نام نویسنده: شهرام شریف
انتشار اطلاعات محرمانه و اسناد جنگ افغانستان در سایت اینترنتی ویکی‌لیکس شاید یکی از تعارض‌های اصلی جهان امروز باشد.
جهانی که از یک سو تلاش می‌کند به لطف بسترسازی رسانه‌های مدرن، شخصی‌ترین اطلاعات افراد را به اشتراکی عمومی بگذارد حالا در سوي ديگر قضيه به پرسش و تعریف جدیدی از «محرمانگی» رسیده است. در واقع به لطف همین قواعد رسانه‌ای جدید در توسعه و آزادی اطلاعات است که محرمانه‌ترین اسناد جنگی روی اینترنت و در دسترس همگان قرار می‌گیرد و هیچ قدرتی حتی صاحب آن اطلاعات و توسعه‌دهنده شبکه و صاحب پرقدرت‌ترین ابزارهای رسانه‌ای قادر به مقابله با آن نیست. با این حال، نباید از نظر دور داشت که سایت ویکی لیکس تنها آخرین حلقه از مجموعه افشاگری است و منابع اصلی قطعا به درون سیستم دسترسی داشته است.
سایت ویکی لیکس آن‌چنان که از نامش پیدا است، متعلق به جهان ویکی‌ها و مرتبط به مکتب اوپن سورس‌ها است. جهانی که بر مبنای «همه چیز را همگان دانند» و «اطلاعات باید بدون تبعیض در اختیار همگان قرار گیرد» شکل گرفته و نمونه مشهور و قابل لمس آن دایره‌المعارف ویکی پدیا است. بزرگ‌تین دایره‌المعارف آنلاین دنیا که نه توسط چند متخصص، بلکه به وسیله همه مردم جهان نوشته و ویرایش می‌شود.
ویکی لیکس، اما از زمان راه‌اندازی در سال 2006 به دنبال اسناد محرمانه و اطلاعاتی بوده که دولت‌ها همواره به لطف قدرت و ملاحظاتشان از شهروندان مخفی نگاه می‌داشته‌اند. هم از این رو است که 90 هزار سند جنگ آمریکا در افغانستان تنها بخشی از 2/1 میلیون سند محرمانه‌ای است که این سایت منتشر کرده و شاید اهمیت جنگ افغانستان در حال حاضر است که این‌چنین آن را به یک انفجار رسانه‌ای تبدیل کرده است.
اسنادی چون فساد دولتی در کنیا، طراحی بمب اتمی که هیروشیما را نابود کرد و همچنین قواعد نظامی تدوین شده برای زندان گوانتانامو از دیگر اسنادی است که پیش از این، روی این سایت قرار گرفته بود. آنچه اما این اواخر این سایت را به شهرت بالایی رساند، انتشار ویدئویی تکان‌دهنده از حمله یک بالگرد آمریکایی به 12 شهروند عراقی از جمله دو خبرنگار رویتر بود که نشان داد کشور پایه گذار شبکه‌های اطلاع‌رسانی، حتی به‌رغم بهره‌گیری از مهم‌ترین ابزارهای کنترلی تا چه حد در برابر افشای اطلاعات آسیب‌پذیر است.
اطلاعات در سایت ویکی لیکس توسط هزاران کاربر این سایت به روز می‌شود. کاربران با استفاده از یک نرم‌افزار که ارسال اطلاعات را رمزگذاری می‌کند قادر به ارسال مخفیانه (و به ندرت قابل پیگیری) اطلاعات خود به سرورهای متعدد این سایت می‌شوند که دست بر قضا، اصلی‌ترین آنها در کشور سوئد قرار دارد. کشوری که قوانین سفت و سختی برای حفاظت از اطلاعات را دارد. مطالب پس از دریافت توسط تیمی متشکل از خبرنگاران ارشد و داوطلب مطبوعاتی اطلاعات مورد مطالعه و سپس انتشار قرار می‌گیرد. طبیعتا به دلیل ماهیت خام این اطلاعات، نمی‌توان بلافاصله نتیجه‌گیری مستقیم و تحلیل درستی از آنها ارائه داد و از همین رو، گفته می‌شود ارزیابی همین اطلاعات اخیر در مورد جنگ افغانستان و حتی حجم خسارت به بار آمده به ارتش آمریکا نیازمند تعمق و تحلیل بیشتر این اسناد است. ارتش آمریکا چندی پیش این سایت افشاگر را یکی از دشمنان خود معرفی کرد؛ چراکه به گفته مقامات ارتشی، افشای اطلاعات در آن باعث آگاهی سرویس‌های اطلاعاتی خارجی از عملکرد و تاکتیک‌های نظامی این کشور می‌شود. تاکنون افشای چنین اطلاعاتی مشکلات فراوانی را هم برای مدیران این سایت به وجود آورده است؛ اما به لطف توسعه و گستردگی جهانی، این سایت روز به روز بزرگ‌تر شده است.
به هر حال، ویکی لیکس فرزند جهان شبکه‌ای است؛ جهانی که خود بر مبنای اشتراک و آزادی اطلاعات شکل گرفته است و حالا فرزندانی را پرورش داده که در مقابل پدران خود ایستاده‌اند. در چنین جهانی «آزادی اطلاعات» و «محرمانگی» همچون «اطلاعات شخصی» تعریف‌های جدیدی می‌یابند.
منبع : دنیای اقتصاد
