سمینار ملی فضای مجازی، ملاحظات اخلاقی، حقوقی و اجتماعی روز گذشته با همکاری سه نهاد مرکز پژوهشی سیاست‌های فضای مجازی، موسسه مطالعات آمریکای شمالی و اروپای دانشگاه تهران و کمیسیون ملی یونسکو در ایران با حضور جمعی از متخصصان و کارشناسان حوزه جامعه اطلاعاتی در دانشکده مطالعات جهان دانشگاه تهران برگزار شد.
فناوران – دکتر یونس شکرخواه، رییس موسسه مطالعات آمریکای شمالی و اروپای دانشگاه تهران با بیان تاریخچه‌ای در زمینه جامعه اطلاعات گفت: جامعه اطلاعات باید براساس ارزش‌های مشترک جهانی و در جست‌وجوی بالابردن خوبی‌های مشترک و نیز به دنبال جلوگیری از سوء استفاده از فناوری‌های اطلاعاتی و ارتباطی باشد.
شکرخاه افزود: گام برداشتن در مسیر احترام به صلح و تقویت ارزش‌های اصولی آزادی، افزایش آگاهی ابعاد اخلاقی استفاده از فناوری‌های اطلاعاتی و ارتباطی، حفاظت از حریم خصوصی افراد و داده‌‌های خصوصی و نیز دعوت از گروه‌های ذی‌نفع و سرمایه‌گذار مربوط برای دنبال کردن مطالعات روی ابعاد اخلاقی استفاده از فناوری اطلاعات و ارتباطات از جمله اقدامات لازم در زمینه بروز جامعه اطلاعات است.
دکتر شهیندخت خوارزمی، نایب رییس انجمن ایرانی مطالعات جامعه اطلاعاتی یکی دیگر از سخنرانان این سمینار در مورد شئون انسانی در فضای مجازی گفت: جهان مجازی جهانی است مصنوع انسان و شاید مخلوقی در شان انسان.
خوارزمی افزود: شئون انسانی در جامعه مجازی و فیزیکی مشترک است ولی مسایلی همچون برابری و امنیت و حریم خصوصی و دسترسی برابر به امکانات یادگیری در فضای مجازی مفاهیم متفاوتی دارد.
مهندس نصرالله جهانگرد، عضو هیات علمی مرکز تحقیقات مخابرات در این نشست در مورد توسعه حقوق و رعایت اخلاق در محیط سایبر گفت: اخلاق در فضای اینترنت یک موضوع پیچیده است و ما باید اول به شناخت اینترنت به طور جامع بپردازیم و سپس به مقوله اخلاق در این محیط ورود کنیم.
جهانگرد با بیان اینکه ما هم‌اکنون در آستانه یک دگردیسی اجتماعی هستیم، گفت: نظام اداری و سیاسی ما دارای رویکرد تهدید انگاری نسبت به توسعه فناوری است و ما ناخواسته مولد تهدید در این زمینه شده‌ایم در حالی که با این امر مخالفیم.
وی با بیان اینکه فعالیت‌های بسیاری همچون تدوین قانون حفاظت و شخصی‌سازی داده، دولت الکترونیکی، تجارت الکترونیکی، امضای دیجیتال و تدارکات الکترونیکی در حوزه IT انجام شده است، افزود: اما در حیطه اجرا اندام‌های اجرایی ساماندهی نشده‌اند.
وی ادامه داد: هم‌اکنون ما از لحاظ فنی و علمی در زمینه فناوری اطلاعات جلوتر از نظام اداری هستیم و متاسفانه سازمان اداری ما هیچ تحولی در خود ایجاد نکرده است و به گونه‌ای می‌توان گفت پیکره ICT کشور با وجود ساختار سازمانی عقب مانده، ناقص الخلقه رشد می‌کند.
جهانگرد با بیان اینکه ما نیازمند بلوغ سازمانی در حوزه ICT هستیم، گفت: در همین راستا روال‌ها و مقررات ICT باید برای مردم کاملا مشخص باشد تا آنها با افزایش مشارکت عمومی در تمامی زمینه‌ها خود مشتاقانه به استفاده از فناوری اطلاعات بپردازند.
وی افزود: قانون تجارت الکترونیکی در شش فصل، قانون جرایم رایانه‌ای، حقوق مصرف‌کنندگان، حقوق مالکیت معنوی (پلیس الکترونیکی)، نظام مهندسی حوزه صنعت ICT، آیین نامه نظام صنفی رایانه‌ای، هویت و امضای الکترونیکی و آیین‌نامه حقوق پدیدآورندگان نرم‌افزار از جمله اقدامات انجم شده در فضای دیجیتال در کشور است.
جهانگرد یکی از چالش‌های اساسی کشور را ضعف در زمینه فعالیت‌های بین‌المللی دانست و گفت: ما باید در این زمینه فعال باشیم و به تبادل اطلاعات در این خصوص بیش‌تر بپردازیم.
ما باید تعاملی میان رفتارهای فردی و اجتماعی داشته باشیم و خطوط اخلاق سایبری را به مردم معرفی کنیم تا آنها بیش‌تر با این مبانی آشنا شوند.
وی در پاسخ به خبرنگار ما در مورد تعریف ایمیل ملی گفت: ایمیل ملی می‌تواند به عنوان یک خدمت در کنار شبکه دولت وجود داشته باشد و کادر دولتی از آن بهره‌مند شوند.
وی افزود: برای داشتن یک ایمیل ملی نیازمند یک دامین خاص یستیم بلکه محتوای اسناد و ایمیل باید در مخازن امن نگهداری شود.
وی ادامه داد: با ایجاد ملاحظات امنیتی باید داده‌ها در فضایی مجازی ثبت شوند که تحت کنترل سرورهای کشور باشد.
دکتر علی صباغیان، رییس پژوهشکده ارتباطات میان فرهنگی و بین‌الملل پژوهشگاه فرهنگ و هنر و ارتباطات نیز به ایراد سخنرانی در زمینه هویت در فضای مجازی پرداخت و گفت: در جهان مجازی موضوع هویت همچون جهان واقعی موضوعیت دارد. فضای مجازی مجموعه به هم پیوستگی‌های افراد بشر از طریق رایانه‌ها و ارتباطات مخابراتی صرف‌نظر از محیط جغرافیایی و فیزیکی است.
وی افزود: در جهان مجازی هویت یک فرد ترکیبی از خصایص و ویژگی‌های دو جهان واقعی آنلاین و جهان مجازی آنلاین است.
دکتر فرهاد اعتمادی، مدیر گروه ارتباطات کمیسیون ملی یونسکو نیز در مورد حقوق بین‌الملل و راهبری اینترنت گفت: توسعه و گسترش سریع فناوری‌های نوین اطلاعاتی و ارتباطی در سال‌های اخیر مسایل حقوقی، سیاسی، اجتماعی و فرهنگی بسیاری را در سطوح ملی و بین‌المللی مطرح کرده است و برای عده‌ای از نویسندگان، اینترنت مترادف با دموکراسی جهانی است چرا که برخلاف رسانه‌های سنتی، در اینترنت ارتباط دو سویه است.
اعتمادی افزود: در مقابل این نگرش مثبت عده‌ای نیز بر این باورند که بسیاری از مردم جهان عملا به بکه دسترسی ندارند و در مناطقی هم که امکان دسترسی فراهم است تسلط به زبان انگلیسی و فرهنگ غربی معضل بزرگی ایجاد کرده است.وی ادامه داد: متاسفانه در غالب پژوهش‌های انجام شده در مورد ابعاد حقوقی، اخلاقی و اجتماعی اینترنت مهم‌ترین مساله یعنی مدیریت شبکه و یا راهبری اینترنت به فراموشی سپرده شده و به ویژه در کشورهای در حال توسعه همچون کشور خودمان تحقیقات مناسبی درباره این مساله انجام نشده است.
