نام نویسنده: شهرام شریف
«فیسبوک باید قابل دسترس شود.» این شالوده سخنان مفصل وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی در جمع فعالان رسانه‌های دیجیتال در این هفته بود.
سخنانی که نشان از صراحت لهجه دولت روحانی در مواجهه با یکی از مهم‌ترین خواست‌های اکثریت جامعه‌ای دارد که حالا نیازهای ارتباطی‌شان را از زبان دولتمردان هم می‌شوند. بازگشایی فیسبوک که حالا بیش از یک میلیارد نفر از مردم آنلاین جهان را عضو خود می‌بیند، این روزها به یکی از مهم‌ترین بحث‌های اینترنتی در جامعه ایران تبدیل شده است. شبکه‌ای که گفته می‌شود جامعه آنلاین ایرانی داخل کشور حضور میلیونی در آن دارد و حضور موثر برخی وزرای دولت روحانی به آن رسمیت بخشیده است.
نگاهی واقع‌گرایانه به موضوع مسدود کردن شبکه‌ای که میلیون‌ها نفر از آن استفاده می‌کنند نشان‌دهنده عدم‌کارآیی روش‌های سلبی طی سال‌های اخیر است. هر چند نباید دغدغه‌های اخلاقی موجود در جامعه در مورد آزادی شبکه‌های اجتماعی را نادیده گرفت؛ اما اتفاقا روش‌های موجود – که عمدتا در حذف و فیلترینگ خلاصه می‌شوند – نشان داده‌اند پاسخ مناسبی به این دغدغه‌ها نیستند و نتایج مثبتی نیز به بار نیاورده‌اند. قطعا این پاسخ‌ها حتی اگر دو دهه قبل و در هنگام ورود اینترنت به کشور ناگزیر بوده‌اند امروز و پس از گذشت این همه سال و فراهم شدن انواع و اقسام امکانات فنی و رشد فرهنگی چاره‌ساز نیستند.
موضوعاتی چون فیلترینگ و مباحثی چون حفاظت کودکان و خانواده‌ها در برابر محتواهای نامطلوب بحث‌هایی نیست که صرفا مختص جامعه ایران باشد. این مباحث برای سال‌ها ذهن کشورها را به خود مشغول کرده و راه‌حل‌های متعددی برای آن اندیشیده شده است. در واقع کشورها بحث اینترنت را از جنبه محتوایی بررسی کرده و موضوعاتی چون فیلترینگ را در زیرمجموعه مباحثی قرار داده‌اند که سازوکارهای فرهنگی و اجتماعی را با خود درگیر می‌کند. به همین جهت است که بسیاری از صاحبنظران ارتباطی فضای اینترنتی و حال وهوای آن را در هر زبان یا کشور متاثر از فضای فرهنگی موجود در آن کشور می‌دانند. در جامعه‌ای که مشکلات فرهنگی یا اخلاقی در آن پررنگ باشد، در فضای اینترنتی آن نیز بازنمایی از مشکلات به چشم خواهد آمد. حال چه شبکه‌های اجتماعی داخلی تولید کنیم و چه مثل یک میلیارد نفر از مردم دنیا به سراغ فیسبوک برویم، این مشکلات به نوعی در آن موجود خواهد بود. از این رو اینترنت و شبکه‌های اجتماعی به خودی خود نه خوبند و نه بد. ایمن کردن افراد و به خصوص کودکان همچون جامعه حقیقی باید از داخل خانواده و خود اشخاص آغاز شود و بعد نهادهای عمومی مثل مدرسه، کتابخانه، دانشگاه و … نیز به آن اضافه شوند. این مسیری است که همه دنیا پیموده و پاسخ گرفته است. خوشبختانه امروزه تکنولوژی‌های شخصی‌سازی مثل فیلترینگ خانگی این اجازه را به خانواده و نهادهای آموزشی داده است که از این روش‌ها در این مسیر استفاده کنند. مسدود کردن فیسبوک و شبکه‌های اجتماعی و خط زدن صورت مساله کاری بوده که تا به حال انجام داده‌ایم. بستن، محدود کردن و نادیده گرفتن کاری است که بعد از این همه سال پاسخ مناسبی نداده است، بیایید مسیرهای بهتری را جست‌وجو کنیم.
منبع : اخر هفته دنیای اقتصاد
