نام نویسنده: اميد حبيبی نيا
بی بی سی – شايد کمتر کسی را بتوان يافت که روزمره با اينترنت سر و کار داشته باشد و گذارش به موتور جستجوی گوگل نيفتاده باشد.
گوگل در طول فعاليتش در کنار محصولات و خدمات اينترنتی محبوبی چون سايت دوست يابی اورکات، دسک تاپ گوگل، دفترچه و تقويم آن لاين و …، همواره سعی کرده است تا بر کيفيت موتور جستجوی اصلی اينترنتی خود نيز بيافزايد.
با اين حال اين روزها بسياری نيز در گوشه و کنار دنيا پيدا می شوند که گروه های اينترنتی ضد گوگل تشکيل داده اند.
انتقادات بر گوگل به دو دسته اساسی قابل تقسيم است، انتقادات بر شيوه کار موتورهای جستجوی اينترنتی در يک دهه اخير و انتقاداتی که بر عملکرد خود گوگل وارد شده اند.
موتور جستجوی گوگل با روزانه حدود دويست ميليون بازديد کننده، پرطرفدارترين موتور جستجوی اينترنتی در جهان است. برخی نظرسنجی ها و ارزيابی ها همچنين گويای استفاده روز افزون گوگل در ايران به جای رقبای قديمی تر چون ياهو و با فاصله ای بسيار قابل توجه، ام اس ان است.
از جمله، نظرسنجی ايران سئو حاکی از آن است که بيش از شصت و هشت درصد پاسخگويان ايرانی گوگل را به ياهو و يا ساير موتورهای جستجو ترجيح داده اند.
يکی از دلايل اصلی اين امر گذشته از جستجوی بهتر و دقيق تر کليد واژه ها در گوگل، عرضه سرويس محلی فارسی برای ايرانيان است که هرچند هنوز کامل نشده، ولی جستجوی فارسی در اينترنت را سرعت داده است.
ديگر يافته های نظرسنجی های جهانی نيز حاکی از محبوبيت گوگل در ميان کاربران اينترنت است. در تحقيق موسسه نظرسنجی نيلسون از يک ميليون کاربر اينترنت در جهان نزديک به نيمی از آنها اظهار داشته اند که روزانه از گوگل برای جستجو در اينترنت استفاده می کنند؛ در حالی که تنها رقيب عمده فعلی اين موتور جستجوی محبوب، ياهو، تنها بيست و سه درصد طرفدار دارد.
با اين حال گوگل هنوز در رقابت با ياهو که حدود سی و پنج درصد از بازار اطلاعات را در اختيار دارد و در رتبه نخست قرار دارد، راه درازی در پيش دارد.
طبق آخرين برآوردی که ماه پيش منتشر شد، گوگل تنها کمتر از نيم درصد از اين بازار پرسود را در اختيار دارد.
با اين حال گفته می شود مديران گوگل پروژه های بلند پروازانه ديگری از توليد سيستم عامل و يا روانه بازار کردن تلفن های همراه دارای قابليت جستجو در گوگل و گفت و گو در گوگل تاک گرفته تا همکاری تحقيقاتی با ناسا را در دستور کار خود قرار داده اند.
با اينکه برخی از کارشناسان معتقدند گوگل در چند سال اخير شيوه جستجوی اينترنتی را متحول کرده است، اما برخی ديگر نيز معتقدند انحصار و سلطه گوگل بر اين حيطه سبب می شود تا کاربران، ناخواسته به سوی سايت های خاصی هدايت شوند که اين خود مانعی برای دستيابی به اطلاعات آزاد تلقی می شود!
نارضايتی روزافزون کاربران از موتورهای جستجو
با اينکه گوگل و ياهو کمتر از ده سال است که کار اصلی خود را بر روی موتورهای جستجو متمرکز کرده اند اما سابقه موتورهای جستجو به حدود سيزده سال پيش می رسد.
کمی پس از آنکه بهره برداری همگانی از اينترنت در آمريکا آغازشد، اولين موتور جستجوی اينترنتی با نام وندکس آغاز به کار کرد. اما اولين موتور جستجوی اينترنتی معروف را دانشگاه کارنگی ملون (Carnegie Mellon) با عنوان ليکوس (Lycos) ساخت که تا چندی پيش به عنوان يکی از مراجع اينترنتی مورد استفاده کاربران اينترنت قرار می گرفت.
آلتاويستا دومين موتور جستجوی محبوبی بود که پس از آن به کاربران اينترنت معرفی شد.
همزمان با رشد سايت های اينرنتی، از تنها چند سايت در سال ۱۹۹۱ که متعلق به کاخ سفيد و سازمان ملل بود، به ميليونها سايت اينترنتی در پايان دهه نود، ياهو به عنوان محبوب ترين موتور جستجوی اينترنتی وارد بازار اطلاعات شد.
در سال ٢٠٠١، گوگل وارد اين بازار شد و طی پنج سال توانست بخش مهمی از اين بازار را تصاحب کند. شيوه کار موتور جستجوی گوگل اصولا بر مبنای رتبه بندی صفحات است. هر چقدر به صفحه ای بيشتر لينک (پيوند) داده شده باشد، موتور جستجو نتيجه می گيرد که آن صفحه از محبوبيت بيشتری برخوردار است و بنابراين آن را درصدر يافته های خود برای کاربران قرار می دهد.
شيوه يافتن صفحات اينترنتی با کليد واژه ها توسط گوگل، مبتنی بر جستجو های دائمی صفحات وب توسط نرم افزاری به نام اسپايدر است که همچون برخی از کاربران اينترنت به وبگردی دائمی مشغول است. اسپايدر همچنين به روز بودن سايت ها و ذخيره آن ها را نيز بر عهده دارد. در مرحله بعدی نرم افزار ديگری به نام کراولر تصميم می گيرد که چه صفحاتی در سايت مورد نظر بايد مورد توجه قرار گيرند.
در مرحله سوم، صفحات بر مبنای اطلاعات، جمع آوری پردازش و بايگانی می شوندو سپس اين اطلاعات فشرده و در پايگاه داده ها ذخيره می شوند.
سرانجام در آخرين مرحله، سيستم رتبه بندی وارد کار می شود و همزمان با تقاضای کاربر، تمام صفحات مرتبط را مشص و بر اساس رتبه بندی تنظيم و در کمتر از يک ثانيه آن را ارائه می دهد.
شکاف ديجيتالی
با آن که برخی از نظرسنجی ها نشان گر آن است که با بهينه سازی ساز و کار موتورهای جستجو در چند سال گذشته، ميليون ها کاربر اينترنت در سراسر جهان توانسته اند به اطلاعات روزمره خود دست يابند، اما اغلب اين موتورهای جستجو از اين نظر که به سختی می توان اطلاعات علمی رايگان را در آن ها برای پژوهشگران و يا دانشجويان يافت، مورد انتقاد قرار می گيرند.
علت اين است که عملکرد آنها بر اساس سيستم رتبه بندی سبب می شود تا ابتدا دهها، صدها و گاه هزاران سايت بر اساس سليقه های عامه کاربران فهرست شوند و نه بر اساس محتوای آنها. اغلب نظرسنجی ها همچنين نشان می دهد که بسياری از کاربران تنها به مشاهده صفحه اول فهرست جستجو می پردازند.
از سوی ديگر، بهره وری رايگان از بسياری از مقالات و يا يافته های علمی فهرست شده توسط گوگل يا موتورهای جستجوی ديگر برای محققان کشورهای در حال توسعه به دليل مجانی نبودن آن ها امکان پذير نيست.
دکتر يحيی کمالی پور، استاد و مدير دپارتمان ارتباطات دانشگاه پورديو، در اين باره به سايت بی بی سی فارسی می گويد: “اين مشکل در کشورهای در حال توسعه بيشتر به چشم می خورد، در حالی که در کشورهای توسعه يافته علاوه بر موتورهای جستجوی سودمند چون Lexus-Nexus يا کتابخانه های اينترنتی، بسياری از دانشگاه ها مراکز و پورتال های اينترنتی را برای رفع نياز دانشجويان و پژوهشگران ايجاد کرده اند، اما نه تنها فاصله ای عظيم بين کشورهای درحال توسعه و کشورهای توسعه يافته در اين زمينه وجود دارد بلکه اصولادر بسياری از کشورهای در حال توسعه فرهنگ و دانش بهره وری از شبکه جهانی کامپيوتری را نياموخته اند که اين يکی از دلايل شکاف ديجيتالی در دنيا است.”
بسياری از تحليل گران ارتباطات معتقدند که با سپری شدن نزديک به يک دهه از عمر موتورهای جستجوی همگانی در اينترنت اکنون هر روز بيشتر ما با اين وافعيت روبرو می شويم که موتورهای ستجوی کنونی پاسخگوی همه نيازهای کاربران نيستند.
يکی ديگر از مشکلات موتورهای جستجو نتايج متفاوتی است که هر يک از آن ها بر اساس ساختار پردازشی خود از کليد واژه ها ارائه می دهند.
نتايج متفاوت
دکتر کلايد بنتلی، استاد روزنامه نگاری دانشگاه ميسوری، در اين باره به بخش فارسی بی بی سی چنين می گويد: “گوناگونی غريب نتايج موتورهای جستجو در باره يک واژه چيزی است که من هميشه در کلاس های درسم با يک آزمون عينی مورد بحث قرار می دهم. من هميشه از پنج، شش نفر از دانشجويانی که با لپ تاپ از اينترنت بی سيم سرکلاس استفاده می کنند، می خواهم که يک کليد واژه خاص مثل همگرايی رانه ای را توسط موتورهای مختلف جستجو کنند.”
“وقتی من به آن ها می گويم: “برو”، آن ها روی Enter کليک می کنند. پس از آنکه نتايج ظاهر شدند من از هر کدام از آنها می خواهم که چهار سايت نخستی که توسط اين موتورهای جستجو فهرست بندی شده اند را بخوانند؛ اغلب دانشجويانم از اينکه هر موتور جستجويی نتايج کاملا متفاوتی ارائه کرده است شگفت زده می شوند.”
دکتر بنتلی با اشاره به واکنش دانشجويان ادامه می دهد: “اغلب دانشجويان می گويند: ما انتظار داشتيم گوگل همه چيز را پيدا کند!”
تجربه دکتر بنتلی را می توان با يک آزمون آماری ديگر مورد بررسی قرار داد. اين آزمون علاوه بر گوناگونی يافته ها نشانگر ضعف عمومی اين موتورهای جستجو برای پردازش اطلاعات به زبان فارسی که گفته می شود از حدود چند هزار صفحه در دهه ميلادی گذشته به ميليون ها صفحه اينترنتی به زبان فارسی در اواسط دهه حاضر رسيده، نيز هست.
به همين منظور يافته های سه موتور جستجوی محبوب در باره شرمينه شهريور، ملکه زيبايی سال گذشته اروپا، که موضوعی تخصصی نيست را مورد مقايسه قرار می دهيم.
در اين مقايسه، گوگل بيش از ده هزار صفحه مرتبط با اين نام را فهرست کرده است، درحالی که ياهو فقط حدود هزار و صد صفحه و ام اس ان حدود نهصد صفحه را پيدا کرده اند.
در مورد صفحات فارسی تفاوت چشمگير تر است. در حلی که گوگل ١١٣ صفحه را ثبت کرده است، ياهو با چهل يافته کمتر از نيمی از نتايج گوگل و ام اس ان با فقط چهارده يافته حدود يک هشتم نتايج گوگل را به دست آورده اند.
کاربران ايرانی و گوگل
نارضايتی برخی از کاربران فارسی زبان اينترنت از نتايج يافته ها در گوگل که خدمات گوگل فارسی آن دو سالی است در کنار سی و چهار سايت محلی ديگر گوگل راه اندازی شده، سبب شده است تا محبوب ترين موتور جستجوی وب کارآمديهای محدوتری در مقايسه با جستجو به زبان های ديگر به ويژه انگليسی، داشته باشد. ولی اما ليناکر از بخش ارتباطات شرکت گوگل در اين باره به بی بی سی فارسی می گويد: “گوگل ضمن توجه به خواسته های مخاطبان محلی به گرايش های مشتريانش در سطح جهانی توجه دارد و از همين رو کار روی بهينه سازی هر دوی اين خدمات را تواما ادامه می دهد.”
وقتی از اما ليناکر در باره امکان توجه جدی تر به سرويس فارسی گوگل می پرسيم، وی پاسخ می دهد: “گوگل در حال حاضر برنامه خاصی برای گسترش سرويس فارسی اش ندارد. اما می کوشد تا با اين مخاطبان از طريق سرويس محلی خود در ارتباط دائم باشد.”
اما ليناکر بخشی از نارضايتی کاربران ايرانی از نتايج جستجوهای خود به زبان فارسی در گوگل را ناشی از رعايت نکردن قواعد دقيق جستجوی اينترنتی توسط بسياری از آن ها می داند و می گويد: “گوگل همواره تلاش می کند تا از روش ها و شيوه های تازه ای برای کمک به جستجوی کاربران اينترنت استفاده کند و از سوی ديگر کاربران نيز می کوشند تا با استفاده از آن بهترين نتايج را به دست بياورند. به اين ترتيب ما اميدواريم که رضايت تعداد بيشتری از کاربران فارسی زبان اينترنتی را به دست بياوريم.”
يافته ها نشان می دهد که بهره وری از اينترنت به زبان فارسی در سال های گذشته رشد بسياری داشته است و تخمين زده می شود که حدود يک صدم کاربران اينترنت در جهان به زبان فارسی در اينترنت ارتباط برقرار می کنند که بخش مهمی از اين تعداد که بيش از هفت ميليون نفر برآورده می شوند در ايران ساکن هستند.
از سی ديگربسياری از موسسات دولتی و يا خصوصی به دنبال ايجاد سرويس های جستجو يا پرتال فارسی هستند که تازه ترين مدعی در اين زمينه، موسسه سروش در صدا و سيمای جمهوری اسلامی است که قصد دارد با استفاده از تجربه چين، يک پرتال ملی برای کنترل و عرضه اطلاعات در اينترنت برای مخاطبان ايران به راه بيندازد تا شايد اين موسسات بتواند با خدمات جانبی خود رقيبی برای گوگل در جستجوی فارسی محسوب شوند.
بچه غول دوست داشتنی!
شرکتی که در سپتامبر ١٩٩٨ توسط اريک اشميت و براساس پروژه دو دانشجوی دکترا در دانشگاه استتفورد پايه گذاری شد، در سال ٢٠٠٠ خود را به عنوان يک موتور جستجو معرفی کرد. به زودی اين موتور جستجو با تکميل سيستم های پردازشی جستجوی اطلاعات ظرف يک سال توانست توجه بسياری از مخاطبان را با افزودن بخش های ديگری به صفحه اصلی خود از جمله اخبار، جستجوی عکس و گروه های اينترنتی جلب کند.
نام گوگل برداشتی از Googol به معنای يک و هزار صفر است. اين موتور جستجو به سرعت مفهومی به معنای گوگلی کردن، به معنای جستجوی اينترنتی، را وارد زندگی بسياری از مردم کرد؛ به عبارت ديگر جستجوی اينترنت برای بسياری از مردم مترادف با گوگل است.
دکتر کمالی پور در اين باره می گويد : “گوگل را می توان با کلينکس که در سال ١٩۲٤ توسط شرکت کيمبرلی کلارک به بازار آمد مقايس کرد. اين شرکت اولين شرکت توليد کننده دستمال کاغدی بود و چون در آن زمان رقيبی نداشت استفاده از نام تجاری کلينکس توسط مصرف کنندگان معمول شد و به تدريج جای خودش را در فرهنگ عامه پيدا کرد و بسياری از مردم از جمله در ايران همچنان از اين نام تجاری برای ناميدن دستمال کاغذی استفاده می کنند. به همين ترتيب به محض اينکه ما از جستجو در اينترنت سخن می گوييم، بسياری از مخاطبان به ياد مفهوم ‘گوگلی کردن’ می افتند؛ در حالی که موتورهای جستجوی بسياری وجود دارند، ولی عموميت گوگل را پيدا نکرده اند.”
اما آيا همين محبوبيت گوگل به انحصار طلبی ش منجر نمی شود؟
دکتر کمالی پور در ين باره خوش بين است. وی به بی بی سی فارسی می گويد: “با وجود موتورهای جستجوی ديگر، جای نگرانی چندانی وجود ندارد زيرا اغلب، رقابت سازنده به نفع مشتری تمام می شود.”
در همين حال دکتر باربارا ايورسن، استاد روزنامه نگاری دانشگاه شيکاگو، در اين باره به بی بی سی فارسی می گويد: “به عنوان يک استاد روزنامه نگاری، هر روزه با گوگل سر و کار دارم و به نظرم مردم بايد درباره شيوه کار گوگل چيزهايی بدانند. اينکه گوگل بر اساس سيستم رتبه بندی صفحات کار می کند، بدان معناست که سايت های ارائه شده بر اساس جستجوی شما به آن چه بسياری ديگر از کاربران با جستجوی مشابه در نظر داشته اند، نزديک است.”
برخی ديگر از منتقدان گوگل به عملکرد اين شرکت در برابر فشارهای سياسی مانند درخواست دادستانی فدرال آمريکا برای دريافت اطلاعات مربوط به بازديدکنندگان و يا سانسور بخش هايی از تاريخ معاصر چين که مربوط به خيزش دانشجويان در ميدان تيان آن من در چين می شود، انتقاد می کنند.
حريم خصوصی
اما ليناکر در اين باره می گويد: “سانسور، اتهامی است که همواره به گوگل وارد شده است، به اين دليل که ما سرويس چينی خود را در گوگل آغاز کرده ايم. اما برخی از محتوای اين سرويس تحت فليترينگ دولت چين قرار دارد. به اين ترتيب سرويس چينی گوگل آهسته، نامطمئن و غيرقابل استفاده می شد.”
“ما با يک انتخاب روبرو بوديم؛ يا بايد ٩٩ درصد اطلاعات را عرضه می کرديم يا هيچ. ماتصميم گرفتيم تا راه اول را برگزيينيم. طبعا برای ما به عنوان يک شرکت تجاری راه اول سودمند تر بود؛ ولی اين برای چينی ها هم سودمند است، زيرا آن ها امروزه حتی بيشتر از پنج سال پيش از اينترنت استفاده می کنند و اين امر به توسعه در آن کشور کمک می کند.”
“اين ديدگاه بسياری از دولت های دمکراتيک غربی در رويکرد به حقوق بشر در چين هم هست. وقتی ما در چين يا هر کشور ديگری مجبور شويم نتايج يافته های خودمان را فيلتر کنيم بايد به روشنی درباره آن توضيحی ارائه دهيم. اما اگر نتوانيم حوزه امنيت خصوص مشتريان خود را به عنوان نمونه در زمينه ای ميل يا وبلاگ نويسی حفظ کنيم، از دادن خدمات خودداری می کنيم. به علاوه سرويس چينی ما راه انتخاب را برای کاربران باز می گذارد که از اين سرويس استفاده کنند يا در سايت اصلی گوگل به جستجو بپردازند.”
نفوذ گوگل به حيطه خصوصی کاربران و امکان بهره وری از آن امری است که توجه بسياری را برانگيخته است. هنگامی که سال گذشته اريک اشميت از گوگلی سخن راند که بيش از گذشته “درباره شما می داند”، برخی از منتقدان اين شرکت نگرانی خود را از ارائه اطلاعات محرمانه مشتريان به ديگران ابراز کردند.
از جمله سازمانی موسوم به ديده بان گوگل که با انتار مقالاتی به نقد اين شرکت می پردازد، به تغيير قرار داد گوگل در ارائه خدماتش پس از سال ۲٠٠٤ اشاره کرده که امکان در اختيار قرار دادن برخی اطلاعات مربوط به بازديدکنندگان به ديگران را رد نکرده است.
از جمله انتقادات ديگر مربوط به عملکرد موتور جستجوی گوگل، تبليغات اينترنتی آن در سايت ها و وبلاگ ها است که برخی معتقدند گوگل اين سايت ها را در اولويت نتايج خود قرار می دهد. هرچند که اما ليناکر اين موضوع را رد می کند، اما برخی نيز با ارائه آمارهايی بر اين واقعيت صحه گذاشته اند.
با اين همه گوگل اعلام کرده است که قصد دارد اتکای شرکت بر اين آگهی ها را کمتر کند و از روشهای ديگر آگهی در سايت ها از جمله آگهی های ويدئويی يا سرويس های ارائه اطلاعات تجاری مورد درخواست کاربران، برای تبليغ بهره بگيرد.
شيوه های جستجو و کاربران فارسی
بهره وری از گوگل در ايران سابقه چند ساله دارد که با عرضه گوگل فارسی در سال ١٣٨٣ شتاب بيشتری گرفت. با اين همه هنوز برخی از کاربران از آنکه اطلاعات مورد نظر به فارسی خوب پردازش نمی شوند و در برگيرنده همه منابع اينترنتی به فارسی نيست شکايت دارند.
اما ليناکر مدير ارتباطات گوگل در زمينه بازاريابی معتقد است که کاربران فارسی زبان بايد بيشتر با روش های بهينه جستجوی اينترنتی آشنا شوند.
برای جستجوی بهتر در اينترنت روش های متقاوتی را می توان توصيه کرد ولی شايد بتوان مهمترين آنها را چنين در موارد زير خلاصه کرد:
خلاصه کردن اطلاعات مورد درخواست از طريق کليد واژه ها
استفاده از موتور جستجوی تخصصی برای اطلاعات تخصصی
استفاده از دو يا چند کليد واژه مرتبط برای دستيابی به بهترين نتيجه
استفاده از علامت های نگارشی مانند “،” (کاما) برای تفکيک اطلاعات
کمک گرفتن از اعداد برای دستيابی به اطلاعات
با اين حال به نظر می رسد بسياری از مردم اصولا به دنبال چيزهای مهمی در اينترنت نمی گردند. براساس يک مطالعه توسط ورد استاکر، جنيفر لوپز، بازيگر و خواننده مشهور، پس از سايت ياهو در ايران، يکی از کليد واژه های مهم برای ايرانيان در جستجوهای اينترنتی شان در سال گذشته بوده است.
نسل تازه موتورهای جستجو
ايراداتی که بر موتورهای جستجو پس از حدود يک دهه از عموميت يافتن آن ها وارد شده است، برخی از تحليل گران ارتباطات را برآن داشته است تا به دنبال راه چاره برآيند.
يکی از مهمترين اين ايرادات هوشمندی ناکافی در پردازش اطلاعات مورد درخواست کاربر است که اغلب در زمينه های علمی به اين اطلاعات نياز دارند. به عنوان نمونه ياهو قصد دارد علاوه بر فهرست بندی يافته ها، نظرات و پيشنهادات کاربران درباره موضوع را نيز ضميمه کند و گوگل نيز مدتی است که سرويس اوليه گوگل اسکولار را راه انداخته است که مقالات و مراجع علمی را فهرست می کند.
برخی ديگر استفاده از روشهای موسوم به مرجع آزاد يا Open Source را پيشنهاد می کنند و معتقدند به جای انتشار مقالات علمی در نشريات تخصصی، بايد اين مقالات را بر روی اينترنت قرار دهند تا مخاطبان بيشتری بتوانند به آن ها دسترسی يابند و به اين ترتيب شاهد رشد علمی گسترده تر در رشته های مختلف شويم.
کار بر روی اينترنت نسل دوم و موتورهای تازه يا وب دوم از جمله راهکارهايی برای پاسخگويی به نيازهای مخاطبان است. در وب دوم محتوای اطلاعات بيشتر از نام آن اهميت دارد و کاربران بيشتر در تهيه محتوای آن مشارکت خواهند داشت.
يکی از نمونه های سايت هايی که مفهومی از وب نسل دوم را عرضه می کند سايت دانشنامه اينترنتی ويکی پديا، است که چندی پيش اعتبار اطلاعات عرضه شده در آن از سوی مجله “نيچر” همسان با دائره المعارف بريتانيکا ارزيابی شده بود و بحث هايی را دامن زد.
چشم انداز پيش رو
گوگل به عنوان يک موتور جستجوی محبوب همچنان که اما ليناکر معتقد است از طريق داده های ارائه شده نقش موثری در رشد اطلاعات کاربران در شبکه اينترنت دارد، ولی اين کافی نيست.
دکتر يحيی کمالی پور تاکيد می کند که به ويژه در ايران بايد روی تامين و گسترش شبکه های فيبر نوری سرمايه گذاری شود و به علاوه موتور جستجوی بومی و کتابخانه اينترنتی نيز راه اندازی شود تا بتواند پاسخگوی نيازهای کاربران اينترنت در ايران شود، “در غير اين صورت همواره دنباله روی قافله پرشتاب جامعه اطلاعاتی خواهند بود”.
با يا بدون گوگل، جستجو در اينترنت يکی از جالب ترين موضوعاتی است که محققان مختلف به آن پرداخته اند و همگی معتقدند که اين امر تلقی امروزين ما را از زندگی تغيير داده است و بر اساس ارزيابی های موسسات علمی در آينده ای نزديک باز هم بيشتر فرهنگ آن لاين يا ديجيتالی را جايگزين مناسبات ارتباطی کنونی خواهد کرد.
شايد اگر کارل مارکس اکنون زنده بود همنان که در کارتون طنز آميزيک سايت مخالف گوگل نشان داده شده است می گفت: “گوگل افيون توده هاست!”
