بازار ديجيتال – فراگیر شدن استفاده از فناوری این روزها تبعات مثبت و منفی بسیاری در زندگی کاربرانش ایجاد کرده است. تبعاتی که نکات منفی‌اش این روزها بیشتر از مثبت‌اش دیده شده و مورد نقد و بررسی جامعه شناسان، روانشناسان و در مقیاسی وسیع‌تر قانون گذاران قرار مي‌گیرد.
جدا از بحث کامپیوتر و اینترنت که زمانی در کانون توجه کارشناسان قرار داشت، اما این روزها افزایش تعداد کاربران تلفن همراه در جهان باعث چرخش نگاه‌ها روی این فناوری شده است. زمانی تلفن همراه تنها یک وسیله برای حرف زدن بود. البته نه زمانی آن‌چنان دور که برای به‌خاطر آوردنش نیاز به نقل مثال‌ها و داستان‌های بی‌شماری باشد.
تا همین دوازده سال پیش در کشور ما از این وسیله تنها برای مکالمات استفاده مي‌شد و به دلیل هزینه‌های بالایی که در تهیه این وسیله ارتباطی در آن زمان حاکم بود از این کالا به عنوان یک کالای لوکس یا حتی سرمایه ای نام برده مي‌شد. اما به تدریج و با توسعه شبکه‌های ارتباطی قیمت‌های دسترسی و استفاده از این فناوری شکسته شد و با آمدن اپراتورهای جدیدتر، فراگیری این کالای ارتباطی بیشتر شد. به شکلی که هم اکنون و بر اساس آمارهایی که اعلام مي‌شود ایران دارای 53 تا 55 میلیون کاربر تلفن همراه است. فناوري تلفن همراه با افزایش کارکردهایش از تنها کاربرد آن که تماس تلفنی بود خارج شد و به یک وسیله چند رسانه‌اي تبدیل شده است.
انتقال اطلاعات از طریق متن، صدا و تصویر هر چند یک مزیت رقابتی براي سازندگان گوشی‌ها وکسب بازار رقابت دربرداشته، اما از سوی دیگر و به گفته جامعه شناسان، باعث بر هم زدن روابط سالم افراد یا ایجاد فاصله بین نسل‌ها و افراد خانواده نیز شده است. هر چند که به نظر مي‌رسد نقد و بررسی عملکرد این جامعه ارتباطی نیازمند آمارهای قیق و تحقیقات میدانی منسجم و منظم باشد، اما دنیای اقتصاد برای یک بررسی ساده اقدام به تهیه نظرسنجی در یک جامعه آماری صدوپنجاه نفری کرده است که بخشی از نتایج آن در ذیل مي‌آید.
آمارهایی از روی کنجکاوی
63 درصد از حاضران در این جامعه آماری صد و پنجاه نفری مرد و 37 درصد آن را زنان تشکیل دادند که در این بین 18 درصد بین 20 تا 25 نفر، 65 درصد بین 25 تا 35 سال، 13درصد بین 35 تا 45 سال و 3 درصد نیز بالای 45 سن داشتند. همچنین 9 درصد این جامعه آماری دارای دیپلم، 7 درصد فوق دیپلم، 51 درصد لیسانس، 30 درصد فوق لیسانس و 3 درصد نیز دارای مدرک دکترا هستند.
29 درصد این جامعه آماری همیشه از تلفن همراه استفاده مي‌کنند، 41 درصد در اکثر مواقع، 28 درصد گاهی اوقات و تنها دودرصد به ندرت از این وسیله ارتباطی استفاده مي‌کنند.
برای 38 درصد از این افراد داشتن شماره رند بسیار مهم بوده و 62 درصد دیگر نیز در اختیار داشتن یک شماره رند برای آنها اولویتی ندارد. قبض تلفن همراه 17 درصد از جامعه آماری صد و پنجاه نفری دنیای اقتصاد در هر دوره کمتر از ده هزار تومان است. 20 درصد بین 10 تا 20 هزار تومان، 15 درصد بین 20 تا 30 هزار تومان، 24 درصد بین 30 تا 50 هزار تومان، 17 درصد بین 50 تا 80 هزار تومان و 6 درصد نیز بالای 80 هزار تومان در هر دوره دو ماهه برای استفاده از تلفن همراه خود هزینه مصرف مي‌کنند.
نکته جالب، اما در بین هزینه‌های صرف شده در هر دوره دوماه این افراد در بخش ارسال پیام‌های کوتاه است به‌طوری که 70 درصد از این جامعه آماری کمتر از ده هزار تومان، 17 درصد بین 10 تا 20 هزار تومان، 9 درصد بین 20 تا 30 هزار تومان و 3 درصد نیز بین 30 تا 50 هزار تومان در هر دوره تنها هزینه ارسال پیامک پرداخت مي‌کنند.
43 درصد از افراد طراحی، ظاهر و رنگ گوشی که در دستشان مي‌گیرند همیشه برایشان مهم است. 28 درصد تنها در زمانی که طرح خاصی در بازار موجود باشد به آن توجه مي‌کنند. این موضوع برای 15 درصد از افراد گاهی اوقات اهمیت داشته و تنها برای دودرصد اهمیتی ندارد.
17 درصد از جمعه آماری مورد بررسی در پاسخ به این سوال که چقدر به گوشی موبایلشان وابسته هستند گزینه بسیار زیاد را انتخاب کرده‌اند. 40 درصد گزینه زیاد، 16 درصد کم و تنها 2 درصد در جواب این سوال گزینه خیلی کم را انتخاب کرده اند.
یکی از موضوعاتی که این روزها جامعه شناسان در بحث تلفن همراه بارها و بارها به آن اشاره کرده‌اند، فاصله‌ای است که این وسیله ارتباطی بین افراد انداخته است.
بر همین اساس 16 درصد از جامعه آماری مورد بحث در این تحقیق گفته‌اند که اکثر مواقع به جای زنگ زدن و احوالپرسی با دوستان تنها به فرستادن یک پیامک بسنده مي‌کنند. 54 درصد گاهی، 28 درصد به ندرت و یک درصد نیز همیشه این کار را انجام مي‌دهند. ده درصد از این افراد برای حل اختلافات شخصی خود در اکثر مواقع از پیامک استفاده مي‌کنند. 33 درصد گاهی، 4 درصد همیشه و 50 درصد نیز به ندرت این روند را دنبال مي‌کنند.
