نام نویسنده: ترانه رضایی‌پرتو
بزرگراه فناوری- امروزه و با فراگیر شدن مسئله قاچاق از سویی و بالا بردن ضریب امنیت در حملونقل جاده‌ای از سویی دیگر، کنترل ناوگان حملونقل جاده‌ای، اهمیت ویژه‌ای پیدا کرده است.
با پیشرفت علم و به‌روی کار آمدن فناوری GPS بسیاری از کشورهای جهان با به خدمت گرفتن این پدیده توانسته‌اند به‌میزان قابل توجهی از مشکلات موجود بر ترانزیت جاده‌ای را کاهش دهند.
Global Positioning Systems یا GPS یک سیستم راهبری و مسیریابی ماهواره‌ای است که از شبکه‌ای با 24 ماهواره تشکیل شده است. این شبکه در ابتدا به سفارش وزارت دفاع ایالات متحده ساخته و برای مصارف نظامی تهیه شد ولی از سال 1980 استفاده عمومی از آن آزاد و آغاز شده است.
خدمات این مجموعه در هر شرایط آب و هوایی و در هر نقطه از کره زمین در تمام ساعات شبانه‌روز در دسترس بوده و پدیدآورندگان این سیستم، هیچ حق اشتراکی برای کاربران آن در نظر نگرفته‌اند.
در سال 1380 استفاده از این سیستم در ناوگان حملونقل جاده‌ای کشورمان تصویب شد اما متاسفانه تا به امروز و بنا به‌دلایل متعدد که از مهم‌ترین آن می‌توان به کم‌توجهی برخی مدیران اشاره کرد، هنوز سیستم ناوبری جاده‌ای کشورمان به‌طور کامل با این فناوری عجین نشده است.
در این بین دفتر فناوری اطلاعات سازمان راهداری و حملونقل جاده‌ای کشور به‌عنوان متولی این طرح از سال 82 اقدام به شناسایی ارایه‌دهندگان خدمات GPS در کشور کرده و سرانجام در سال 83 با تایید شرکت Satamatics انگلستان تنها دستگاه‌های این شرکت را دارای استانداردهای لازم برای به‌کارگیری در خدمات حملونقل جاده‌ای ارزیابی کرده است. اما پس از آن مدیریت فعلی این مجموعه در سال 84 یک مدل از محصولات شرکت Skywave را به تنها گزینه قبلی این سازمان اضافه کرد تا به نوعی نشان دهد که هیچ‌گونه انحصاری در ارایه این خدمات در کشور وجود نداشته و کلیه دارندگان ماشین‌های ترانزیت و حملونقل جاده‌ای ملزم به خرید و نصب تنها این دو مدل از دستگاه‌ها هستند.
نحصار، ساز ناسازگاری
این اقدام سازمان که از سویی به‌دلیل بالا بودن بیش از حد قیمت تمام شده نسبت به سایر مارک‌های موجود با اعتراض و اعتصاب رانندگان وسایل نقلیه به‌خصوص در مرزهای کشور مواجه شده، با اعتراض بسیاری از ارایه‌دهندگان خدمات GPS در کشور همراه می‌شود. کما اینکه این اتفاق پیش از این رخ داده است.
حملونقل بین‌المللی اتاق بازرگانی صنایع و معادن ایران و انجمن سراسری شرکت‌های حملونقل بین‌المللی ایران، پس از اعلام استانداردها از سوی سازمان راهداری، شرکت‌های درگیر در بخش حملونقل را برای انجام امور اجرایی در نصب GPS فرا می‌خوانند.
حال آنکه به باور بسیاری از فعالان GPS در کشور، انجام چنین پروژه‌ای نیاز به برگزاری مناقصه و ارایه راهکارهای مختلف داشته است که گویا مسؤولان امر با برگزاری مناقصه‌ای محدود و دعوت از چند شرکت، دست به انتخاب زدند.
از سویی دیگر جواد سمساری‌لر، دبیر انجمن سراسری شرکت‌های حملونقل بین‌المللی ایران، معتقد است شرکت‌های معرفی شده، توانسته‌اند استانداردهای لازم را در این زمینه کسب کنند و اگر شرکت‌های جدیدی نیز توانایی ارایه این استانداردها را داشته باشند، می‌توانند به این عرصه وارد شوند.
به باور بسیاری از کارشناسان و فعالان این حوزه استفاده از دو مدل دستگاه معرفی شده از سوی سازمان راهداری، علاوه بر آنکه هزینه‌ای بالغ بر 250 هزار تومان را بر دوش رانندگان وسایل نقلیه می‌گذارد، هزینه‌های جانبی و امنیتی جبران‌ناپذیر دیگری را نیز برای مصرف‌کننده و هم برای متولی اصلی که همان سازمان حملونقل جاده‌ای کشور است به‌دنبال خواهد داشت.
علی فتوت مدیرعامل کاوش‌کام آسیا و عضو هیات‌مدیره شرکت افراتاب در این‌باره معتقد است: درحال حاضر این توانمندی در کشور وجود دارد تا بتوان سیستم‌های GPS باکیفیت و استانداردهای مورد نظر سازمان راهداری را ارایه داد.
او در ادامه می‌افزاید: با تحمیل این دستگاه‌ها به کامیون‌داران صرف هزیه‌ای 260 هزار تومانی را برای آن‌ها به‌دنبال دارد، حال آنکه می‌توان با جایگزین کردن سیستم مشابه دیگری که مشکلات امنیتی نیز نداشته باشد تنها با پرداخت 130 هزار تومان به این مهم پرداخت.
کالای خارجی و باز هم مشکلی به نام امنیت
کارشناسان به‌کارگیری خدمات GPS از سوی ارایه‌دهندگان خارجی مورد تایید وزارت راهداری را مشکل بزرگی برای ناوگان حملونقل جاده‌ای کشور می‌دانند.
قابلیت ارسال و دریافت هشدارهای اضطراری، قابلیت ارسال و دریافت پیغام‌های متنی، قابلیت تجهیز به سنسورهای مورد نیاز و مطابقت با نیازهای داخل کشور و نیز بازار بین‌المللی از استانداردهای ورد توجه سازمان راهداری و حملونقل جاده‌ای برای انتخاب دستگاه‌های GPS بوده است.
جوان، مدیرعامل شرکت همگامان در این‌باره معتقد است: یکی از مهم‌ترین مشکلات دستگاه‌های تایید شده از سوی سازمان در دسترس نبودن پایگاه داده (دیتابیس) اصلی آن در کشور است.
او می‌گوید: کلیه اطلاعاتی که بین وسیله متحرک و ماهواره‌های مورد نظر تبادل می‌شود در ابتدا به یک وب‌سایت خارجی که سرور همان شرکت‌های مورد تایید است ارسال شده و سپس از آن‌جا در اختیار مسؤولان ما قرار می‌گیرد که همین امر می‌تواند مشکلات امنیتی را به‌دنبال داشته باشد.
فتوت نیز در این‌باره می‌افزاید: دف از اجرای پروژه GPS روی کامیون‌های باری و تانکرهای سوختی کنترل آنلاین آن‌ها بوده است، اما سیستم مورد تایید فعلی یک سیستم ماهواره‌ای است و تنها با انتقال اطلاعات GPSها به یک وب‌سایت اروپایی و دریافت از آن طریق قابلیت آنلاین خواهد داشت که همین امر به جهت امنیتی جای تامل دارد.
هزینه‌های اضافی علاوه بر خرید و نصب
اما مدیرعامل همگامان، صرف هزینه‌ای دلاری برای رانندگان در طی سال را از دیگر مشکلات اصلی دستگاه‌های مورد تایید سازمان راهداری ذکر می‌کند.
او می‌گوید: با توجه به تولید و نوع خاص این دستگاه‌ها برای ارتباط با سیستم‌های نصب شده باید از سی‌کارت‌های بین‌المللی استفاده کرد. حال در نظر داشته باشید که برای کنترل یک وسیله در طول 24 ساعت به‌طور میانگین نیاز به ارسال 50 پیام کوتاه از طرف وسیله به پایگاه اصلی باشد، در نتیجه این کار روزانه شاید نزدیک به هشت هزار تومان هزینه برای راننده دربر داشته باشد.
اما در این بین شنیده می‌شود به‌دلیل مشکلات ذکر شده، سازمان راهداری تصمیم گرفته است تا از این سیستم‌ها به‌صورت آفلاین استفاده کند و پس از رسیدن کامیون‌ها به مقصد، اطلاعات در آن‌جا مورد استفاده قرار گیرد که این امر نیز عملی غیرمنطقی است.
مدیرعامل کاوش‌کام آسیا در این‌باره می‌گوید: برای رفع نواقص موجود می‌توان از دستگاه‌های GPS/GSM استفاده کرد که علاوه بر کارایی فناوری می‌تواند از سیستم پوششی مخابرات کشور که رومینگ را نیز پشتیبانی می‌کند استفاده شود. به این ترتیب به‌جای استفاده از سیم‌کارت‌های بین‌المللی می‌توان از سیم‌کارت مخابرات استفاده کرد که این امر هم درآمدزایی برای تولیدات داخلی محسوب می‌شود و هم هزینه بسیار کمتری را برای رانندگان در پی خواهد داشت به‌علاوه آنکه راهکارهای بسیار دیگری نیز وجود دارد که با به‌کارگیری آن‌ها می‌توان هزینه‌های تحمیلی را به‌شدت کاهش داده و تولیدات داخلی را نیز حمایت کرد.
حال با توجه به تمایلات بخش خصوص فعال در این زمینه در کشور و با توجه به نیاز مبرم به این مقوله، جا دارد مسؤولان امر با برنامه‌ریزی‌های منسجم، زمینه حضور بخش خصوصی را در بخش‌های مختلف فراهم آورده تا شاهد رشد صنعت، متخصصان و تولیدگران داخلی باشیم.
