نام نویسنده: سونیتا سراب‌پور
“اجرای طرح شبنم در راستای جلوگیری از افزایش ثروت نامشروع از بیست و یکم ماه جاری در پنج رده لوازم رایانه‌یی (لپ‌تاپ، مانیتور، پرینتر، تونر و کاتریج ) اجرا شد.” این خبری بود که هفته گذشته، سیدمهدی میرمهدی،رییس اتحادیه صنف فناوران رایانه تهران، اعلام کرد.
به گزارش پایگاه خبری شهر الکتروینک، همزمان با انتشار این خبر، انتقادات و اظهارات مختلفی از سوی فعالان و کارشناسان بازار کامپیوتر مطرح شد. اجرای طرح شبنم (شبکه بازرسی و نظارت مردمی) در بازار کامپیوتر به دو دسته موافق و مخالف تقسیم می شوند . مخالفان این طرح که بیشتر آن را فروشندگان پاساژهای کامپیوتری تشکیل میدهند بر این باورند که مسئولان اجرای طرح (شرکت انفورماتیک راهبر) به جای دنبال کردن هدف اصلی خود در بازار که همان نظارت است، به فکر درآمدزایی هستند؛ چرا که اگر ماهانه 70 میلیون کالا ( در هر حوزه ای) وارد کشور شود و این شرکت بتواند هر کد شبنم ر به رقم 100 تومان به فروش برساند، میتواند درآمدی در حدود 7 میلیارد تومان از فروش این کد داشته باشد.
به باور این گروه اجرای طرح شبنم با توجه به سرنوشت مبهمی که در بازار تلفن همراه به دنبال داشته است، در این بازار نیز به نتیجه ای نخواهد رسید. اما شرکتهای واردکننده کالاهای کامپیوتری، از جمله موافقان اجرای طرح شبنم هستند؛ چرا که معتقدند، کد شبنم باعث جلوگیری از ورود کالاهای مسافرتی و قاچاق به کشور میشود و در نهایت خریداران اجناس کامپیوتری با خیال راحت‌تری از اصل و سالم بودن کالای خود باخبر میشوند. برای به دست آوردن اطلاعات دقیق در خصوص طرح شبنم در بازار کامپیوتر با محمود اعلایی، مدیرعامل شرکت خدمات انفورماتیک راهبر، مجری اجرای طرح شبنم گفت وگویی انجام داده ایم که میخوانید:
طرح شبنم یا همان طرح شبکه بازرسی نظارت مردمی در حقیقت ایجاد سامانه‌ای را دنبال میکند که در آن همه مردم می‌توانند تنها با داشتن یک گوشی تلفن همراه دارای دوربین و با استفاده از نرم‌افزاری که در اختیارشان قرار گرفته است، علاوه بر اطمینان از اصالت کالای خریداری شده، یاور دولت در شناسایی عوامل توزیع کالای قاچاق و جعلی باشند.
طرح شبنم به چه دلیلی اجرا می شود؟
در اکثر کشورهای دنیا، کالای قاچاق و جعلی، به عنوان یک کالای غیر قابل اطمینان و نامطمئن شناخته میشود؛ چرا که مشخص نبودن کانال توزیع، واسطه‌ها و نیز تولید کننده واقعی، مشتری را نگران میکند که آیا این کالا از اصالت لازم برخوردار بوده و آیا دارای کیفیت مورد نظر خواهد بود یا خیر؟ علاوه بر آن، کالای قاچاق با گسترش اقتصاد زیر زمینی، فشار مالیاتی را بر بخش رسمی وارد کرده و در نتیجه با کاهش فروش، درآمد این گروه را کاهش داده و تولید داخلی را تهدید میکند. افزایش ثروت نامشروع و رانت خواری نیز از دیگر آثار زیانبار کالای قاچاق و جعلی است. به همین علت وزارت صنعت، معدن و تجارت به عنوان متولی اصلی بخش تجارت و شبکه توزیع کالا، برای مبارزه توزیع کالای قاچاق و جعلی، اقدام به ایجاد سامانه شبکه نظارت مردمی یا شبنم کرده است.
این طرح چه هدفی را دنبال میکند؟
طرح شبنم یا همان طرح شبکه بازرسی نظارت مردمی در حقیقت ایجاد سامانه‌ای را دنبال میکند که در آن همه مردم می‌توانند تنها با داشتن یک گوشی تلفن همراه دارای دوربین و با استفاده از نرم‌افزاری که در اختیارشان قرار گرفته است، علاوه بر اطمینان از اصالت کالای خریداری شده، یاری دولت در شناسایی عوامل توزیع کالای قاچاق و جعلی باشند و علاوه بر آن از مشوق‌های اعتباری نیز برخوردار شوند. در واقع این طرح ضریب نفوذ بازرسی و کنترل کالاهای قاچاق و غیر مجاز را گسترش می‌دهد.
شما صحبت از کنترل کالاهای قاچاق و غیر مجاز از طریق طرح شبنم میکنید، آیا اجرای این طرح از سال گذشته، آن هم در حوزه تلفن همراه باعث کاهش قاچاق کالا در این حوزه شده است؟
طرح شبنم یک طرح زیرساختی است که یکی از وظایفش مبارزه با قاچاق است. بحث رهگیری و مدیریت کالا را هم در ادامه طرح خواهیم داشت. این کد مانند یک پلاک است و با کمک آن میتوانیم بفهمیم که یک کالا از کجا حرکت کرده و به کجا رسیده است. از طرف دیگر تا یکم تیرماه سال 91 همه کالاها به غیر از کالاهای فله‌ای و سرمایه ای ، باید دارای کد شبنم باشند.
انتخاب 5 کالا در حوزه کامپیوتر بر چه مبنایی صورت گرفته است؟
شرکت راهبر گروه کالایی را به ستاد مبارزه با قاچاق کالا پییشنهاد داد. این ستاد براساس اولویت‌های خودش و براساس اینکه در حوزه کامپیوتر چه کالاهایی با حجم بالای قاچاق روبرو هستند، این 5 کالا را درنظر گرفت . همچنین از آنجایی که در حال حاضر کالای کامپیوتری در کشور با بیشترین حجم قاچاق همراه هستند بنابراین اجرای این طرح با قدرت تمام دراین حوزه بسیار ضروری است.
امکان تشخیص کالاهای کامپیوتری اصل از غیر اصل چگونه مشخص میشود تا به آن کد شبنم داده شود. در واقع از کجا معلوم میشود که کالایی که کد شبنم دریات میکند اصل است.
تنها با یک استعلام و وارد کردن کد شبنم روی هر کالایی در سایت شبنم، اصل یا غیر اصل بودن کالا مشخص میشود.
در اصل منظور من امکان تشخیص اصیل بودن کالا در مبدأ ورود به کشوراست؟ چگونه شما متوجه میشوید که کالایی که یک واردکننده به کشور وارد کرده اصل است؟
براساس اسناد گمرکی که فرد وارد کننده نشان می دهد. این که کالا از چه کشور و چه شرکتی وارد شده است. هم ما هم گمرگ تک تک این مدارک را به صورت دقیق بررسی میکنیم و تاییدیه مورد نیاز را هم از شرکت مربوطه دریافت میکنیم.
واقعیت این است که کسانی که با طرح شبنم مشکل دارند به دو دسته تقسیم میشوند . دسته اول یا قاچاقچی هستند و چون می‌دانند این کد باعث جمع شدن تجارتشان میشود، دست به مخالفت با این طرح میزنند. دسته دوم هم کسانی هستند که اطلاع دقیقی از این طرح ندارند که ما امیدواریم این منتقدادن و شاکیان، در دسته دوم قرار داشته باشند.
فعالان بازار کامپیوتر در حال حاضر چندان از اجرای این طرح راضی نیستند و معتقدند این طرح داری ابهام و مشکلات اساسی است شما این انتقادات را قبول دارید.
شما تیم فوتبالی را در نظر بگیرید که دست به تخلفی میزند. در قدم اول مسئولان مربوطه به این تیم تذکر میدهند. در قدم بعد جریمه، کم کردن امتیاز و سر انجام محروم شدن از بازی در انتظار این تیم است. در حوزه کامپیوتر هم همین گونه است . فعال بازاری که دست به تخلف بزند، هم این مراحل را طی میکند. در حال حاضر ما به انتهای راه رسیده‌ایم یعنی کسر امتیاز و محرومیت برای فعالان متخلف بازار . این طرح از یکم آبان ماه سال گذشته آغاز شده بود و از آن زمان تا کنون ما اطلاع رسانی‌های لازم را انجام دادیم. حتی جلسات توجیهی مورد نیاز را برای این گروه فعالان برپا کردیم. خیلی از این افراد در حال حاضر مشکلی با اجرای طرح شبنم ندارند و تنها کسانی با این طرح مشکل دارند که خیال کردهاند این طرح شاید یک طرح صوری باشد و بلافاصله روبه فراموشی خاهد رفت. حالا هم از طریق برخی رسانهها ادعا میکنند که طرح شبنم دارای مشکل و ابهام است.
اما رییس اتحادیه صنف رایانه تهران هم هفته گذشته در گفت‌وگویی اعلام کرد که این طرح دارای ابهام است اما میتواند ضوابط را تا حدی حاکم کند و دامنه بازرسی را در سطح شهر بیافزاید.
هر طرحی دچار یکسری مشکلات مخصوص به خودش است. حتی وقتی ویندوز مایکروسافت هم وارد بازار میشود، بعد از مدت زمانی مشخص میشود که این نرم افزار چه مشکلاتی دارد. باید مشخصا ذکر شود که منظور این گروه از مشکل داشتن این طرح چیست.
یکی از اشکالات که نسبت به این طرح روی کالاهای کامپیتری وارد میشود این است که فروشندگان معتقدند همان مشکلی که روی نصب این کد در بازار تلفن همراه وجود دارد، به بازار کامپیوتر هم منتقل میشود. ازجمله اینکه امکان نصب این کدها در کمرگ به وجود نخواهد آمد و فروش کالاهای قاچاق ادامه خواهد داشت. همچنین استاندار نبود اندازه کدها با کالاهای کامپیوتری؟
کسی که می‌گوید آمار قاچاق با ورود کد شبنم تغییری پیدا نکرده باید مدرک بیاورد. سال 89 کل واردات رسمی گوشی تلفن همراه 750 هزار عدد بوده است.اما همین آمار در دو ماه نیم پایان سال 90 با رشد دو برابری همراه بوده است. یعنی در این مدت به صورت رسمی حدودی 1 میلیون 600 هزارعدد وشی وارد کشور شده است. البته به این مسئله هم فکر کنید که در نیمه دوم سال 90 بازار با نوسانات ارز مواجه بود. این افزایش آمار در این وضعیت، نشان از کنترل بازار و موفق بودن کد شبنم دارد. ما ادعا نداریم که با این کد قاچاق کالا در بازار کامپیوتر به صفر خواهد رسید اما قطعا اثر خوبی خواهد داشت.
در خصوص استاندارد نبودن اندازه این کد با کالاهای کامپیوتری چه‌طور؟
در این مورد باید بگویم که برای نصب این کد روی کالاهای کوچک پیشبینی ها و راه حل‌های درنظر گرفته شده است. یعنی کالایی که کوچک باشد ما برچسب را روی یک بسته ده‌تایی آن کالا میچسبانیم . مثلا روی یک فلش مموری این کد را نمیچسبانیم بلکه روی یک بسته چند تایی فلش این کد نصب میشود.
یکی دیگر از انتقادادی که نسبت به توزیع این کد مطرح است این است که فعالان بازار معتقدند که این کد به جای جنبه کنترلی و بازدارنده، به یک منبع درآمد برای شما تبدیل شده است؟
اصلا اینگونه نیست. واقعیت این است که کسانی که با طرح شبنم مشکل دارند به دو دسته تقسیم میشوند . دسته اول یا قاچاقچی هستند و چون می‌دانند این کد باعث جمع شدن تجارتشان میشود دست به مخالفت با این طرح میزنند. اما دسته دوم هم کسانی هستند که اطلاع دقیقی از این طرح ندارند که ما امیدواریم این منتقدادن و شاکین، در دسته دوم قرار داشته باشند.
در حال حاضر برخی فروشندگان از حضور کدهای تقلبی شبنم در بازار کامپیوتر خبر میدهند این موضوع را تائید میکنید ؟
به هیچ وجه، اصلا این کدهای تقلبی چگونه وارد بازار شدهاند؟
فعالان بازار میگویند شرکت راهبر تعدادی کد شبنم را در اختیار برخی وارد کنندگان قرار داده است اما به هر دلیلی آن وارد کننده نتوانسته کالای خود را به کشور وارد کند. در نتیجه کدهایی که در دست دارد را با قیمت بالایی به دیگر فعالان میفروشد.
به وجود آمدن این شرایط هم به عدم آگهی فروشندگان باز میگردد. اصلا برچسبی در اختیار وارد کنده قرار نمیگیرد که بخواهد در صورت وارد نشدن محصولاتش از آن کدها سوء استفاده کند. یک وارد کننده می‌خواهد 10 هزار لپ تاپ وارد کنند ما هم در سامانه شبنم 10 هزار کد برایش تعریف میکنیم. ولی این کد ها را تا زمانی که کالا وارد گمرک نشده باشد و گمرک گزارش ورود کالا را به ما نداده باشد، چاپ نمی‌کنیم. ممکن است همان وارد کننده به جای 10 هزارتا 5 هزارتا لپ تاپ وارد کرده باشد در همان زمان و با دریافت گزارش گمرک، ما تنها 5 هزار کد چاپ میکنیم . بنابراین اینگونه نیست که براساس خود اظهاری یک وارد کننده ما هر تعداد کدی که می‌خواهد را برایش چاپ کنیم.
به نظر شما در حال حاضر مردم به اینکه آیا کالایی کد شبنم دارد یا خیر توجه‌ای میکنند؟
با گذشت زمان قطعا توجه مردم به داشتن کد روی کالاها افزایش پیدا میکند. همانطور که در روزهای اولیه انتشار علامت استاندارد روی کالاها افراد نمیدانستند که این علامت چیست، اما به مرور زمان، با تبلیغات و اطلاع رسانی کم کم این موضوع جا افتاد که یک محصول استاندارد باید این علامت را داشته باشد. به اعتقاد من با گذر زمان، مردم کالایی که کد شبنم نداشته باشد را خریداری نخواهند کرد.
منبع : پایگاه خبری شهر الکتروینک
