بزرگراه فناوری -شرکت فناوری اطلاعات (دیتای سابق) با ارایه طرح ارایه خدمات پیشرفته ارتباطی (Advanced communication Serrvices) از طریق شبکه ملی دیتا، قصد دارد امکان استفاده از منابع چندرسانه‌ای درخواستی شامل صوت و تصویر با کیفیت مطلوب روی گیرنده‌های تلویزیونی، هم‌زمان با استفاده از اینترنت پرسرعت و تلفن را فراهم آورد.
براساس این گزارش پروژه «ارایه خدمات پیشرفته ارتباطی» شامل طراحی، خرید، نصب و راه‌اندازی تجهیزات مربوط به گردآوری، ذخیره‌سازی، محافظت از محتوا، تجهیزات ارایه و پخش چندرسانه‌ای است.
بر این اساس فاز دوم و سوم این پروژه به ترتیب برای 200 کاربر در تهران و پنج هزار کاربر در پنج شهر اصلی کشور است. درحال حاضر نیز فاز اول این پروژه با ارایه سرویس‌های مورد نظر برای تعداد محدودی از کاربران با موفقیت به پایان رسیده است.
ساختار پروژه
براساس این گزارش ساختار پروژه خدمات پیشرفته ارتباطی شامل بخش‌های مختلفی همچون تامین محتوا، سرورهای چندرسانه‌ای، شبکه انتقال و تجهیزات انتهایی است.
مجموعه این تجهیزات نیز قرار است در مراکز داده و مراکز مخابراتی تحت مدیریت شرکت مخابرات ایران و شرکت فناوری اطلاعات راه‌اندازی شود.
همچنین از شبکه ملی دیتای کشور و شبکه‌های دسترسی باند وسیع تحت پوشش مجوزهای سازمان تنظیم مقررات وزارت ارتباطات و فناوری اطلعات به‌عنوان شبکه انتقال این پروژه استفاده خواهد شد.
در طرح پیشنهادی این پروژه آمده است که تامین محتوا و تهیه مجوزهای لازم در پروژه برعهده شرکت فناوری اطلاعات خواهد بود.
اهداف پروژه
در خصوص اهداف متصور برای این پروژه به گسترش شبکه‌های دیتای کشور در لایه هسته و همچنین راه‌اندازی شبکه‌های دسترسی باند وسیع در سطح گسترده (که البته منظور از گسترده روشن نیست) آمده است، امکانات مورد نیاز جهت راه‌اندازی خدمات ارزش افزوده چندرسانه‌ای در کشور به‌منظور استفاده کاربران و همچنین ارایه محتوای چندرسانه‌ای در قالب سردرگمی، عناوین فرهنگی، آموزشی و تخصی به علاقه‌مندان با امکانات نوین فراهم شده است. به همین منظور شرکت فناوری اطلاعات به‌عنوان “متولی سرویس‌های ارزش افزوده مبتنی بر شبکه‌های IP” جهت دست‌یابی به چنین اهدافی اقدام به راه‌اندازی پروژه مذکور کرده است.
1-فراهم آوردن بستری مناسب جهت ارایه محتوای تفریحی و سرگرمی مورد استفاده کاربران با سلایق مختلف در داخل کشور، بدون ایجاد محدودیت‌های زمانی و مکانی از طریق تلویزیون که محیطی آشنا برای عامه کاربران باشد.
2-فراهم آوردن بستری مناسب جهت ارایه محتواهای آموزشی و تخصصی با امکانات شبکه‌های تعاملی.
3-فراهم آوردن دسترسی به محتواهای بومی و فرهنگی به کاربران خارج کشور.
4-بهره‌گیری از سرمایه‌گذاری‌های انجام گرفته در خصوص زیرساخت‌های مخابراتی در راستای استفاده عموم.
5-توجه به مسئله کیفیت و سرویس‌دهی به‌منظور جذب هرچه بیشتر کاربران به خدمات چندرسانه‌ای با استفاده از فناوری‌های روز دنیا.
انواع خدمات قابل ارایه
خدمات پیش‌بینی شده و قابل ارایه در پروژه “خدمات پیشرفته ارتباطی” شامل پخش برنامه‌های آموزشی و تخصصی زنده و آرشیو آن‌ها، ویدئوی درخواستی/ برنامه‌های صوتی درخواستی، سیاحت و زیارت از راه دور، ارایه سرویس به‌صورت اشتراک ثابت و به‌صورت پرداخت براساس استفاده است.
همچنین محتوایی که از طریق این پروژه در اختیار کاربران قرار می‌گیرد به چهار بخش محتوای درخواستی (فیلم، موسیقی، مطلب آموزشی و غیره)، برنامه‌های آموزشی و تخصصی زنده، آرشیو برنامه‌های صداوسیما و محتوای زنده زیارت و سیاحت از راه دور تقسیم شده است.
براساس این گزارش طرح مذکور فروردین سال جاری از سوی شرکت فناوری اطلاعات ارایه شده و هم‌اکنون در مرحله آغاز مناقصه برای شناسایی پیمانکاران و اجرا قرار دارد. براساس شنیده‌ها حجم مبلغ پیش‌بینی شده برای این پروژه رقمی بالغ برشش میلیارد تومان ذکر شده که در نهایت باید به تصویب شورای اقتصاد و سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی برسد.
چند پرسش و ابهام
اما پروژه “خدمات پیشرفته ارتباطی” که از سوی شرکت فناوری اطلاعات ارایه شده است، از سوی هفته‌نامه بزرگراه فناوری به موضوعی جهت بحث و بررسی با برخی کارشناسان تبدیل شد که کارشناسان مربوطه اگرچه خواستار عدم ذکر نام خود شدند لیکن مسایل مطروحه از سوی ایراشان حاوی نکات مهمی است.
1-به اعتقاد کارشناسان حداقل استاندارد اینترنت پرسرعت جهت استفاده از این خدمات پیشرفته و دریافت تصاویر با کیفیت VHS چیزی در حدود 500 کیلوبایت است. حال آنکه اینترنت پرسرعت ارایه شده در حد کاربران خانگی و حتی تجاری 128 تا 256 کیلوبایت است.
2-براساس پیش‌بینی و هدف اصلی پروژه مذکور، کاربران و مصرف‌کنندگان خروجی‌های این طرح به‌طور عمده باید کاربران خانگی باشند، حال آنکه هزینه پهنای باند این‌چنین (در وضعیت فعلی کشور) به هیچ‌وجه برای این دسته اقتصادی و مقرون به صرفه نیست.
3-به مورد دوم یعنی هزینه دسترسی به اینترنت پرسرعت، مواردی همچون خرید تجهیزات جانبی (کامپیوتر، مودم و غیره) و هزینه خرید محتوا و سایر هزینه‌های پنهان را نیز باید افزود که جمیع این هزینه‌ها تاکید مجددی بر مقرون به صرفه نبودن استفاده از این خدمات از سوی کاربران خانگی (جامعه مخاطب) است.
4-برخلاف تاکید طرح پیشنهادی مبنی بر گسترش خطوط پرسرعت در کشور، وقعیت این است که خطوط پرسرعت نه‌تنها در کشور گسترش نیافته بلکه از میزان خطوط دایر شده نیز بهره‌برداری مناسبی نشده و ارایه‌دهندگان خدمات اینترنت پرسرعت نسبت به آینده کاری خود ابراز تردید کرده‌اند. گواه دیگری بر این مدعا، طرحی است در دستور کار سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی، که در این طرح دلایل عدم استقبال از خطوط اینترنت پرسرعت مورد بررسی قرار گرفته تا راهکاری جهت قرار دادن این سرویس در سبد خانوار در نظر گرفته شود. در حقیقت ضریب پایین و بسیار اندک اینترنت پرسرعت در کشور از جمله ابهامات موجود در موفقیت طرح شرکت IT به‌شمار می‌رود.
5-کارشناسان همچنین معتقدند این پروژه از ابعاد زیادی با طرح NGN و اینترنت ملی هم‌پوشانی دارد. به تعبیر دیگر این خدمات در دو طرح مذکور به‌نوعی قابل ارایه بوده و پیش‌بینی نیز شده است.
6-اگر بنا به شواهد موجود و اظهارات برخی از مسؤولان شرکت فناوری اطلاعات مخاطب اصلی و مهم این خدمات را کاربران خارج از کشور بدانیم که به امکانات و تجهیزات استفاده از خدمات مذکور دسترسی دارند، باز هم این پرسش مطرح است که اصولا این حجم از سرمایه‌گذاری، توجیه اقتصادی و به عبارتی بازگشت سرمایه را در پی خواهد داشت؟
7-اما از لحاظ ساختار فرهنگی موجود در جامعه و دسترسی آسان و مهم‌تر از آن ارزان کاربران ایرانی به عمده محتوای مورد نظر ارایه‌دهندگان خدمات ارزش افزوده در این طرح، که از طریق کپی و خرید انجام می‌شود، آیا باز هم می‌توان به خروجی‌ها و خدمات به مراتب گران‌تر طرح ACS امیدوار بود؟
8-برخی از کارشناسان به‌علت ساختار ویژه فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی ایران از یک سو و نبود الگوهای موفق تجربه شده در کشورهایی که از زیرساخت‌های فنی و فرهنگ متفاوت از ما برخوردارند، اجرای چنین طرحی را دارای توجیه اقتصادی نمی‌دانند.
9-در این پروژه وضعیت، ناظر، کارفرما و مجری به شکل شفاف تشریح نشده است. برای مثال در RFP پروژه مذکور آمده است تامین محتوا و تهیه مجوزهای لازم در پوژه برعهده شرکت فناوری اطلاعات است.
10- در شرایطی که شرکت مخابرات ایران اقدام به برون‌سپاری خدمات ارزش افزوده موبایل کرده، جای این پرسش وجود دارد که آیا اصولا خدمات ارزش افزوده روی IP باید توسط شرکت IT ارایه شود؟
11- به اعتقاد برخی از کارشناسان، ارایه چنین طرحی از سوی شرکت فناوری اطلاعات در راستای اجرای اصل 44 نیست.
12- ارایه چنین طرحی آن هم در شرایط و زمانی که وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات طرح مهمی را در دستور کار خود قرار دارد که به موجب آن قرار است حدود مالکیت دولتی در حوزه مخابرات طی روزهای آتی تعریف و تفسیر شود، چندان قابل توجیه نیست. اگرچه شاید مدیران دیتا از قبل می‌دانستند که طرح ایشان در حوزه مالکیت دولتی تعریف شده و باقی خواهد ماند.
13- و سرانجام به‌دلیل کلیه دلایل، پرسش‌ها و ابهامات مطرح شده در این متن، کارشناسان این اشکال را به پروژه مذکور وارد کرده و آن را در خارج از زمان می‌دانند، به اعتقاد کارشناسان این پروژه با توجه به مشکلات زیرساختی و هزینه بالای دسترسی به اینترنت پرسرعت، خارج از اولویت و زمان اجرا تلقی شده و خروجی متناسبی با هزینه‌هایش نخواهد داشت.
به عبارت دیگر به‌علت فقدان تقاضا در بازار مصرف، این پروژه در زمره پروژه‌های لوکس قرار گرفته و از این‌رو کارشناسان معتقدند، این هزینه در اولویت‌های مهم دیگری باید هزینه شود.
