نام نویسنده: سونيتا سراب‌پور
در كشور ما هر از چند گاهي خبرهايي مبني بر هك، مسدود شدن، بلوكه شدن، حملات اينترنتي و… به سايت‌هاي ايراني به گوش مي‌رسد.
يكي از همين خبرها كه در چند سال گذشته رخ داد و اكثر كاربران ايرني را بهت‌زده كرد، خبري بود مبني بر مسدود شدن سايت ايسنا كه توسط سرويس‌دهندگان خارجي آن رخ داده بود. جريان اتفاق به اين صورت بود كه در 14 ژانويه 2004 مطابق 25 دي‌ماه سال 83 در ساعت 11 به وقت آمريكا، ايميلي از طرف شركت The Planet به ايسنا ارسال شد كه در آن اعلام شده بود به دليل شرايط و قوانين مربوط، اين خبرگزاري بايد طي 48 ساعت آينده اين سرور را ترك كند. در اين ايميل تصريح شده بود كه اين پيام برگشت‌ناپذير بود و قابل مذاكره هم نيست. ايسنا تلاش‌هاي زيادي را براي جويا شدن دليل اين حركت The planet انجام داد اما هيچ پاسخي از اين شركت دريافت نكرد. البته اين خبرگزاري به دليل پيش‌بيني نين اتفاقاتي سرور ديگري را اجاره كرده بود كه دست بر قضا آن هم آمريكايي بود. گفته مي‌شود اين اولين و آخرين اتفاقي نبود كه سايت‌هاي ايراني را تحت تاثير خود قرار داده بود چرا كه بعد از آن اتفاق موج جديد تحريم‌هاي اينترنتي عليه سايت‌هاي ايراني آغاز شد و طي آن 4هزار سايت ايراني از دسترس خارج شدند. به اعتقاد اكثر كارشناسان نبود يك ديتاسنتر داخلي و به دنبال آن نبود امكانات لازم براي ارائه خدمات ميزباني سايت با همان هاست از دلايل اصلي بروز چنين مشكلاتي است.
چرا ميزبان خارجي؟
گفته مي‌شود بعد از انتخاب دامنه براي ايجاد يك سايت بخش مهم ديگر آن انتخاب يك سرويس دهند مناسب براي ميزباني وب است. هاستينگ در واقع فضايي است كه توسط شركت‌هاي ارائه‌دهنده اين خدمات در اختيار كاربران قرار مي‌گيرد تا بتوانند اطلاعات مربوط به سايت خود را در آن قرار دهند.
در حال حاضر شركت‌هاي مختلفي در جهان در حال ارائه خدمات هاست هستند كه در اين بين آمريكا و كانادا به دليل فراواني و تنوع از شهرت بيشتري برخوردار هستند كه در واقع شاهراه اصلي خدمات اينترنتي در دست اين دو كشور است. بنابر اظهارات كارشناسان ارائه خدمات هاستينگ در ايران به دو گروه تقسيم مي‌شود يك گروه كه فضاي لازم براي ارائه خدمات ميزباني وب را در داخل ايران فراهم كرده‌اند و دوم نيز گوه‌هايي هستند كه شركت‌هايي را در ايران تاسيس كرده‌اند اما فضاي مورد نياز را از شركت‌هاي خارجي خريداري و بعد به كاربران به فروش مي‌رسانند كه به اصطلاح به اين گروه شركت واسطهاي مي‌گويند. گفته مي‌شود كه اين شركت‌ها 99درصد بازار را در اختيار خود دارند. آنچه كه از شواهد برمي‌آيد اين است كه بازار هاستينگ ايران با بازار اروپا و آمريكا بسيار متفاوت بوده و حتي از هيچ نظر با يكديگر قابل قياس نيستند؛ چرا كه مشكلات زيادي بر سر راه پيشرفت اين صنعت در ايران وجود دارد. در واقع مجموع اين عوامل باعث شده است كه كاربران بيشتر تمايل به گرفتن خدمات از شركت‌هاي خارجي داشته باشند.
احمدرضا يوسفي مسوول امور فني سايت ايسنا در مورد مشكلات بازار هاستينگ ايران مي‌گويد: در حال حاضر مشكلات زيرساختي بزرگي در اين بازار ديده مي‌شود كه بخشي از آن به عدم تهيه لايسنس سيستم عامل سرورها يا سرويس‌هاي موجود برمي‌گردد.
چرا كه اگر به عنوان مثال فردي بخواهد سرور يا هاستي از يك شركت واسطهاي خريداري كند، اين شركت‌ها عمدتا بخش سخت‌افزاري خدمات را گارانتي مي‌كنند و تنها مشكلات مربوط به آن بخش را قادرند برطرف كنند.
اما در زمينه نرم‌افزاري هيچ گارانتي و پشتيباني را نمي‌توانند انجام دهند كه علت آن هم اين است كه نرم‌افزارهاي موجود عمدتا با سيستم‌هاي ويندوز و لينوكس كار مي‌كنند كه لايسنس آن به ايران فروخته نمي‌شود.
وي در ادامه مي‌افزايد: به دنبال اين موضوع شركت‌ها پشتيباني سيستم‌هاي نرم‌افزاري را عمدتا به خود كاربران منتقل مي‌كنند.
مجموع اين اتفاقات باعث مي‌شود كه كاربر ايراني حاضر به گرفتن خدمات از شركت‌هاي داخلي نباشند و از يك سرويس دهنده خارجي سرويس بگيرند. تا در تمام زمينه‌ها آنها را حمايت كنند.
با وجود اين كه شركت‌هاي ايراني و سازمان‌هاي دولتي مي‌دانند كه ممكن است هر لحظه سرورهاي آمريكايي به هر دليل سايت‌هاي آنها را مسدود كنند، اما به دلايل خاصي همچنان اين ريسك را پذيرفته اند و از آنها ميزباني مي‌گيرند.
مسوول فني ايسنا در اين خصوص مي‌گويد: شركت‌ها يا سازمان‌ها اگر بخواهند از داخل كشور اين خدمات را بگيرند با مشكلات زيادي از جمله كمبود پهناي باند، قطعي مدام اينترنت و … مواجه خواهند شد.
در چنين حالتي با پرداخت هزينه كمتر از يك سرويس خارجي استفاده مي‌كنند كه هم مطمئن‌تر و هم خدمات پشتيباني خوبي دارد كه البته بايد بگويم در اين زمينه هم نكات منفي وجود دارد و آن هم اين است كه ممكن است اين حمايت‌ها به دليل پاره‌اي از مشكلات قطع شوند.به اعتقاد يوسفي، يك كاربر براي اين كه خودش را با معضلات هميشگي قطعي برق با كيفيت پايين پهناي باند يا حتي عدم ارائه لايسنس سيستم عامل و … درگير كند، از يك سرويس‌دهنده خارجي خدمات مي‌گيرد.
چالش‌هاي موجود
واسطه‌گران يعني شركت‌هاي داخلي كه خدمات ميزباني را از خارج كشور خريداري مي‌كنند با بيشترين مشكلات و موانع روبهرو هستند.
شركت يكي از خدمات‌دهندگان هاست كه سرويس ميزباني را از خارج از كشور مي‌گيرد.
سعيد برقيان مدير فروش اين شركت در مورد مشكلات موجود اين نوع شركت‌ها مي‌گويد: «شركت‌هايي كه خدمات ميزباني را از خارج كشور خريداري مي‌كنند با مشكلات فراواني برخورد مي‌كنند.
تحريم، مشكلات سروري. مشكلات فني از جمله بزرگ‌ترين موانع اين شركت‌ها است. در واقع شركت‌هايي همچون ما فقط از دور سرورها را كنترل مي‌كنيم و از لحاظ فيزيكي با سرورها در ارتباط مستقيم نيستيم. بايد بگويم همه چيز شركت‌هاي واسطهاي وابسته به خارج است. در صورتي كه اگر اين فضا در داخل كشور بود 100درصد اين گونه موانع كمتر ديده مي‌شد.» برقيان بر اين باور است كه اگر اين شركت‌ها هم بخواهند خدمات باكيفيتي را به مشتريان ارائه دهد آن قدر مشكلات بر سر راه‌شان وجود دارد كه نمي‌توانند اين كار را انجام دهند.
يكي از مهمترين ويژگي يك سرويس‌دهنده ميزباني وب، اين است كه از نظر امنيتي تمام امكانات لازم را براي كاربران فراهم آورند. اين در حالي است كه اكثر شركت‌ها واسطهاي از سيستم امنيتي بالايي برخوردار نيستند. يوسفي درخصوص سيستم امنيتي اين شركت‌ها مي‌گويد: «اين شركت‌ها عمدتا تحت تاثير شايع‌ترين مساله يعني تحريم قرار مي‌گيرند. به عنوان مثال شما مي‌توانيد بهترين ديواره آتش (Fire wall) دنيا را تهيه و بگذاريد از سرور شما حفاظت كند. در همين زمينه وقتي شما يك ديواره آتشي تهيه مي‌كنيد كه نمي‌توانيد اطلاعات آن را به دلايل تحريم و يا كمبود امكانات داخلي به‌روزسازي كنيد به مشكل برخواهيد خورد.» به اعتقاد يوسفي مجموعه اين مسائل باعث مي‌شود كه ضريب نفوذ امنيت اين گونه شركت‌ها پايين بيايد.
در مقابل اين شركت‌ها، شركت‌هاي ديگري نيز وجود دارند كه در داخل كشور اين فضا را به مشتريان ارائه مي‌دهند. شركت پارس‌آنلاين يكي از همين شركت‌ها است كه با در اختيار گرفتن 6هزار مترمربع بنا در خارج از تهران دست به ارائه خدمات هاست زده است. حسن والا مسوول بازاريابي و تبليغات اين شركت معتقد است كه شركت‌هاي داخلي به دليل اينكه فضاي مورد نياز كاربران را در داخل كشور تامين مي‌كنند كمتر با مشكلات شركت‌هاي واسطه روبهرو هستند. به گفته وي در حال حاضر تنها 3 الي
4 شركت هستند كه با قدرت تمام در اين حوزه فعاليت مي‌كنند و نيم ديگر آن را شركت واسطهاي دربر مي‌گيرند. والا در مورد سيستم امنيتي شركت‌هاي خدماتي داخلي مي‌گويد: «شركت ما از نظر امنيتي 10درصد قابل اعتقاد است چراكه ديتاسنتر ما طبق استانداردهاي جهاني ساخته شده است و از آخرين نسخه‌ها و تكنولوژي‌هاي استاندارد جهاني در آن استفاده شده است. در كل بگويم كه سيستم امنيت ما كاملا به روز و 24 ساعته توان پشتيباني خواسته‌هاي كاربران را دارد. به اعتقاد والا مسائل بين‌المللي و تحريم خيلي روي مساله امنيت سرويس‌دهندگان داخلي تاثيرگذار نيست. در واقع اثرات غيرمستقيمي دارد اما قابل رفع است. به نظر والا تحريم‌ها آن قدر گسترش پيدا نكرده كه روي صنعت هاستينگ و به طور كل روي حوزه آي‌تي تاثيرگذار باشد.»
ورود افراد غيرمتخصص به بازار
گفته مي‌شود يك اصل اساسي و لازم فعاليت هر شركت با سازمان بحث نظارت بر نحوه فعاليت آنها است بنابر اظهارات مدير فروش شركت هاست در حال حاضر هيچ نظارت قانوني روي فعاليت شركت‌هاي واسطهاي نمي‌شود و همچنين نرخي نيز براي ارائه خدمات آنها وجود دارد. در واقع نرخ اين خدمات براساس بازار عرضه و تقاضا مشخص مي‌شود.
در همين زمينه يوسفي مي‌گويد كه متولي‌هاستينگ داخلي، وزارت فناوري اطلاعات و ارتباطات است و سازمان تنظيم مقررات نيز به طور مستقيم روي فعاليت آنها نظارت مي‌كند اما در مورد شركت‌هاي واسطه هيچ متولي قانوني هنوز مشخص نشده ست.
ادامه همين روند باعث به وجود آمدن شركت‌هاي به اصلاح قارچي شده است. در واقع به دليل نبود نظارت كافي روي فعاليت شركت‌هاي ارائه‌دهنده هاست. افراد غيرمتخصص و بي‌تجربه نيز وارد اين بازار مي‌شوند و از اين طريق به اين صنعت لطمه وارد مي‌كنند. يوسفي در مورد حضور اين گونه افراد در بازار هاست ايران مي‌گويد: «حضور اين شركت‌ها در مرحله اوليه باعث مي‌شود خيلي از كاربران به دليل عدم‌اطلاع از نحوه فعاليت و نوع سرويس‌دهي از خدمات آنها استفاده كنند اما به مرور زمان به دليل اينكه نمي‌توانند موارد امنيتي را رعايت و سرويس‌دهي خوبي به مشتركان ارائه كنند و يا به دليل ينكه اكثر مواقع نمي‌توانند آن سودآوري لازمي را كه تصورش را مي‌كردند به دست بياورند بسته و بازار را ترك مي‌كنند.»
يوسفي تصريح مي‌كند: در ادامه اين روش در مراحل بعد باعث كاهش اعتماد كاربران به شركت‌هاي قانوني فعال در اين زمينه مي‌شود. بنابراين كاربر تصميم مي‌گيرد به جاي پرداخت هزينه بالا و عدم‌حمايت، هزينه پايين‌تري را پرداخت كند و از يك سرويس‌دهنده خارجي ميزباني بگيرد كه اين شرايط باعث ايجاد لطمه به شركت‌هاي فعال در اين حوزه مي‌شود.
در مقابل اظهارات يوسفي مسوول تبليغات و بازاريابي پارس‌آنلاين وجود چنين افرادي را چندان تاثير گذار بر بازار هاست كشور نمي‌داند و تصريح مي‌كند كه «در هر صنعتي فعاليت اين گونه افراد ديده مي‌شود كه شايد اين حضور در حوزه آي‌تي بيشتر باشد. در حال حاضر فعاليت در زمينه خدمات اينترنتي و وب‌سايت روز به روز در حال گسترش است. اگر تا ديروز تنها 2 الي 3نفر در يك اتاق كوچك به ارائه خدمات ISP مي‌پرداختند؛ اما در حال حاضر با توجه به نيازهاي جامعه و امكانات مورد نياز اجازه فعاليت در اين حد محدود به آنها داده نمي‌شود.»
وي در ادامه مي‌گويد: «با توجه به بالا رفتن اطلاعات مردم در زمينه خدمات آي‌تي آنها مي‌فهمند كه اين نوع خدمات را بايد از چه شركت‌هاي بگيرند. در واقع وجود چنين افرادي در بازار استينگ كشور كم‌كم به يك رويا تبديل مي‌شود.
براساس اظهارات كارشناسان هزينه ميزباني سايت در داخل كشور بيشتر از خارج كشور است كه همين امر يكي ديگر از دلايلي است كه باعث جذب كاربران ايراني به سرويس‌دهندگان خارجي مي‌شود. والا بالا بودن خدمات داخلي را به دليل جذب كاربران داخلي عنوان مي‌كند و مي‌گويد: «در اينجا بايد خود كاربر تصميم بگيرد كه مطمئن بودن و نزديك بودن شركت ميزبان برايش مهم است يا ارزان بودن اين خدمات. والا بر اين باور است كه اين بالا بودن نرخ به‌دليل جذب كاربر به‌هيچ وجه سوء استفاده تلقي نمي‌شود. اين مسوول امور بازاريابي شركت پارس آنلاين معتقد اس با مرور زمان قيمت خدمات مانند ديگر خدمات اينترنتي كاهش پيدا خواهد كرد و اين امر نياز به مرور زمان دارد. والا در ادامه مي‌گويد: هزينه‌اي كه ما از كاربر دريافت مي‌كنيم در مقابل مبالغي كه براي اين سرويس در داخل خرج مي‌كنيم هزينه ناچيزي است.
IDC داخلي
با هجوم تحريم‌هاي اينترنتي جهاني اكثر مسوولان دولتي جهت پاسخگويي به نياز هاستينگ و ايجاد محيط مناسب براي قرارگرفتن محتوا در كشور ما آيين‌نامه راه‌اندازي ديتا سنتر را تصويب كردند تا با افزايش سرعت و كاهش تاخير، امنيت سايت‌هاي ايراني بيش از پيش تامين شود و صاحبان سايت‌هاي ايراني مجبور نشوند اطلاعات خود را د اختيار سرورهاي خارجي قرار دهند و از ميزان هزينه‌هاي آنها نيز كاسته شود. با مطرح شدن اين طرح انتقادات و بحث‌هاي زيادي پيش آمد كه آيا راه‌اندازي اين طرح بايد به دست بخش خصوصي باشد يا دولتي؟ بعد از اين پيشنهاد براي ايجاد يك ديتا سنتر داخلي سازمان تنظيم مقررات مجوز راه‌اندازي ديتاسنتر مربوط به بخش خصوصي را به شركت پارس آنلاين فن‌آوا و داده‌پردازي داد. همزمان با مطرح شدن اين مجوز بخش دولتي نيز به فكر ارائه ديتاسنتر براي سازمان‌ها و بخش دولتي كه طي آن از طرف مخابرات پروژه شارع دو براي ميزباني از سايت‌هاي دولتي معرفي شد.
شارع 2 كه از آن به‌عنوان هاست ملي نام برده مي‌شود طرحي است كه از سوي وزارت ارتباطات و فناوري اطلاعات از چند سال گذشته به‌صورت پايلوت كار خود را آغاز كرده است. با وجود امكاناتي چون مديريت مستقل اطلاعات اين طرح تاكنون امكان پوشش حجم بالاي سايت‌ها را ندارد و نيازمند توسعه بيشتري است تا بتواند بر ميزان سايت‌هاي تحت پوشش خود بيافزايد و به گفته رييس هيات‌مديره مخابرات، شارع 2 با مشخصات فعلي، شرايط لازم براي ايفاي كامل نقش IDC را با چارچوب‌هاي مورد نظر ندارد. به نوعي با كيفيت نبودن خدمات ارائه شده توسط اين ديتاسنتر دولتي باعث داغ شدن بازار بخش‌خصوصي شد طبق آماري كه در سايت
Webhosting.info منتشر شده است تا قبل از سال 86 تعداد شركت‌هاي فعال در بازار هاستينگ ايران كه حداقل به 75سايت خدمات ميزباني وب ارائه مي‌دهند، 157مورد برآورد شده است كه با توجه به شرايط حال گمان مي‌رود اين تعداد دو برابر شده باشد.
گفتني است عمده اين شركت‌ها مجازي بوده و خدمات خود را به صورت نمايندگي فروش شركت‌هاي بزرگ‌تر خارج از ايران و از طريق يك وب‌سايت ارائه مي‌دهند. اما همان‌طور كه ذكر شد در حال حاضر سه شركت كه با قدرت و با تمام امكانات نيازهاي كاربران داخلي را براي ميزباني سايت برطرف مي‌كنند، نيمي از بازار هاست كشور را گرفته‌اند.
اما به گفته كارشناسان اوضاع هميشه براي بخش‌خصوصي به اين كل نخواهد بود؛ چرا كه با راه‌اندازي ديتاسنتر دولتي به طور قطع شركت‌هايي كه براي اين پروژه سرمايه‌گذاري كرده‌اند تضعيف خواهند شد. همچنين شواهد نشان داده است كه مردم به بخش‌خصوصي با توجه به ضعف‌هاي آن به مراتب بيشتر اعتقاد دارند تا بخش‌خصوصي.
به اين ترتيب شركت‌هاي خصوصي سرمايه‌گذار در اين حوزه كم‌كم ورشكست خواهند شد و جذب مخاطب كه مهمترين عامل بقاي آنها است از بين مي‌رود. البته هنوز مشخص نيست كه اين ديتاسنتر چه زماني راه‌اندازي و فعاليت خود را آغاز مي‌كند، اما به گفته مديران وزارتخانه ICT براي اين شركت‌ها تمهيداتي انديشيده شده است تا با راه‌اندازي ن نه تنها شركت‌هاي خصوصي تضعيف نشوند بلكه با حمايت‌هاي دولتي جان گرفته و گام‌هاي بيشتري در جهت خدمات‌رساني توسعه كشور بردارند.
منبع : دنيای اقتصاد
