نام نویسنده: شبنم کهن‌چی
در یازدهمین دور از انتخابات ریاست جمهوری، کشور نوع تازه‌ای از واکنش‌ها و تبلیغات را تجربه می‌کند. امسال اینترنت، برای کاندیداهای ریاست جمهوری و بخش بزرگی از قشر جوان که کاربر شبکه‌های اجتماعی هستند، ابزاری برای نشان دادن نظرات، برنامه‌ها و تصمیمات‌شان است. تبلیغات در این دوره از انتخابات با تمام سال‌های گذشته تفاوت کرده است.
امسال در خیابان‌ها کمتر پوستر و اعلامیه کاندیداها به چشم می‌خورد، در عوض انتشار بیشتر برنامههای تبلیغاتی کاندیداها روی رسانه‌ها متمرکز شده؛ از رسانه ملی گرفته تا اینترنت. برای کاندیداها شاید فقط نحوه تبلیغات تغییر کرده باشد اما بخشی از جامعه، امسال بستری برای نشان دادن نظرات، انتقادات و پیشنهادات خود پیدا کرده است که به‌رغم ممنوع بودنش مورد توجه کاندیداها نیز قرار گرفته؛ شبکه‌های اجتماعی. هفته گذشته درباره فعالیت کاندیداهای ریاست جمهوری دوره یازدهم در شبکه‌های اجتماعی مانند فیس‌بوک، توییتر و اینستاگرام (نامزدها در خانه‌های مجازی -روزنامه فناوران، شنبه 11 خرداد ماه) صحبت کردیم. به همان اندازه که حضور کاندیداها در شبکه‌های اجتماعی جالب است، واکنش و اظهارنظر کاربران و پیگیری برنامههای تبلیغاتی و مناظره‌ها در شبکه‌های اجتماعی نیز جالب است.
کلید واژه‌ها
یکی از کارهای جالبی که بعضی از کاربران در پایان مناظره‌ها یا سخنرانی‌های تبلیغاتی کاندیداها انجام دادند انتشار عکسی از ابر کلید واژه‌های صحبت‌های آنها بود. بعضی از کاربران با استفاده از خدمات آنلاین سایت www.wordle.net بیشترین کلمات استفاده شده در صحبت‌ها را پیدا کردند. عکس شماره یک نشان‌دهنده بیشترین کلمات استفاده شده در مناظره اول هشت کاندیدای ریاست جمهوری است که 10 خرداد ماه به صورت زنده از تلویزیون و رادیو پخش شد.
هم‌زمان با برگزاری مناظره‌های تلویزیونی که دیروز عصر شاهد آخرین برنامه‌اش بودیم، کاربران نظرات خود را در شبکه‌های اجتماعی منتشر می‌کردند که گاهی هم بین حامیان و مخالفان هر کاندیدا بحث‌هایی هم شکل می‌گرفت.
نقدها
از سوی دیگر در کنار روحیه طنزی که همیشه همراه ایرانی‌هاست، کاربران با حافظه تاریخی‌شان به نقد صحبت‌های کاندیداها در برنامههای تلویزیونی و رادیویی نیز می‌پرداختند. آنها عملکرد و نظرات پیش از تبلیغات و اعلام نام کاندیداهای تایید صلاحیت شده را در کنار صحبت‌های تبلیغاتی آنها قرار می‌دادند. انتقاد بعضی از کاربران به محمدباقر قالیباف از جمله این واکنش‌ها بود که نسبت به تغیی موضع وی نسبت به هاشمی رفسنجانی نشان داده شد. یکی از کاربران در گوگل پلاس نوشت: ایشان ۱۳ روز قبل –پیش از آغاز ثبت‌نام- بر علیه آقای رفسنجانی سخنرانی تندی کردند و گفتند: کارنامه ۲۰ ساله ایشان قابل دفاع نیست و دیشب از خدمات آقای هاشمی سخن به میان آوردن! چه چیزی در این ۱۳ روز عوض شده است؟
موضع محمدرضا عارف نیز در مورد مسایلی مانند خس و خاشاک خواندن مردم، یا وضعیت دو کاندیدای ریاست جمهوری سال 88 از جمله مسایلی بود که از سوی کاربران مورد توجه قرار گرفت. همچنین قطع برنامه تبلیغاتی محمدرضا عارف و سانسور سخنان محسن رضایی باعث واکنش‌های مختلفی از سوی کاربران شد.
سایت‌های نظرسنجی
سایت‌های بسیاری طی روزهای گذشته اقدام به نظرسنجی از کاربران درباره رییس‌جمهور آینده ایران انجام دادند. از جمله این سایت‌ها می‌توان به www.goodnews.ir/election اشاره کرد که نظرسنجی آنلاینی تحت عنوان «رییس‌جمهور آینده کیست؟» دارد. این سایت در توضیح فعالیت خود تاکید کرده که هیچ‌گونه وابستگی سیاسی و جناحی به هیچ حزب و گروه و شخص خاصی ندارد و در راستای حمایت هیچ یک از نامزدهای محترم انتخاباتی فعالیت نمی‌کند. سایت گودنیوز نظرسنجی‌اش را تحت عنوان یک مسابقه معرفی کرده که در آن هیچ‌گونه رای‌گیری صورت نمی‌گیرد و کاربران پیش‌بینی خود از رییس‌جمهور آینده را مطرح
می‌کنند.
از این دست نظرسنجی‌ها در وبلاگ‌ها، سایت‌ها و شبکه‌های اجتماعی بسیار دیده می‌شد.
مناظره‌های پرحاشیه
جالب است که شیوه برگزاری مناظره‌ها، به خصوص نخستین مناظره نه تنها مورد انتقاد کاندیداها بود بلکه از سوی کاربران نیز مورد انتقاد قرار گرفت. هر چند بعضی از کاندیداها مانند غلامعلی حداد در واکنش به انتقادهایی که در مورد مناظره‌ها شد، مردم و کاندیداها را دعوت به آرامش کردند -غلامعلی حداد: با مناظره‌ها قهر نکنید- اما بیشتر کاندیداها نسبت به این نحو ناظره انتقاد داشتند و انتقادهایشان نیز در فضای مجازی بازتاب داشت. یکی از این نقدها که از سوی کاربران شبکه‌های اجتماعی بارها به اشتراک گذاشته شد، نقد حسن روحانی بود که بعد از نخستین مناظره گفت: «دیروز به یکی گفتم جای مرحوم نوذری خالی بود. امیدوارم از این ساعت به بعد رسانه میلی به رسانه ملی تبدیل شود». منوچهر نوذری مجری برنامه سرگرم‌کننده‌ای با عنوان «مسابقه هفته» بود که بسیاری از افراد مناظره‌ها به خصوص مناظره اول را به کنایه به آن تشبیه کردند.
یکی از وبلاگ‌نویسان مطلبی در سایت خود منتشر کرد aminsabeti.net که مورد توجه بسیاری از کاربران قرار گرفت. وی با استفاده از ابزارهای آنلاین، کلید واژه‌های دومین مناظره کاندیداهای ریاست جمهوری را به تفکیک کاندیداها به صورت عکس منتشر کرد. ( عکس‌های شماره 3 تا 11).
عبور از خط قرمز
واکنشی که بیشتر کاربران در مقابل استفاده کاندیداهای ریاست جمهوری از شبکه‌های اجتماعی نشان دادند انتقاد نسبت به برخورد دوگانه با این مساله بود و هست. بیشتر آنها به فیلتر بودن این شبکه‌ها و مجرم نشان دادن کاربران آنها اشاره کردند. برخی از کاربران حتی این سوال را که آیا کاندیداها برای حضور در شبکه‌های اجتماعی از فیلترشکن استفاده می‌کند را بارها در این شبکه‌ها مطرح کردند.
برخی از کاربران نظرشان را در مورد حضور کاندیداها در شبکه‌های اجتماعی و استفاده از ابزار آنلاین و برنامههای تبلیغاتی‌شان به صورت مستقیم با ما در میان گذاشتند. «ب» کاربر توییتر معتقد است نوع برگزاری مناظره‌های کاندیداهای ریاست جمهوری امسال، برداشت ضعیفی از مناظره‌ها در کشورهایی مانند آمریکا بود و به نظر می‌رسید مهم‌ترین نکته، این بود که کاندیداها زمان یکسانی داشته باشند.
به‌رغم اینکه مجری مناظره‌ها بارها اعلام کرد برای طراحی سوال‌های این مناظره‌ها یک تیم بزرگ زمان زیادی صرف کرده اما «ب» معتقد بود که سوال‌ها و نحوه پیش بردن برنامه بدون بررسی و برنامه‌ریزی بود.
این کاربر در مورد استفاده کاندیداهای ریاست جمهوری از شبکه‌های اجتماعی گفت: به نظر می‌رسد آنها متوجه ضرورت استفاده از شبکه‌های اجتماعی شده‌اند.
کاربر دیگری گفت: فعالیت کاندیداهای ریاست جمهوری امسال در شبکه‌های اجتماعی نشان دهنده این مساله است که مسوولان بعد از انتخابات سال ۸۸ به قدرت این شبکه‌ها -با وجود اینکه فیلتر هستند- پی بردند و می‌خواهند به این وسیله، حتی اگر با استفاده از آن مخالف هستند صدای خودشان را به جامعه جهانی و قشری از مردم که فعالان شبکه‌های اجتماعی هستند برسانند. «ن-ق» معتقد ات کاندیداها علاقه‌مند هستند نشان دهند از آزادی بیان حمایت می‌کنند و با فیلترینگ مخالفند. «م-ب» هم به ما گفت ستادهای انتخاباتی به خوبی از شبکه‌های اجتماعی استفاده نکردند. او گفت چون شبکه‌های اجتماعی کاربر محور هستند بهتر بود ستادها و گردانندگان اکانت‌های شبکه‌های اجتماعی سیاست تعامل مستقیم با کاربر را پی می‌گرفتند. او جزو معدود کاربرانی بود که معتقد است بر خلاف آنچه به نظر می‌رسد، مناظره‌ها هوشمندانه و با هدف طراحی شده بود.
یکی از کاربران شبکه‌های اجتماعی معتقد است مهم‌ترین نکته در انتخابات امسال این است که نامزدها به هر دلیلی متوجه قدرت شبکه‌های اجتماعی شدند هر چند که هیچ کدام به صورت رسمی سیاست خود را در مورد این شبکه‌ها نگفتند. «الف» گفت: به نظر می‌رسد آنها استفاده از شبکه‌های اجتماعی را تنها برای خود می‌خواهند نه مردم عادی. فعالیت نامزدها در شبکه‌های اجتماعی و وب‌سایت‌های فیلتر شده زیاد است اما آنها به نوعی در مناظره‌ها از فیلترینگ حمایت می‌کنند. سوال اینجاست که اگر فیلترینگ خوب است چرا آنها از توییتر یا فیس‌بوک استفاده می‌کنند.
تعدادی از کاربران معتقدند مناظره‌ها بیشتر شبیه به نشست نقد دو کاندیدای اصلاح‌طلب توسط شش کاندیدای دیگر بوده.
در نهایت امسال بازار تبلیغات انتخابات ریاست جمهوری در فضای مجازی گرم بود و کاربران نیز پیگیر برنامه‌ها و شعارهای انتخاباتی بودند.
منبع : روزنامه فناوران
