس‌های فراوان شرکت مخابرات ایران تسلیم و با تاکید بر همگامی با دولت تدبیر و امید وعده داد که مبالغ اضافی را که از کاربران در یک دوره گرفته است به مشترکان تلفن ثابت بازگرداند.
رفع برخی تحریم‌های اینترنتی
بخشی از تحریم‌های اینترنتی و کامپیوتری جوامع بین‌الملل علیه ایران در سال 92 رفع یا کمرنگ شد. برای اولین بار خبر رفع تحریم‌های اینترنتی و تکنولوژیکی در خرداد ماه سال جاری منتشر شد. در آن زمان اعلام شد که آمریکا تحریم فروش تکنولوژی ارتباطی به ایران را لغو می‌کند. اما این پایان کاهش تحریم‌های تکنولوژیکی جامعه بین‌الملل علیه ایران نبود؛ چرا که در بهمن‌ماه سال‌جاری نیز وزارت خزانه‌داری آمریکا با صدور مجوزی، تبادلات پولی ایرانیان برای خرید تجهیزات و خدمات اینترنتی و مخابراتی به‌منظور استفاده شخصی شهروندان را از فهرست تحریمی خود خارج کرد.
تغییرات مدیریتی در وزارت ارتباطات
امسال وزارت ارتباطات با تغییر و تحولات بی‌شماری همراه بود. علاوه‌بر روی کار آمدن محمود واعظی به عنوان وزیر وزارتخانه ارتباطات و فناوری اطلاعات، بسیاری دیگر از مدیران سازمان‌های زیرمجموعه این وزارتخانه از سازمان فناوری اطلاعات گرفته تا رگولاتوری، شرکت پست و… نیز با تغییراتی همراه شدند. بسیاری از مدیران باسابقه کشور که طی چند سال گذشته خبری از آنها نبود، حالا روی کار آمده و با برنامه و پروژه‌های مختلف دست به‌کار جبران عقب‌افتادگی‌های چند ساله حوزه فاوا شدند. بهبود کیفیت و سرعت اینترنت، توسعه بخش زیرساختی، اصلاح سیستم فیلترینگ، ساماندهی ماموریت‌های انجام‌نشده، روشن‌کردن تکلیف پروژه‌های رنگارنگ و شکست‌خورده، برطرف کردن تداخل‌کاری با نهاد‌هایی همچون وزارت صنعت و معدن، صدا و سیما، مدیریت درگیری با شورای رقابت و شورای‌عالی مجازی، نظم‌بخشی به نهاد‌ها و شوراهای موازی، بهبود جایگاه ایران در صحنه‌های بین‌المللی، ارائه آمار و ارقام قابل اعتماد و… بخشی از چالش‌ها و مشکلاتی است که محمود واعظی، وزیر ارتباطات دولت یازدهم، باید به آن سروسامان دهد. واعظی در گزارش صد روز اول کاری خود اعلام کرده است که تا حدودی توانسته به وعده‌های خود برای حل مشکلات حوزه فاوای کشور جامع عمل بپوشاند. وی برای صحت این ادعای خود نیز به تغییرات گسترده مدیریتی در این بخش و روی کار آمدن مدیران حرفه‌ای و متخصص، افزایش پهنای باند اینترنت کشور، کاهش قیمت سرویس‌ها اینترنتی، ثابت نگه داشتن تعرفه‌های مخابراتی و… اشاره می‌کند. او همچنین از کاربران این حوزه فرصت کافی برای اجرا شدن بخش دیگری از وعده‌هایش در بخش افزایش سرعت اینترنت، کاهش فیلترینگ، جبران عقب‌ماندگی در بخش استفاده از تکنولوژی‌های خواسته است.
منبع : دنیای اقتصاد
